الرياض الندية علی شرح العقيدة الطحاوية
| الرياض الندية علی شرح العقيدة الطحاوية | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن ابی‌العز، محمد بن علی (نویسنده)
جبرين، عبدالله بن عبدالرحمن (محشي) خويطر، طارق بن محمد (مصحح) |
| عنوان‌های دیگر | الرياض الندية علی شرح العقيدة الطحاوية |
| ناشر | دار الصميعي |
| مکان نشر | عربستان - رياض |
| سال نشر | مجلد1: 2010م , 1431ق,
مجلد2: 2010م , 1431ق, مجلد3: 2010م , 1431ق, مجلد4: 2010م , 1431ق, مجلد5: 2010م , 1431ق, |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
الرياض الندية علی شرح العقيدة الطحاوية، اثر قاضی علی بن علی بن محمد بن ابی‌العز دمشقی، شرح بر کتاب «العقيدة الطحاوية» ابوجعفر طحاوی (متوفای 321ق)، کتابی در تبیین کلام اهل سنت است. کتاب با تعلیقه و شرح عبدالله بن عبدالرحمن بن عبدالله جبرین و مقدمه و تحقیق طارق بن محمد بن عبدالله خویطر منتشر شده است.
کتاب، مشتمل بر مقدمه محقق (خویطر)، دو مقدمه از شارح (جبرین)، مقدمه مؤلف (ابن ابی‌العز) و متن اثر در پنج جزء است.
خویطر در مقدمه‌اش بر کتاب به اهمیت و جایگاه علم در اسلام اشاره کرده و با ذکر روایات متعددی از پیامبر مکرم اسلام(ص) تأکید کرده است که احادیث در این زمینه فراوان است و اگر مسلمین فضیلت علم و علما را بشناسند و منزلت آنها را بزرگ بشمارند، خطیر بودن فقدان علما و خالی بودن جامعه از وجود آنها را درک می‌کنند[۱].
وی همچنین در بخش دیگری از مقدمه، عبدالله بن عبدالرحمن جبرین را از علمای بزرگ اهل سنت دانسته که کتب متعددی را در زمینه اعتقادات و علوم دیگر شرح کرده که از آن جمله تعلیقه و شرح بر شرح ابن ابی‌العز بر العقيدة الطحاوية است که به درخواست عده‌ای از طلاب انجام شده است. زمان آغاز تعلیقه جبرین بر کتاب مذکور 1408 بوده که به مدت ده سال استمرار داشته است.[۲].
شرح جبرین بر مبنای محفوظاتش بوده است و به‌خاطر ضیق وقت و مشاغل فراوان به منبع دیگری مراجعه نکرده است. شرح جبرین استفاده از کتاب را برای خواننده راحتتر کرده است.[۳].
خویطر نیز در تحقیق این اثر پس از مشخص نمودن اشکالات و نواقص شرح و ارائه به جبرین جهت اصلاح، خود نیز به قواعد، نکات و مطالبی از اهل علم اشاره کرده است. همچنین مطالب تکراری شرح را حذف و منابع احادیث، اشعار و مصادری که در شرح به آنها اشاره را استخراج کرده است.[۴].
در مقدمه دیگری که به قلم جبرین در کتاب آمده به پیشینه نگارش آثار علمای اهل سنت در زمینه اعتقادات و سنت و ادله آن اشاره شده است. سپس به آثار اعتقادی عالم حنفی «طحاوی» و اثر مشهورش «العقيدة الطحاوية» اشاره شده که شروح فراوانی بر آن نوشته شده است. اغلب این شروح سخنان طحاوی را بر عقاید اشاعره حمل و تفسیر کرده‌اند. در این میان ابن ابی‌العز اذرعی که خود سلفی است ملتزم به شرح کلام او بر مبنای اعتقادات سلفیه بوده است.[۵]. در واقع نهضت اصلاحطلبی در زمینه عقاید اهل سنت در قرن چـهارم توسط سه شخصیت آغاز شد که ابوجعفر طحاوی (متوفای 321ق) یکی از آنان بود. طـحاوی پیشتر به علم حدیث و فقه علاقه داشت و یکی از بزرگترین محدثان و فـقهای زمان خویش بشمار می‌رفت. وی در آغاز پیرو مذهب شافعی بود، ولی پس از آن به مذهب حنفی گروید. در این‌باره وجوه مختلفی گفته شـده که شاید بهترین آنها این است که مذهب ابوحنیفه بیشتر از مذهب شافعی دید انتقادی او را ارضا می‌کرد. طـحاوی مانند ماتریدی، در فـقه و کلام پیرو ابوحنیفه بود؛ در علم کلام رساله کوچکی با نام «بيان السنة و الجماعة» تألیف کرد که به «العقيدة الطـحاوية» معروف است. در مقدمه آن می‌گوید: «این رساله عقاید اهل سنت و جماعت را طـبق آراء ابوحنیفه، ابویوسف و محمد شیبانی بیان خواهد داشت». طحاوی بر آن نبود که عقاید ابوحنیفه را توجیه و تبیین کند، یا با طرح ادله نو، مسائل قدیم کلامی را حل و فصل نماید، بلکه غرض او تنها این بود که تلخیصی از آرای ابوحنیفه فراهم آورد و موافقت آن را با نظرات مأثوره اهل سنت و جماعت مبین دارد[۶].
فهارس آیات قرآن کریم، احادیث نبوی، آثار مروی، مصادر و مراجع و فهرست مطالب در انتهای جلد پنجم کتاب ذکر شده است.
پانویس
منابع مقاله
- مقدمات کتاب.
- ربانی گلپایگانی، علی، «ماتریدیه»، پایگاه مجلات تخصصی نور، کیهان اندیشه، فروردین و اردیبهشت 1373، شماره 53، ص104 تا 120.