آموزش قرائت قرآن (2): تجويد قرآن کريم
| آموزش قرائت قرآن (2): تجوید قرآن کریم | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | قاسمي، علي (نویسنده) شهيدي پور، محمد رضا (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | آموزش قرائت قرآن (2) تجويد قرآن کريم |
| ناشر | حوزه علميه قم. مرکز مديريت |
| مکان نشر | ايران - قم |
| سال نشر | 1399ش. |
| شابک | 978-600-7550-27-4 |
| موضوع | قرآن - قرائت - راهنماي آموزشي
قرآن - تجويد - راهنماي آموزشيقرآن - قرائت - پرسشها و پاسخها |
| زبان | فارسي |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /ش9آ8 / 74/5 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
آموزش قرائت قرآن (2): تجوید قرآن کریم، اثر علی قاسمی و محمدرضا شهیدی‌پور، کتابی است یک جلدی به زبان فارسی با موضوع علوم قرآن که به آموزش مباحث تجوید قرآن کریم می‌پردازد. این اثر در راستای تکمیل «آموزش قرائت قرآن (1)» اثر علی قاسمی، نوشته شده است. این کتاب توسط مرکز تدوین متون درسی حوزه علمیه برای تدریس در مرحله اولیه و آشنایی طلاب با علوم قرآنی ارائه شده است.
ساختار
کتاب، حاوی مقدمه دفتر تدوین متون درسی حوزه‌های علمیه و مقدمه ميلفان و محتوای مطالب در پنج فصل است که این ۵ فصل در ۲۷ درس ارائه شده است.
گزارش محتوا
انس با قرآن و بهره‌مندی از معارف آن دارای مراحل و مراتب گوناگونی است. هرکس به‌قدر دانش، فهم، معرفت و همت خویش می‌تواند ظرف وجودی خود را بیاراید و با فاصله گرفتن از حصار ماده به ملکوتیان نزدیک گشته و با آنان هم‌رتبه و هم‌نوا گردد. بااین‌همه، گام نخست و لازم برای همگان، آشنایی با متن قرآن و انس با الفاظ نورانی آن است؛ چنان‌که در سخنان مقام معظم رهبری آیت‌الله خامنه‌ای آمده است: «قدم اول برای عمل کامل به قرآن، آشنایی با متن قرآن است».
در این میان، طلاب و دانش‌پژوهان حوزه‌های علمیه از جایگاه ویژه‌ای برخوردارند؛ چراکه درک صحیح معارف دین و تبلیغ و ترویج نیکوی آن از جمله وظایف مهم آنهاست. در این مسیر از آنان انتظار می‌رود علاوه بر برخورداری از فضل علمی و فهم عمیق و ژرف از آیات الهی، بتوانند آن را صحیح و دقیق و زیبا بخوانند و افزون بر آن بتوانند به‌نیکی و زیبایی آن را تعلیم دهند[۱].
بدین منظور دو کتاب در محورهای روان‌خوانی و تجوید پیش‌بینی شده است، که جلد اول آن عهده‌دار تعلیم دانش و مهارت صحت قرائت و روان‌خوانی قرآن کریم است و جلد دومش عهده‌دار تعلیم دانش و مهارت تجوید قرآن کریم[۲].
مؤلفان کتاب در مقدمه خودشان از مهم‌ترین ویژگی‌های این اثر به این ترتیب نام برده‌اند:
- پرداختن بیش از نیاز به مطالب تئوری و غفلت از بعد مهارتی قرائت قرآن، یکی از آسیب‌هایی است که در تألیف کتاب‌های تجوید باید از آن پرهیز نمود. با نگاهی به کتاب حاضر درمی‌یابید از همان جلسه نخست، فرایند ارتقای مهارت در قرائت قرآن آغاز می‌شود و به‌جای پرداختن به مطالب نظری انبوه که تأثیری در قرائت ندارد، به سراغ خود قرآن رفته، دانش‌پژوهان را عملا با قرائت قرآن آشنا می‌نماییم؛ به‌سان افرادی که عملا فن ماهی‌گیری را می‌آموزند. نگاه ما به مطالب نظری هم در اندازه نیاز و به‌عنوان مقدمه‌ای برای قرائت زیبا و مجوّد است؛ سنخ دانش قرائت قرآن با برخی علوم دیگر متفاوت است؛ در اینجا با دانشی سروکار داریم که غایت اصلی و ثمره آن، توانمندی در تلاوت قرآن است؛ بنابراین انتظار ذکر انبوه قواعد بدون تسلّط بر تلاوت، برای اهل فن، پذیرفتنی نیست.
افزون بر آن، در سیاست‌گذاری هوشمندانه مرکز تدوین متون درسی حوزه، مراحل آموزش به چهار مرتبه «آشنایی، شناخت، تسلّط و اشراف» تقسیم شده و رسالت کتاب حاضر مرحله آشنایی با علم تجوید تعیین شده است؛ بنابراین مطابق رسالت تعیین‌شده، پرداختن به اصطلاحات و مطالب علمی سطوح بالاتر غیر مقبول و خطا است؛ ازهمین‌رو تلاش بر این بوده که از بیان نکات غیر لازم خودداری نموده تا فرصت کافی برای تمرین عملی و ارتقای مهارت در جلسات آموزشی باقی بماند.
- رعایت تناسب میزان مطالب ارائه‌شده در کتاب با مدت زمانی است که برای این درس در برنامه مصوب درسی حوزه پیش‌بینی شده است.
- با برنامه‌ریزی انجام‌شده در متن پیش رو از ابتدا تا انتهای فرایند آموزش، بیش از چهار جزء قرآن سطر به سطر و جمله به جمله قرائت شده، متناسب با نیاز، نکات و قواعد ضروری بیان می‌شود.
- بر اساس معیارهای به‌روز در تدوین متون درسی، برای مدیریت یادگیری و تسهیل آن، در هر درس بخش‌های «اهداف، پیش‌سازمان‌ده، اصل مطالب درسی، تمرین‌های عملی و مهارتی، بیشتر بدانیم، پرسش و تمرین»، جای گرفته است[۳].
آنان از موارد زیر به‌عنوان اهداف کلی مورد انتظار از دانش‌پژوه، پس از مطالعه این کتاب، یاد کرده‌اند:
- با قواعد تجوید و زیباخوانی قرآن در حد مرحله یک (مرحله آشنایی) آشنا شده، بتوانند آنها را به‌ا ختصار توضیح دهند.
- آیات سوره‌های «یس» تا «ق» را با رعایت فصاحت در ادای حرکات و تلفظ حروف، صفات اصلی و فرعی و احکام تجویدی که در کتاب بیان شده، صحیح، روان و مجوّد قرائت نمایند.
- با برخی از مهم‌ترین آداب تلاوت قرآن آشنا شده و هنگام تلاوت قرآن، آگاهانه آنها را به‌کار بندند.
- با رعایت تلفظ صحیح حروف ده‌گانه و برخی صفات و احکام حروف، به قرائت صحیح و زیبای نماز مهارت یابند.
- توانایی و باور قرائت صحیح، زیبا و مجوّد از کل قرآن را به دست آورده، نسبت به انس دائمی و تلاوت منظم روزانه و یادگیری مراحل بالاتر انس با قرآن، اشتیاق نشان دهند[۴].
در مقدمه، توضیحات دیگری نیز درباره کتاب در قالب سخنی با مربیان و سخنی با فراگیران وجود دارد که نکات مفیدی در راستای چگونگی تعامل در مطالعه این کتاب را در خود دارد و به علت عدم گنجایش این مقاله، از ذکر آن خودداری کرده و خواننده گرامی را به صفحات 13 تا 16 مقدمه مؤلفان کتاب، ارجاع می‌دهیم.
وضعیت کتاب
فهرست مطالب پس از مقدمه مؤلفان و در ابتدای کتاب ارائه شده است. پاورقی‌ها علاوه بر ذکر ارجاعات، گاه حاوی مطالبی در توضیح مطالب متن است.
مخاطبان این کتاب، افرادی هستند که با صحیح‌خوانی و روان‌خوانی قرآن آشنایند و دانش و مهارت آنان به حد کتاب «آموزش قرائت یک» رسیده است[۵]. بدین ترتیب به‌لحاظ آموزشی، خواندن قرائت قرآن (2) که در آن مباحث تجوید بیان می‌شود، مبتنی بر آموختن جلد قرائت قرآن (1) است که در آن به مباحث روخوانی و روان‌خوانی، پرداخته شده است.
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه مؤلفان کتاب.
- قاسمی، علی، «آموزش قرائت قرآن (1): روان‌خوانی قرآن کریم و صحت قرائت نماز»، مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه، دفتر تدوین متون درسی حوزه‌های علمیه، قم، چاپ هشتم، پاییز 1399ش.