الحاشية علی أصول الكافي (رفیعا)
الحاشية علی أصول الكافي تألیف رفيع‌الدين محمد بن حيدر نائينى متولد سال 1082ق است كه به زبان عربى در يك جلد جمع‌آورى شده است. محقق اين كتاب آقاى محمدحسین درايتى می‌باشد.
| الحاشیة علی أصول الکافی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | درایتی، محمدحسین (محقق)
کلینی، محمد بن یعقوب (نویسنده) رفیعا، محمد بن حیدر (حاشيه نويس) |
| عنوان‌های دیگر | الکافی. اصول. حاشیه |
| ناشر | مؤسسه علمی فرهنگی دار الحديث، سازمان چاپ و نشر |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1388 ش یا 1430 ق |
| چاپ | 4 |
| شابک | 978-964-493-125-3 |
| موضوع | احادیث شیعه - قرن 4ق. کلینی، محمد بن یعقوب، - 329ق. الکافی. اصول - نقد و تفسیر |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 141/5 /خ9 م3041* |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
انگیزه نگارش
به گفته مؤلف، اين كتاب در جواب گرو از شاگردانش كه از وى در خواست چنين شرحى را كرده بودند، نوشته اشت. و يكى از آنان به نام امير معصوم بن محمد فصيح ابن اولیاء حسینى تبريزى قزوينى متولد 1091 ق، اين حاشيه را در كتابى مستقل جمع نموده است.
ساختار و محتواى كتاب
كتاب با سخنى از مهدى مهريزى درباره مجموعه آثار كنگره‌ى بين المللى شيخ كلينى، و مقدمه محقق درباره شخصيت علمى و آثار و شاگردان مؤلف آغاز و سپس اصل كتاب شروع مى گردد.
از اهميت كتاب همين بس كه علامه مجلسى در شرحى كه بر كافى به نام مرآة العقول دارد، از اين حاشيه بهره جسته است. شكى نيست كه اين حاشيه از دقيقترين حواشى بر كافى است و از جهات مختلفى ممتاز شده است:
- آنكه مؤلف از اساتيد معقول و داراى دقت فلسفى و كلامى است و اين اثر مشحون لطائف و دقائق عقليه و كلاميه است كه مبتنى بر مذهب اماميه می‌باشد، خصوصا به جهت آنچه كه از وى در شرح كتاب توحيد وارد شده است.
- مؤلف در اين حاشيه از سند احاديث غافل نگشته و به طور كلى آن را ترك ننموده، لذا متعرض بعضى روايات مشترك يا مجهول شده است.
- وى در شرح بعضى روايات كافى و براى تاييد آنچه كه به ذهنش خطور نموده است، از روايات ديگر در كافى و ديگر كتب، استفاده نموده كه اين مطلب كثرت انس وى با روايات را مى رساند.
- اين حاشيه مشحون به نكات ادبى زيادى است زيرا كه مؤلف در مواضع متعدده، كيفيه ضبط كلمات را ذكر نموده و به اعراب بعضى از جملات و آنچه به معناى احاديث در اين زمينه منت می‌شود، نيز اشاره كرده است.
- وى در شرح لغات غريب احاديث، اهتمام بسيارى نموده و آنها را از مصادر مختلفى شرح كرده، حتى از مصادر فارسی استفاده نموده و در ترجمه لغات به مبدأ اشتقاق آنها اشاره كرده و آنهایى را كه با مقام مناسبت داشته برگزيده است.
- مؤلف عنايت و دقت خاصى در ذكر نص احاديثى كه منقول از ثقةالاسلام كلينى می‌باشد، داشته و به يك نسخه واحده اكتفا ننموده است و از بين آنها صحيح ترين را اختيار كرده و به بعضى از محتملات سندى اشاره نموده است.
متأسفانه عمر ايشان كفاف اتمام اين كتاب را نداد لذا، حاشيه‌ى وى تا كتاب الحجه، باب «ان المتوسمين الذين ذكر هم الله تعالى في كتابه هم ائمه و السبيل فيها مقيم» حديث سوم، بيشتر ادامه ندارد.
محقق براى جمع‌آورى اين كتاب بر 4 نسخه‌ى خطى تمسك جسته و اختلافاتى كه بين نسخ مختلف وجود داشت را در اوراق خاص مكتوب نموده است. وى سعى نموده تمام آيات و روايات را از منابع خود استخراج نمايد همچنين در تصحيح متن از خطا و اختيار ارجح نسخ به همراه اشاره به مورد محتمل، در پاورقى دريغ ننموده است.
در حواشى نسخ خطى مطالب و فواد زيادى از مؤلف و غيره نقل شد بوده كه محقق محترم در پاورقى كتاب به آن اشاره نموده است. در اين نسخه، متن كامل كتاب الكافى در بالاى صفحات ذكر شده و متن حاشيه در پايين آن.
فهارس كتاب
- فهرست آيات قرآن.
- فهرست احاديث
- فهرست اعلام
- فهرست كتب وارده در متن
- فهرست مذاهب و قبائل و فرق
- فهرست اختلاف نسخ
- فهرست مصادر تحقيق
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب