معجم مصطلحات الإباضية
| معجم مصطلحات الإباضية | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مجموعة من الباحثين (گردآورنده) |
| عنوان‌های دیگر | العقيدة - الفقه - الحضارة |
| ناشر | سلطنة عمان، وزارة الأوقاف و الشؤون‌الدينية |
| مکان نشر | اردن - عمان |
| سال نشر | مجلد1: 2008م , 1429ق , مجلد2: 2008م , 1429ق , |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 2 |
| کد کنگره | |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
معجم مصطلحات الإباضيه، اثر گروهی از نویسندگان، فرهنگ اصطلاحات عقیدتی، فقهی و فرهنگی فرقه اباضیه می‌باشد که به زبان عربی، به چاپ رسیده است.
ساختار
کتاب با دو مقدمه از عبدالله بن محمد سالمی و ناشر آغاز و اصطلاحات که به‌ترتیب حروف الفبا تنظیم گردیده، در دو جلد، سامان‌دهی شده است.
گزارش محتوا
در مقدمه نخست، به موضوع کتاب و اهمیت آن اشاره گردیده[۱] و در مقدمه دوم، به بیان ویژگی‌های کتاب پرداخته شده است[۲].
در مقدمه دوم، به این نکته اشاره شده است که با مشاهده و دقت در برخی از اصطلاحات با مواردی آشنا خواهیم شد که بین سایر فرق توافقی بوده و برخی نیز اختلافی است و این امر دلالت بر وحدت اصول و مقصد و مصیر مسلمین در مورد اول و تنوع و تکثر در مرحله دوم دارد[۳].
ایده و فکر گردآوری چنین کتابی به‌منظور تعریف و شناساندن اصطلاحات اباضیه، حاصل استمرار تلاش‌های کوشش‌های علمای گذشته است، که برخی از آنان کتاب ویژه‌ای را در این‌باره نگاشته‌اند، مثل ابوالقاسم برادی در کتاب «رسالة الحقائق» و بعضی، اصطلاحات مزبور را در لابه‌لای کتب متعدد خویش آورده‌اند؛ از متقدمین، مانند ابن برکت در کتاب «الجامع»، کدمی در کتاب «الاستقامة»، عمرو بن جمیع در «مقدمة التوحيد»، ورجلانی در «الدليل و البرهان» و «العدل و الإنصاف» و درجنی در «طبقات المشايخ» و از متأخرین، علمایی همچون قطب اطفیش در «شرح النيل»، «تيسير التفسير»، «شرح مقدمة التوحيد»، نورالدین سالمی در «معارج الآمال»، «أنوار العقول» و «شرح طلعة الشمس».
علمای معاصر، در ضبط پاره‌ای از اصطلاحات از خلال نوشته‌های علمی یا بحثهای کلاسیک خود، سهیم بوده‌اند. اثر حاضر، حاصل کوشش آنها و امثال آنهاست[۴].
ضوابط روشمند در تعریف اصطلاحات کتاب را می‌توان در مؤلفه‌های زیر، بررسی نمود:
- تمامی اصطلاحات کتاب، بر اساس ریشه اصلی کلمات، همانند قواعد «فرهنگهای لغت عربی»، مرتب گردیده است.
- اصطلاحات کتاب برحسب ورود آنها، در مصادر (از جهت افراد و جمع، تذکیر و تأنیث و...)، بدون تکلف در ایجاد نسق واحد، تبویب شده است.
- استفاده از دسته‌بندی و گروه‌بندی اصطلاحات در گروه‌های عقیدتی، فقهی، فرهنگی و...
- در مواردی که ضرورت ایجاب می‌کرده، ابتدا به تعریف لغوی اصطلاحات پرداخته شده است، مخصوصاً اگر لغت، ارتباط یا علقه خاصی با تعریف اصطلاحی خود داشته باشد و سپس، تعریف اصطلاحی، بدون اطناب و اخلال در معنی، آورده شده و سپس به جمع میان تعاریف از مصادر آنها پرداخته شده است؛ البته در این جمع و استفاده از مصادر، ملاکات خاصی، از جمله شامل‌ترین و دقیقترین تعریف یا گنجاندن آنها در تعریفی جامع یا ارائه تعریفی جدید برگرفته از مجموع نصوص و... مد نظر بوده است. در صورت ناممکن بودن ارائه تعریف مناسب، به استنتاج آنچه که مقرب صورت اصطلاح در ذهن می‌باشد، پرداخته شده است، مانند شمردن اجزای آن، ذکر حکم آن، بیان نقیض آن و...
- در مواردی، از مکملات تعریف استفاده شده است؛ بدین معنا که درصورتی‌که خصوصیت اصطلاح، متعلق به یکی از مکملات تعریف، مانند حکم، تاریخ، ظروف زمانی، مکانی و یا اجتماعی بوده، به بسط و شرح آن خصوصیت، پرداخته شده است.
- در موارد بسیاری، به مصادر و منابع مهمی که به تعریف اصطلاح خاصی پرداخته‌اند، احاله داده شده است[۵].
وضعیت کتاب
فهرست مطالب جلد اول در انتهای جلد اول و فهرست مطالب هر دو جلد، به‍‌همراه سایر فهارس فنی، در انتهای جلد دوم آمده است که عبارتند از فهرستهای: ریشه کلمات؛ آیات قرآن؛ احادیث و آثار؛ حقول؛ روزهای علمی؛ منابع و مصادر (شامل نسخ خطی، تألیفات عربی، مقالات و گفتگوها، منابع دیجیتال، مصاحبه‌ها و منابع لاتین).
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.