آصفی، مقیمالدین بن نعمتالله
| آصفی، مقیمالدین بن نعمتالله | |
|---|---|
 | |
مقیمالدین بن نعمتالله آصفی هروی، (853- 923ق/ 1449- 1517م)، شاعر دوره تیموری و از معروف‌ترین شاعران هرات و از شاگردان عبدالرحمان جامی است. دیوان اشعار از جمله آثار اوست.
نام و نسب
نام او به درستی معلوم نیست و مورخان و تذکرهنویسان معاصرِ او در این‌باره چیزی نگفتهاند، لیکن در بعضی از مؤلفات متأخر، نام او را کمالالدین و یا مقیمالدین نوشته‌اند. پدرش خواجه نعیم‌الدین نعمةالله قهستانی وزیر سلطان ابوسعید گورکان (متوفی ۸۷۳ق/ ۱۴۶۸م) بوده و چون معمولاً به وزیران لقب آصف داده میشد، وی به مناسبت مقام پدر، «آصفی» تخلص میکرده است[۱].
معاصرین و اساتید
آصفی از مقربان بدیعالزمان میرزا (شاهزاده) و امیر علیشاه نوایی و نیز از شاگردان عبدالرحمان جامی بود و نزد جامی مقامی والا داشت. وی به آراستگی ظاهر معروف بود و بعضی او را خودرأی و خودپسند دانستهاند.
خصوصیات
آصفی به داشتن ذهن سلیم و طبع مستقیم توصیف شده و امیر علیشیر نوایی قوه حافظه او را ستوده است. وی همچون بیشتر شاعران زمان خود از اشعار خیام، سعدی، امیرخسرو دهلوی، حافظ، جامی، فغانی، هلالی و سجزی متأثر شده و آنها را استقبال و تتبع کرده است.
شعر
غزل آصفی غالباً آراسته به الفاظ زیبا و متناسب و دارای مضامین و نکتههای باریک است، به گونهای که باید طرز سخن او را در ظهور سبک مشهور به «هندی»، مؤثر و راه‌گشا دانست. بسیاری از اختصاصات سبک مذکور، با آنکه هنوز دوره رواج کامل آن فرا نرسیده بود، در اشعار وی به وضوح دیده میشود.
آثار
وی صاحب دیوان اشعار بوده و منظومه‌ای به نام «مخزن الاسرار» که به شیوه نظامی سروده شده است را نیز به وی نسبت دادهاند، ولی به گفته سام میرزا، این مثنوی شهرتی نیافته و دولتشاه و امیرعلیشیر از آن ذکری نکردهاند. بعضی از اشعار آصفی یا مصراع‌هایی از آن ضربالمثل شده است، از قبیل «رسیده بود بلایی ولی به خیر گذشت» و «سالی که نکوست از بهارش پیداست».
وفات
آصفی بیشتر عمر خود را در زادگاه خود هرات به سر برد و به بلخ و مکه سفر کرد و سرانجام در ۹۲۳ق/ ۱۵۱۷م وفات یافت و در گازرگاه هرات مدفون شد[۲].
پانویس
منابع مقاله
مجتبایی، فتح‌الله، «دائرة المعارف بزرگ اسلامی»، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1369.