دیوان ادیب صابر ترمذی

دیوان ادیب صابر ترمدی
پدیدآوران	ادی‍ب‌ ص‍اب‍ر، ص‍اب‍ر ب‍ن‌ اس‍م‍اع‍ی‍ل‌ (نويسنده) ناصح، محمدعلی (مصحح)
سال نشر	13سده
چاپ	0
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

دیوان ادیب صابر ترمذی، مجموعه اشعار شهاب‌الدین صابر بن اسماعیل ادیب صابر ترمذی (احتمالا متوفی 542ق) است که با تصحیح محمدعلی ناصح، منتشر شده است.

دیوان حاضر، دارای 3200 بیت، مشتمل بر قصیده‌، غزل‌، رباعی و ترکیب‌بند است‌.

ادیب صابر از جمله شعرای سبک خراسانی است‌. ویژگی‌هایی که در سروده‌های او دیده می‌شود، در سروده‌های شاعران سده‌های ۵ و ۶ق و به‌ویژه شاعران خراسان به چشم می‌خورد. شعر او حاکی از آگاهی وی از مبادی ریاضی و فلسفه و تسلط به زبان و ادبیات تازی است‌. چنان‌که گاه مضمون برخی از اشعار فارسی را به تازی گفته‌ و گاه برخی از مضامین اشعار عربی را به فارسی ترجمه کرده است.

او در شعر خود از شعرای بزرگ عرب چون اخطل‌، اعشى‌، عجاج‌، ابوتمام و حتى از نحویانی چون زجاج‌، اخفش و ابوالاسود دئلی و بزرگانی چون خصیب و احنف یاد کرده‌ و به تضمین شعری از متنبی پرداخته است.

شعر ادیب از نظر لفظ، معنی و موضوع به سبک فرخی نزدیک است‌، جز آنکه تکلفاتی چون حذف الف و التزام ردیف‌های بلند و تقریباً نامتناسب‌، از لطافت سخن او می‌کاهد. او گاه به سبک منوچهری‌، عنصری‌، مسعود سعد، انوری و معزی نیز قصایدی دارد. وی در شعری، معزی و مسعود را بر خویش مقدم دانسته است.

متن دیوان حاضر، با رعایت رسم‌الخط قدیمی، بدون مراعات ترتیب حروف تهجی است و متأسفانه موارد بدخوانی و ناخوانی، در متن دیوان، فراوان است. بسیاری از ابیات دیوان در اثر اشتباه قلم مصحح یا کاتب، از روی اصل نسخه ساقط شده است و در بسیاری از موارد دیگر، نسخه اساس با نسخه‌بدل، خلط شده و اشتباها مواردی از نسخه‌بدل در متن وارد شده است.

ابیات زیر، قسمتی از اشعار دیوان می‌باشد:

جور از این برکشیده ایوان است		کی برو مشتری و کیوان است
دم سردی کی برکشد مردم		هم از این برکشیده ایوان است
آدمی را ز دور این ایوان		جور انواع و رنج الوان است

منابع مقاله

1. متن کتاب.
2. میرانصاری، علی، «دائرةالمعارف بزرگ اسلامی»، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، 1375.
3. یلمه‌ها، احمدرضا، «نقد دیوان ادیب صابر ترمذی»، پایگاه مجلات تخصصی نور، کتاب ماه ادبیات، آبان 1384- شماره 97.