ابن ساعاتی، احمد بن علی
| نام | ابن الساعاتی، احمد بن علی |
|---|---|
| نامهای دیگر | مظفرالدين احمد بن علي بن الساعاتي
ابن الساعاتي البغدادي، احمد بن علي ابن الساعاتي البغدادي الحنفي ابن الساعاتي البغدادي الحنفي، احمد بن علي ابن ساعاتي، احمد ابن ساعاتي، احمد بن علي بن ثغلب ابن ساعاتي، مظفر الدين احمد ابن ساعاتي، مظفر الدين احمد بن علي ابن ساعاتي، مظفر الدين احمد بن علي بن ثغلب ابن ساعاتي بغدادي حنفي، احمد بن علي احمد بن علي ابن ساعاتي احمد بن علي بن ثغلب ابن ساعاتي بغدادي الحنفي، احمد بن علي مظفر الدين احمد بن علي بن ثغلب |
| نام پدر | علی |
| متولد | 651ق |
| محل تولد | بعلبک |
| رحلت | 4 جمادی‌الاولی، سال 694ق / 1295م |
| اساتید | ابن صیقل جزری
شمس‌الدین ابوعبدالله محمد بن محمود بن محمد بن عبدالکافی اصفهانی |
| برخی آثار | نهاية الوصول إلى علم الأصول |
| کد مؤلف | AUTHORCODE45320AUTHORCODE |
احمد بن علی ابن الساعاتی (651-694ق)، ملقب به مظفرالدین از عالمان حنفی‌مذهب و صاحب تألیفاتی در فقه و اصول که بديع النظام (یا: نهاية الوصول إلى علم الأصول)، از جمله این آثار است.
نام و لقب و کنیه
وی ابوالضیاء (به قولی ابوالعباس) احمد بن علی بن تغلب بن مظفرالدین، منعوت به مظفرالدین و معروف به ابن الساعاتی است.
ولادت
وی در دهمین روز از ماه یازدهم سال 651ق، در بعلبک به دنیا آمد[۱].
دوره زندگی و تحصیل
او با پدرش به بغداد کوچ کرد. پنج‌ساله بود که خلافت المعتصم‌بالله، آخرین خلیفه عباسی در عراق، با حمله هولاکو خان، زعیم تاتار، از هم پاشیده شد.
وی در بغداد رشد کرد و در مدرسه مستنصریه، علم آموخت. پس از رشد علمی، متولی تدریس فقه و اصول حنفیه در مستنصریه شد[۲].
جایگاه علمی
- در کتاب «الفوائد البهية» آمده است: وی امام روزگار خویش در علوم شرعی، ثقه، حافظ، متقن در فروع و اصول و... بود؛
- ابن فوطی، از معاصران وی گفته است: او عالم به فقه و اصول، عارف به منقول و معقول، ملیح الخط، صحیح الضبط، فصیح اللسان و حسن البیان بود؛
- محی‌الدین قرشی که در روزگار وی می‌زیست، گفته است: او امامی کبیر، عالمی علامه بود و شمس‌الدین اصفهانی وی را بر ابن حاجب ترجیح می‌داد و او را باهوش‌تر از وی می‌دانست[۳].
اساتید
- شمس‌الدین ابوعبدالله محمد بن محمود بن محمد بن عبدالکافی اصفهانی؛
- محمد بن عمر بن محمد ظهیرالدین نوحاباذی؛
- ابن صیقل جزری؛
- تاج‌الدین ابوطالب، علی بن انجب بن عثمان بن عبیدالله بن حارث، معروف به ابن ساعی بغدادی؛
- ابوالندی معد بن نصرالله حرانی؛
و...[۴].
شاگردان
با توجه به اینکه ابن الساعاتی در جاهای مختلفی تدریس کرده، طبعا شاگردان زیادی داشته است، ولی در کتب تراجم تنها عده‌ای قلیل از آنها یاد شده‌اند؛ از جمله آنان این افراد را می‌توان نام برد:
- پسرش مجدالدین ابوالفضل، محمد بن مظفرالدین؛
- دخترش فاطمه؛
- خواهرش که با عنوان «أمة العزيز» از او یاد شده است؛
- شیخ رکن‌الدین سمرقندی؛
- برادرش ناصرالدین محمد بن علی بن تغلب؛
- کمال‌الدین ابوالحسن محمد بن احمد بن علی بن جمیل ربعی بغدادی[۵].
آثار
- بديع النظام الجامع بين كتابي البزدوي والإحكام في أصول الفقه که نام دیگرش نهاية الوصول إلى علم الأصول است؛
- مجمع البحرين في فروع الحنفية؛
- شرح مجمع البحرين وملتقی النيرين؛
- الدرر المنضود في الرد علی فيلسوف اليهود؛
- مجموعه اشعار و خطبه‌ها[۶].
وفات
او در شب چهارشنبه، چهارم جمادی‌الاولی، سال 694ق، از دنیا رفت. با احتساب تاریخ ولادت و وفاتش، او در هنگام وفات، حدود 43 سال داشته است[۷].
پانویس
منابع مقاله
سعد بن عزیز بن مهدی سلمی، مقدمه کتاب «بديع النظام (أو: نهاية الوصول إلى علم الأصول)»، اثر مظفرالدین احمد بن علی، معروف به ابن الساعاتی، با تحقیق سعد بن عزیز بن مهدی سلمی، جامعة أم‌القرى، 1405/1985م.