قفو الأثر في صفو علوم الأثر

قفو الأثر في صفو علوم الأثر، نوشته مورخ، لغت‌شناس، شاعر و فقیه حنفى، ابوعبدالله محمد بن ابراهیم حلبى مشهور به ابن ‌حنبلى (908-971ق)، به تعریف و توضیح اصطلاحات حدیثی می‌پردازد و می‌کوشد در موارد اختلافی، نظر حنفیان را روشن سازد‏. این کتاب همراه با کتابی دیگر به نام بلغة الأريب في مصطلح آثار الحبيب نوشته لغوی، حافظ و محدّث م‍ح‍م‍د م‍رت‍ض‍ی ح‍س‍ی‍ن‍ی‌ ‍واس‍طی‌ زب‍ی‍دی (1145-1205ق) با اهتمام عبدالفتاح ابوغُدّه (1336-1417ق)، با موضوع اصطلاح‌شناسی علوم حدیث، در یک مجلد منتشر شده است.

قفو الأثر في صفو علوم الأثر
پدیدآوران	ابن حنبلی، محمد بن ابراهیم (نويسنده) مرتضی زبیدی، محمد بن محمد (نويسنده) ابوغده، عبدالفتاح (سایر)
عنوان‌های دیگر	بلغه‌ الأریب‌ في‌ مصطلح‌ آثا‌ر الحبیب
ناشر	مکتب المطبوعات الاسلامية
مکان نشر	سوریه - حلب
سال نشر	1408ق
چاپ	2
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	/الف2ق7 108/5 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

هدف و روش

1. محقق کتاب، عبدالفتاح ابوغُدّه، در مورد کتاب اول، یادآور شده است:
   1. ابن حنبلی در قفو الأثر، کتاب نخبة الفكر نوشته ابن حجر عسقلانی و شرح او و شرح‌های دیگران را بر آن، بدون اطناب ممل و اختصار مخل، خلاصه کرده و اثری شیرین و گوارا پدید آورده است که نوآموزان را معرفت افزاید و تحسین متخصصان را برانگیزد.
   2. ابن حنبلی افزون بر خلاصه‌سازی، خودش مطالبی از پیشوایان حنفی در زمینه علم اصول هنگام بحث از آرای اصولیان شافعی و دیگران اضافه کرده است ‏.
   3. علی‌رغم جستجو در فهارس موجود، از نسخه‌های خطی کتاب، اثری نیافتم و بر نسخه چاپی با تصحیح اسماعیل خطیب اسعردی اعتماد کردم که فایده‌اش بسیار و اشتباهش اندک است‏.
2. عبدالفتاح ابوغُدّه، کتاب دوم را یکی از بهترین آثار مختصر در زمینه شناخت اصطلاحات حدیثی دانسته و افزوده است که م‍ح‍م‍د م‍رت‍ض‍ی ح‍س‍ی‍ن‍ی‌ ‍واس‍طی‌ زب‍ی‍دی، کتاب بلغة الأريب في مصطلح آثار الحبيب را برای دوستش، عبدالحلیم بن عیسی ذروانی شافعی در یمن، در سال 1163ق نوشته است‏.

نمونه مطالب

• آگاه باش که «شاهد» به روایتی گفته می‌شود که مساوی با دیگری است یا تنها از نظر معنا، مشابه آن است و بیش از یک نفر صحابی، آن را روایت می‌کند و ذکر روایت شاهد، «استشهاد» نامیده می‌شود.
• بالاترین مرتبه تعدیل، یکی وصف با صیغه مبالغه است، مانند: «أوثق الناس»، «أثبت الناس»، «إليه المنتهی في التثبت»، و دیگری لفظ مکرر (آوردن دو لفظ در پی هم که هرکدام از آنها بر تعدیل دلالت دارد)، مانند: «ثقةٌ ثبتٌ»، «ثقةٌ حافظ»، «ثقةٌ حجة» و «ثقةٌ متقن».... است و بدترین مراتب جرح، «ركن الكذب»، «كَذّابٌ»، «وَضّاعٌ»، «دَجّالٌ»، «يَكذِبُ» و «یَضَعُ» می‌باشد.

منابع مقاله

مقدمه‌ها و متن کتاب.