رساله احکام بانوان
| رساله احکام بانوان | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | تبریزی، جواد (نویسنده) |
| ناشر | دار الصديقة الشهيدة (سلام‌الله‌عليها) |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1381 ش |
| چاپ | 1 |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
رساله‌ى احكام بانوان، در واقع همان رساله‌ى توضيح المسائل است كه بخشى از فتاواى آیت‌الله شيخ جواد تبريزى را در مورد احكام و مسائل مربوط به بانوان در بر دارد. اين كتاب، به زبان فارسى تدوين گرديده است.
ساختار
كتاب، از شش قسمت تشكيل يافته كه عبارتند از: احكام تقليد، احكام طهارت، احكام نماز، احكام روزه، احكام خمس و مسائل متفرقه‌اى به صورت سؤال و جواب.
گزارش محتوا
مؤلف، در مقدمه‌اى كوتاه طبق روال رساله‌هاى عمليه، عمل به رساله حاضر را به دليل شهادت عده‌اى از ثقات به هم‌آهنگيش با فتاواى ايشان، مجزى مى‌داند.
احكام تقليد: در اولين بخش كتاب كه مربوط به احكام تقليد است، چهارده مسئله شرعى در مورد تقليد بيان شده است بدين شرح:
عدم جواز تقليد در اصول دين؛ وجوب اجتهاد يا تقليد يا عمل به احتياط در فروع دين؛ تقليد، عمل كردن به دستور مجتهد زنده است؛ وجوب تقليد از مجتهد اعلم؛ راه‌هاى تشخيص مجتهد اعلم؛ راه‌هاى به دست آوردن فتواى مجتهد عبارت است از: شنيدن از خود مجتهد، شنيدن از دو نفر عادل كه فتواى مجتهد را نقل كنند، شنيدن از كسى كه انسان به گفته او اطمينان دارد، ديدن در رساله مجتهد در صورتى كه انسان به درستى آن رساله اطمينان داشته باشد؛ تا زمانى كه مجتهدى كه انسان از وى تقليد مى‌كند داراى فتوا در يك مسئله باشد، نمى‌توان به فتواى ديگر فقها عمل كرد، امّا در مسائلى كه مجتهد، احتياط واجب نموده مى‌توان از مجتهد ديگرى كه در رتبه‌ى دوم اعلميت است تقليد كرد؛ اگر در مسئله‌اى فتواى مجتهدى را ياد گرفته و بعد از مردن او در همان مسئله بر حسب وظيفه‌اش از مجتهد زنده تقليد نمايد، دوباره نمى‌تواند آن را مطابق فتواى مجتهدى كه از دنيا رفته انجام دهد؛ انجام اعمال بدون تقليد، در صورتى صحيح است كه مجتهد قابل تقليد، بر اعمال گذشته وى صحّه بگذارد و الا اعمال سابق، باطل خواهد بود.
احكام طهارت: احكام طهارت در چندين بخش بيان شده است كه بخش اول مربوط به احكام آب‌ها است.
آب يا مطلق است يا مضاف؛ آب مضاف آبى است كه آن را از چيزى بگيرند، مانند آب هندوانه و گلاب يا با چيزى مخلوط شود، مانند آبى كه به قدرى با گل و امثال آن مخلوط شود كه ديگر بدان آب نگويند. غير اينها، آب مطلق است كه به پنج صورت مى‌باشد: آب كر، آب قليل، آب جارى، آب باران و آب چاه.
احكام تخلى، دوّمين بخش مبحث طهارت را به خود اختصاص داده و در ضمن هفت مسئله، بيان شده است.
پوشاندن عورت از هر بيننده‌ى محترم، غير از زن و شوهر و كسانى كه در حكم زن و شوهرند، مانند كنيز و مالك، اولين مسئله مورد اشاه در اين بخش مى‌باشد.
استبرا بخش بعدى احكام طهارت است كه در ضمن يك مسئله حكمش بيان شده است.
مؤلف، مى‌فرمايد: براى زن استبرا از بول نيست و اگر رطوبتى ببيند و شك كند كه بول است يا نه پاک مى‌باشد و وضو و غسل او را هم باطل نمى‌كند.
نجاسات ده‌گانه، راه ثابت شدن آنها و طريق نجس شدن شىء پاک و... در ادامه ذكر شده‌اند.
نجاسات ده‌گانه عبارتند از: بول، غائط، منى، مردار، خون، سگ، خوك، كافرى كه از طايفه اهل كتاب نباشد، شراب و فقاع. در شرع مقدس اسلام دوازده چيز هم به عنوان پاک كننده‌ها معروفند و عبارتند از: آب، زمين، آفتاب، استحاله، انقلاب، انتقال، اسلام، تبعيت، برطرف شدن عين نجاست، استبراى حيوان نجاست‌خوار، غايب شدن مسلمان و خارج شدن خون متعارف از ذبيحه.
احكام ظرف‌ها، در بخش بعدى احكام طهارت ذكر شده و داراى دو مسئله است. وضو، مبحث بعدى است و داراى احكام مفصلى است كه سر فصل‌هاى آن عبارت است از: چند مسئله راجع به وضو، شرايط وضو، احكام وضو، چيزهايى كه براى آنها بايد وضو گرفت، چيزهايى كه وضو را باطل مى‌كند و احكام وضوى جبيره.
غسل‌هاى واجب كه عبارتند از: غسل جنابت، غسل استحاضه، غسل حيض و غسل نفاس، در بخش بعدى تبيين شده‌اند.
تيمم هم طبق روال غالب كتاب‌هاى فقهى، اعم از فتوايى و استنباطى، آخرين قسمت باب طهارت است. در هفت مورد لازم است به جاى غسل يا وضو تيمم گرفته شود كه بيان جزئيات اين موارد به همراه بيان چيزهايى كه تيمم بر آنها صحيح است و دستور تيمم بدل از وضو يا غسل، مطالبى هستند كه در اين‌جا بازگو گرديده‌اند.
احكام نماز: بخش سوم احكام بانوان، احكام مربوط به نماز است كه در چهار بخش مورد بررسى قرار گرفته‌اند.
در مقدمه اين بخش آمده كه نماز بهترين اعمال دينى بوده كه قبولى يا عدم قبولى اعمال ديگر مشروط به قبولى يا عدم قبولى آن است و همان‌طور كه اگر انسان شبانه روزى پنج نوبت در نهر آب شستشو كند، چرك در بدنش نمى‌ماند، خواندن نمازهاى پنج‌گانه نيز باعث پاکى جان آدمى از پليدى‌ها مى‌شود.
نمازهاى عيد فطر و عيد قربان و اجير گرفتن براى نمازها، بخش‌هاى گوناگون مبحث نماز را تشكيل داده‌اند
احكام روزه: در تعريف روزه گفته شده: روزه آن است كه انسان براى انجام فرمان خداوند عالم از اذان صبح تا مغرب از نه چيز كه بعداً گفته مى‌شود، خوددارى كند.
نيت، به عنوان اولين و يكى از بهترين و مبتلابه‌ترين مسائل در روزه، در آغاز مورد بحث قرار گرفته است.
مبطلات روزه، كفاره روزه، جاهايى كه فقط قضاى روزه واجب است، احكام روزه مسافر، كسانى كه روزه بر آنها واجب نيست و راه ثابت شدن اول ماه و روزه‌هاى حرام و مكروه، بخش‌هاى گوناگون احكام روزه را تشكيل مى‌دهند.
احكام خمس: براى احكام خمس فقط يك مسئله عنوان شده و آن هم بيان هفت چيزى است كه خمس دارند؛ آن هفت هفت چيز عبارتند از: منفعت كسب، معدن، گنج، مال مخلوط به حرام، جواهرى كه به واسطه‌ى غواصى؛ يعنى فرو رفتن در دريا به دست مى‌آيد، غنيمت جنگ و زمينى كه كافر ذمّى از مسلمان بخرد.
استفتائات متفرقه: اولين سؤال درباره تعريف مجتهد اعلم مى‌باشد.
بخش بعدى طهارت است كه از جنبه‌هاى گوناگون مباحث طهارت سؤال شده است. پنج سؤال نيز راجع به اذان و اقامه پرسيده شده كه شهادت به ولايت اميرالمؤمنين(ع) و حكم آن اولين آنها است.
اعتكاف، قمار، مجسمه‌سازى، شعبده‌بازى، عزادارى، شبيه‌خوانى، و تعزيه‌خوانى، بانك‌دارى و احكام بانك، ورزش، غيبت، موسيقى، غنا و رقص از ديگر مسائل اين بخش مى‌باشند.