الآثار (ابهام‌زدایی)

الآثار عنوانی برای هر یک از کتابهای ذیل است:

• كتاب الآثار تألیف محمد بن حسن شیبانی (متوفی 189ق)، تصنیف آثار و گفته‌های ابوحنیفه و برخی از صحابه به‌ترتیب ابواب فقهی است. تحقیق و تصحیح اثر به قلم ابوالوفا افغانی است.

• الآثار الباقية عن القرون الخالية اثر ابوريحان، محمد بن احمد بيرونى است كه به زبان عربى و احتمالا در حدود سال 391ق، نگاشته شده است، البته دست كم تا 427ق، تغييراتى در آن صورت داد و مطالبى را نيز بدان افزود. این کتاب، درباره نجوم و تاريخ است و با تحقیق و تعلیق آقای پرویز اذکائی به چاپ رسیده است.

• الآثار الكاملة دربردارنده‌ى مجموعه‌اى از تأليفات عبدالله بن مقفع (106 - 142ق)، در موضوعات ادبى، اخلاقى، حكمى، اجتماعى و... است.

• الآثار المروية في الأطعمة السرّية و الآلات العطرية به زبان عربى، توسط خلف بن عبدالملك، معروف به ابن بشكوال، پيرامون طب روايى نگاشته شده است. مؤلف در این اثر، از غذاها و نيز عطرياتى كه در روايات آمده است، بحث مى‌كند.

• الآثار و التاريخ اولین جلد از مجموعه ومضات اعجازية من القرآن و السنة النبوية نوشته دكتر خالد فائق العبيدى و به زبان عربى است.نویسنده در این کتاب به بررسى اعجاز قرآن در زمينۀ تاريخ و آثار به‌جامانده از اقوام گذشته مى‌پردازد و داستان كشتى نوح، قوم لوط، فرعون، اصحاب كهف را مورد بررسى قرار مى‌دهد و اعجاز علمى قرآن در این زمينه را يادآور مى‌شود.

• الإيثار بمعرفة رواة الآثار اثر احمد بن علی بن حجر عسقلانی (متوفی 852ق)، کتابی است مختصر در معرفی راویان کتاب «الآثار» ابوعبدالله محمد بن حسن شیبانی، که وی کتاب خود را از ابوحنیفه روایت کرده است.

• تهذيب الآثار: الجزء المفقود اثر ابوجعفر محمد بن جریر بن یزید طبری (متوفی 310ق/923م)، مفسر و تاریخ‌نگار بلندآوازه ایرانی است. در این اثر، قسمتی از این کتاب که سابقا مفقود بوده، با تحقیق علی‌رضا بن عبدالله بن علی‌رضا، به چاپ رسیده است.

• معرفة السنن و الآثار تألیف محدث و فقیه شافعی، احمد بن حسین بن علی بیهقی (متوفی 458ق)، از جمله منابع مهم حدیثی اهل سنت بر مبنای فقه شافعی است. این طبع از کتاب با تحقیق و مقدمه عبدالمعطی امین قلعجی منتشر شده است.

• جامع الآثار في مولد النبي المختار صلی‌الله‌عليه‌وسلم اثر شمس‌الدین محمد بن عبدالله بن محمد قیسی دمشقی، معروف به ابن ناصرالدین دمشقی (متوفی 842ق)، موسوعه‌ای است حدیثی و تاریخی، پیرامون ولادت پیامبر(ص) و حوادث مربوط به آن، که با تحقیق حسین محمدعلی شکری به چاپ رسیده است.

• الموضوعات في الآثار والأخبار اثر هاشم معروف الحسینی، کتابى است در موضوع حدیث و محدثین، اقسام حدیث، تاریخ جعل و وضع در حدیث و تأثیراتى که خلفا، قصاصون و فرق و مذاهب اسلامى بر حدیث گذاشته‌اند. همچنین جهت‌گیرى‌هاى فقهى، عقیدتى و سیاسى در مورد حدیث و محدثان نیز در این کتاب، مورد بحث قرار گرفته است.

• المواعظ و الإعتبار بذكر الخطط و الآثار المعروف بالخطط المقريزية اثر تقى‌الدين، احمد بن على بن عبدالقادر مقريزى، معروف به «الخطط المقريزية»، به بررسى تاريخ سرزمين مصر از سال 20ق، تا دوران مؤلف پرداخته است.

• تاريخ عجائب الآثار في التراجم و الأخبار المعروف بتاريخ الجبرتي معروف به تاريخ جبرتى تألیف عبدالرحمن بن حسن جبرتى، كتابى است در سه جلد به زبان عربى درباره تاريخ مصر جديد و نيز تراجم شخصيت‌هاى آن به‌ويژه در فاصله بين اواخر قرن دوازدهم هجرى تا سال 1236ق. يعنى سال درگذشت مؤلف.

• الموضوعات في الآثار و الأخبار عرض و دراسة اثر علامه سيد‌ ‎هاشم معروف الحسينى، با تحقيق اسامه ساعدى، كتابى است در موضوع حديث و محدثين، اقسام حديث، تاريخ جعل و وضع در حديث و تأثيراتى كه خلفا، قصويان و فرق و مذاهب اسلامى بر حديث گذاشته‌اند. همچنين جهت‌گيرى‌هاى فقهى، عقيدتى و سياسى در مورد حديث و محدثان نيز در اين كتاب، مورد بحث قرار گرفته است.