صنعانی، محمد بن اسماعیل

    از ویکی‌نور
    محمد بن اسماعیل صنعانی
    نام محمد بن اسماعیل صنعانی
    نام‌های دیگر
    نام پدر اسماعیل
    متولد شب جمعه نیمه جمادی‌‎‎الثانی سال 1099ق
    محل تولد کحلان یمن
    رحلت 1182ق
    اساتید صلاح بن حسین اخفش

    عبدالله بن علی وزیر

    ابوالحسن بن عبدالهادی سندی

    عبدالخالق بن زین مزجاجی زبیدی

    برخی آثار ‏تجريد التوحيد المفيد

    التحفة العلویة فی خصائص سیدنا الإمام علی علیه‌السلام

    ارشاد ذوي الألباب إلی حقيقة أقوال ابن عبدالوهاب

    کد مؤلف AUTHORCODE16549AUTHORCODE

    محمد بن اسماعیل صنعانی (1099-1182ق)،  ملقب به ابن الامیر، از علمای سلفی یمن می‌باشد که نزد اساتیدی همچون علامه زید بن محمد بن حسن، صلاح بن حسین اخفش و عبدالله بن علی وزیر تلمذ نموده و آثاری چون «إجابة السائل شرح بغية الآمل»، «أجوبة المرضية علی الأسئلة الصعدية» و «الإحرار لما في أساس البلاغة» را از خود به یادگار گذاشته است.

    ولادت

    محمد بن اسماعیل بن صلاح بن محمد بن علی بن حفظ‌‎الدین بن شرف‌الدین بن صلاح بن حسن صنعانی، از نوادگان یحیی بن حمزه ‌از نسل امام حسن مجتبی علیه‌السلام در شب جمعه نیمه جمادی‌‎‎الثانی سال 1099ق، در کحلان  واقع در شمال غربی یمن به دنیا آمد[۱].

    تحصیلات

    وی در سال 1107ق، همراه با پدرش، به‌منظور کسب علم و دانش، به صنعا رفته و درحالی‌که بیش از ده سال نداشت حافظ تمام قرآن گردید، سپس از پدرش، فقه و نحو و بیان را آموخت.

    دیگر علمایی که وی در محضر آنها تلمذ کرده، عبارتند از: علامه زید بن محمد بن حسن (متوفی 1123ق)، صلاح بن حسین اخفش (متوفی 1142ق)، عبدالله بن علی وزیر (متوفی 1147ق)، قاضی علامه علی بن محمد عنسی (متوفی 1139ق)، صلاح بن حسین کحلانی، عبدالخالق بن زین مزجاجی زبیدی، حسین محمد مغربی (متوفی 1119ق)، عبدالرحمن خطیب بن ابوالغیث، طاهر بن ابراهیم بن حسن کردی مدنی، ابوالحسن بن عبدالهادی سندی و..[۲].

    دیدگاه‌های اعتقادی او در مسئله توحید، شرک و بدعت متأثر از اندیشه‌های سلفی ابن تیمیه ‌است که در آثارش انعکاس یافته‌ است. او با توسعه‌ی مفهوم شرک هر گونه توسل، استغاثه، نذر و قربانی برای غیرخدا را از مصادیق بارز شرک دانسته، این اعمال را در ردیف شرک بت پرستان قلمداد کرده است.[۳]

    آثار

    وی صاحب تألیفات فراوانی است که از جمله آنها عبارتند از:

    1. إجابة السائل شرح بغية الآمل؛
    2. أجوبة المرضية علی الأسئلة الصعدية؛
    3. الإحرار لما في أساس البلاغة؛
    4. الإدراك لضعف أدلة تحريم التنباك؛
    5. الأدلة الجلية في تحريم نظر الأجنبية؛
    6. إرشاد النقاد إلی تيسير الاجتهاد؛
    7. إزالة التهمة ببيان ما يجوز من مخالطة الظلمة؛
    8. إسبال المطر بشرح قصب السكر نظم نخبة الفكر؛
    9. استيفاء الأقوال في تحريم الإسبال علی الرجال؛
    10. الإصابة في الدعوات المجابة؛
    11. إقامة البرهان علی جواز أخذ الأجرة علی تلاوة القرآن؛
    12. إقامة الدليل علی ضعف أدلة التكفير بالتأويل؛
    13. الاقتباس لمعرفة الحق من أنواع القياس؛
    14. إقناع الباحث بإقامة الأدلة بصحة الوصية للوارث؛
    15. الإنصاف في حقيقة الأولياء و ما لهم من الكرامات؛
    16. الأنفاس الرحمانية علی الإفاضة المدنية؛
    17. الأنوار شرح إيثار الحق علی الخلق؛
    18. الإيضاح و البيان في تحقيق عبارات قصص القرآن؛
    19. إيقاظ الفكرة لمراجعة الفطرة؛
    20. بحث في إيقاع الطلاق بلفظ التحريم؛
    21. بحوث في مسئلة العمارة في بيوت الأوقاف؛
    22. بذل الموجود في حكم الأعمار و امرأة المفقود؛
    23. تأنيس الغريب نظم بشري الكئيب بلقاء الحبيب؛
    24. التحبير شرح تيسير الوصول إلی جامع الأصول؛
    25. تطهير الاعتقاد عن درن الإلحاد؛
    26. تفسير فتح الرحمن؛
    27. تنوير شرح الجامع الصغير؛
    28. توضيح الأفكار شرح تنقيح الأنظار في علوم الحديث و الآثار؛
    29. الثمان المسائل المرضية؛
    30. ثمراث النظر في علم الأثر؛
    31. جمع الشتيت شرح أبيات التثبيت؛
    32. حاشية علی شرح الرضي علی الكافية؛
    33. حديث افتراق أمتي علی نيف و سبعين فرقة؛
    34. الحراسة في مخالفة المشروع من السياسة؛
    35. حل الأقفال عما في رسالة الزكاة للجلال من الإشكال؛
    36. الدراية شرح العناية؛
    37. دیوان شعر؛
    38. رسالة جواب لسؤال: هل التحدي بالقرآن مستمر؛
    39. رسالة شريفة في الأعداد للحروف و علم الأوفاق و كم الباقي من عمر الدنيا و جواب رسالة عن المهدي المنتظر؛

    و...[۴].

    پانویس

    1. ر.ک: مقریزی، تقی‌الدین، ص157
    2. ر.ک: همان، ص157-‎158
    3. صنعانی؛ سلفی تکفیری یا سلفی میانه‌رو، مرکز جامع پژوهشهای تکفیری
    4. ر.ک: همان، ص165-‎171

    منابع مقاله

    1. مقریزی، تقی‌الدین، «تجريد التوحيد المفيد»، دارالقبس، عربستان، چاپ اول، 1426ق.
    2. ر.ک. صنعانی؛ سلفی تکفیری یا سلفی میانه‌رو، مرکز جامع پژوهشهای تکفیری

    وابسته‌ها