المذکر و المونث
المذكر و المؤنث، از آثار نحوى، لغتشناس، مفسر و قرائتشناس قرن چهارم هجری قمری، ابوبکر محمد بن قاسم انبارى (271-328ق)، معروف به ابن انباری، پژوهشی واژهشناسانه است که به شناسایی شماری از واژگان مذکر و مؤنث مجازی در اسامی، صفات و افعال زبان عربی میپردازد. استشهاد فراوان به آیات قرآن کریم، از امتیازات این اثر است.
| المذکر و المونث | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن انباری، محمد بن قاسم (نويسنده) جنابی، طارق عبد عون (محقق) |
| عنوانهای دیگر | کتاب المذکر و المونث |
| ناشر | دار الرائد العربي |
| مکان نشر | لبنان - بیروت |
| سال نشر | 1406ق |
| چاپ | 2 |
| شابک | - |
| موضوع | زبان عربی - صرف و نحو |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 2 |
| کد کنگره | /الف2م4 6142 PJ |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
درباره نسخه
ازآنجاکه پیش از این، نسخهای دیگر از این کتاب با عنوان المذكر و المؤنث (ابن الأنباري)، معرفی شده است، در این نوشتار، به معرفی ویژگیهای نسخه حاضر و برخی مطالب ناگفته میپردازیم.
- نسخه قبلی را انتشارات وزارة الأوقاف، المجلس الأعلی للشؤون الإسلامية و لجنة إحياء التراث الإسلامي (قاهره) در سال 1419ق، همراه با فهارس فنی در 2 جلد (606 + 424 صفحه) با تصحیح و تحقیق محمد عبدالخالق عضیمه و مقدمه عبدالمنعم محمد عمر و رمضان عبدالتواب و فهیم محمد شلتوت منتشر کرده است.
- نسخه فعلی را انتشارات دارالرائد العربي (بیروت)، در سال 1406ق، با تصحیح و تحقیق استاد دانشکده تربیت دانشگاه موصل، طارق عبد عون جنابی، همراه با فهارس فنی در 2 جلد (531 + 527 صفحه) نشر داده است.
- طارق عبد عون جنابی، افزون بر معرفی مستند و کامل شخصیت و آثار ابن انباری، روش و خصوصیات کتاب حاضر را نیز بیان کرده و همچنین تعلیقات و مقدمهای سودمند را نیز بر آن افزوده است.
هدف و روش
- ابن انباری، یکی از نشانههای کامل شدن معرفت به نحو و اعراب را عبارت از توانایی شناسایی مذکر و مؤنث در زبان عربی دانسته و اضافه کرده است: کسی که مذکری را در عربی، مؤنّث شمارد و یا مؤنّثی را مذکّر بپندارد، در عربیدانی گرفتار نقص و عیب است؛ همانطور که اگر کسی نتواند، مرفوع، منصوب و مجرور را تشخیص بدهد، زباندان نیست....[۱].
- طارق عبد عون جنابی، با تأکید بر آنکه همه شرححالنگاران، این کتاب را از آثار ابن انباری، دانستهاند، افزوده است:
- این اثر، بزرگ است و بلکه مبالغه نیست اگر بگوییم بزرگترین کتاب در زمینه معرفی مذکر و مؤنث است[۲].
- نویسنده به 207 شاهد قرآنی استشهاد کرده است[۳].
نمونه مباحث
- اسامی همه سورههای قرآن، مؤنث است و میگویی: «هذه يونس»[۴]؛ یعنی: این سوره یونس است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.