معانی القرآن (ابهام‌زدایی)

معانی القرآن ممکن است عنوان برای کتاب‌های ذیل باشد:

• معاني القرآن و إعرابه، عنوان اثری است 5 جلدی به زبان عربی از مهم‌ترین تألیفات ابواسحاق ابراهیم بن سری زجاج، در ترکیب آیات قرآن و بیان معانی آنها.

• معاني القرآن (للفراء) اثر ابوزكريا يحيى بن زياد معروف به فرّاء (متوفى 207ق)، تفسير لغوى و نحوى قرآن كريم است. نویسنده آيات و كلماتى كه در فهم آن نياز به شرح و توضيح داشته است را مورد عنايت قرار داده و به تفسير لغوى اعتنا كرده است.

• معاني القرآن (للأخفش) به زبان عربى، تأليف ابوالحسن سعيد بن مسعده مجاشعى (متوفى 215ق)، معروف به اخفش اوسط، نحوى و اديب مصرى است. اخفش اين كتاب را در بغداد و به درخواست كسايى تأليف كرده است.

• معاني القرآن (کسایی) در واقع اعاده و احيا و تجديد بناى كتاب «معاني القرآن» على بن حمزه كسايى، توسط «عيسى شحاته عيسى على»، به زبان عربى است. اثر حاضر، رساله دكتراى نویسنده بوده و اهميت و جايگاه ويژه «معانى القرآن» كسايى، انگيزه پرداختن وى به آن مى‌باشد.

• معاني القرآن الکريم اثر ابوجعفر نحاس (متوفی 338)، کتابی است در تفسیر قرآن کریم و بررسی معانی و مفردات آن که با تحقیق محمدعلی صابونی به چاپ رسیده است.

• تهذيب معاني القرآن و إعرابه تهذیب و پالایش یکی از مهم‌ترین آثار ابواسحاق ابراهیم سری معروف به زجاج (متوفی 311ق)، از روایات موضوع و اسرائیلیات است. زجاج در این کتاب تمام سوره‌های قرآن کریم را مورد بررسی قرار داده است.

• إيجاز البيان عن معاني القرآن تأليف مفسر، فقيه و لغوى محمود بن ابى‌الحسن بن حسین نيشابورى ملقب به بيان الحق، از دانشمندان بزرگ نيشابور در نيمه دوم قرن ششم هجرى است.

• اشكاليات ترجمة معاني القرآن الكریم تألیف محمود العزب مى‌باشد. این اثر را مؤلف به توصیه شیخ الازهر جاد الحق در رابطه با بررسى ترجمه قرآن که توسط جان بیرک(ژاک‌برک) صورت گرفته بود به زبان فرانسه نگاشت و آنرا در شماره 4 مجله اسلامى فرانسه در سال 1999 میلادى به چاپ رساند.

• نهج البيان عن كشف معاني القرآن اثر محمد بن حسن شيبانى و به زبان عربى است. اين كتاب، توسط آقاى حسين درگاهى تحقيق شده است.

• باهر البرهان في معاني مشكلات القرآن، اثر محمود بن ابی الحسن نیشابوری غزنوی (متوفی 553ق)، کتابی است در تفسیر قرآن و بیان معانی مشکل آن که با تحقیق محمد عثمان به چاپ رسیده است. مهم‌ترین ویژگی اثر حاضر، خلاصه‌گویی نویسنده و موجز بودن آن است؛ به‌گونه‌ای که تفسیر تمام سوره‌های قرآن، از ابتدا تا انتها، در یک جلد قرار گرفته است.

• الإغفال و هو المسائل المصلحة من کتاب (معانی القرآن وإعرابه) اثر ابوعلی حسن بن احمد فارسی (متوفی 377ق)، کتابی است به زبان عربی که ابوعلی فارسی در رد بر استاد خویش، زجاج و کتاب «معانی القرآن و اعرابه» او نوشته و با تحقیق عبدالله بن عمر حاج ابراهیم، به چاپ رسیده است. اثر حاضر، نشان‌دهند تصویری واضح از نشاط و فعالیت‌های ادبی است که در قرن چهارم هجری، برخی از نحویان در تبعیت و انتقاد از برخی دیگر داشته‌اند.