پرسمان قرائت قرآن
| پرسمان قرائت قرآن | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مرکز فرهنگ و معارف قرآن (تهيه کننده) سعدی، محمدجواد (نویسنده) |
| ناشر | بوستان کتاب قم (انتشارات دفتر تبليغات اسلامی حوزه علمیه قم) |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1386 ش |
| چاپ | 4 |
| شابک | 978-964-548-849-7 |
| موضوع | قرآن - حفظ - پرسشها و پاسخها
قرآن - قرائت - پرسشها و پاسخها قرآن - مسابقهها - آیین نامه‌ها |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 74/5 /س7پ4 |
پرسمان قرآنى قرائت قرآن توسط جمعى از محققین «مركز فرهنگ و معارف قرآن» تهيه و به همت محمد جواد سعدى تدوين و گردآورى شده است. نويسندگان در اين اثر به‌صورت تحقيقى به برخى از پرسش‌هاى قرآنى در مورد فضيلت و آثار و كيفيت قرائت قرآن پاسخ داده‌اند. مخاطبان عبارت از عموم اهل پژوهش هستند و پاسخها با استفاده از قرآن و تفاسير و آثار انديشمندان اسلامى بيان شده است. نويسندگان از ورود به مسائل اختلافى خوددارى كرده و پرسشها را به مقدار مورد نياز توضيح داده و توضيحات تفصيلى را به آثار ديگر ارجاع داده‌اند.
ساختار
كتاب از مقدمه على خراسانى مسئول مركز فرهنگ و معارف قرآن و سه بخش به ترتيب ذيل تشكيل شده است: 1- مقدمات (ديدگاه امام خمينى و آيت‌الله خامنه‌اى درباره قرآن كريم، فضيلت، آثار و فوايد تلاوت قرآن كريم، آداب تلاوت و...)، 2- كيفيت قرائت قرآن (قواعد روخوانى، تجويد، وقف و ابتدا، صوت و لحن و...)، 3- مراكز و مسابقات و افراد قرآنى.
در اين اثر، شيوه بيان مباحث به‌صورت پژوهشى و تحليلى و همراه با استناد به منابع معتبر قديم و جديد (85 اثر) است و مخاطبان عبارت از استادان و پژوهشگران هستند و زبان و ادبيات اثر حاضر نيز رسا و شيواست.
گزارش محتوا
در مورد مباحث اين كتاب چند نكته گفتنى است:
- على خراسانى در مقدمه‌اش بر كتاب يادآور شده است كه از آنجا كه اين پرسشها از متن جامعه برخاسته و مى‌تواند نمايانگر شبهه‌ها و سؤال‌هاى اعتقادى رايج عصر ما باشد، گروه پژوهش‌هاى نوآمد قرآنى تصميم گرفت تا اين سؤال‌ها را در مجموعه‌هاى موضوعى و صنفى مستقل، چاپ و منتشر نمايد. عطوفت، شيوايى، اتقان، سادگى، اختصار، استناد و نيز ارجاع پرسش‌گر به نوشته‌هاى قابل فهم و در دسترس، اصول مورد توجه در مسير شكل‌گيرى اين پاسخ‌هاست[۱]
- نویسنده، در پاسخ به اين پرسش كه «از ابتداى ورود اسلام به ايران و ديگر كشورهاى اسلامى همچون مصر سودان عراق سوريه و... مسلمانان به چه قرائت‌هايى قرآن مى‌خواندند؟»، توضيحاتى جالب در مورد قرائت قرآن نوشته و از جمله چنين آورده است: طبق شواهدى در عصر صفويه ايرانيان به قرائت «عاصم» از طريق «شعبه» قرآن مى‌خواندند و در دوره قاجار، قرائت «عاصم» به روايت «حفص» در ايران متداول گشت. در عربستان دو شهر مكه و مدينه داراى مصحف‌هاى عثمانى بوده‌اند كه اهل مكه در اوايل قرن دوم به قرائت «عبدالله بن كثير» و اهل مدينه به قرائت «نافع بن نعيم» قرآن را تلاوت می‌كردند. اين امر تا اواسط قرن چهارم ادامه داشته است. هم اكنون در اين كشور بر اساس روايات «حفص» از «عاصم» قرآن كتابت و قرائت مى‌شود[۲]
- نویسنده در پاسخ به اين پرسش كه «براى تشويق فرزند به حفظ و تلاوت قرآن چه راهى را پيشنهاد مى‌كنيد و چگونه موفق‌تر خواهيم بود؟» چنين نوشته است: بهترين مشوق فرزند دعوت عملى او به قرآن است. مداومت پدر و مادر بر تلاوت قرآن از دوران كودكى فرزند، خود به خود فرزند را به سوى قرآن دعوت مى‌كند. استفاده از نوارهاى آموزشى در دوران خردسالى، مشوق خوبى براى فرزند است. وعده دادن به چيزهاى مورد علاقه كودك، خود تشويق ديگرى است به شرط اين كه به آن وعده عمل شود[۳]
- پرسشها و پاسخ‌هاى اثر حاضر از نظر محتوايى در يك سطح نيست به‌طورى‌كه مى‌توان گفت برخى از پرسشها ساده است مانند اين پرسش «اگر در خانه‌اى قرآن مجيد به تعداد زيادى وجود داشته باشد و هر بار با يك جلد آن قرائت شود، آيا به دليل قرائت نشدن قرآن‌هاى ديگر، مرتكب گناه شده‌ايم يا خير؟»[۴] و «انس با قرآن چگونه به دست مى‌آيد؟ لطفاً درباره اهميت آن هم توضيح دهيد؟»[۵] و بعضى متوسط است مانند اين پرسش «برخى مى‌گويند تجويد يك طرح استعمارى است و تنها براى مشغول كردن مسلمانان به ظاهر قرآن به وجود آمده است. آيا اين سخن صحيح است؟»[۶] برخى ديگر پيچيدگى و عمق بالايى دارد مانند اين پرسش «آيا با توسل به قرآن مجيد مى‌توانيم معنويت را در وجودمان بارور كنيم به نحوى كه بتوانيم به مراحل بالاى كمال و تزكيه نفس برسيم؟»[۷] و اين پرسش «طبق احاديث مهم‌ترين راه مناسب استفاده از قرآن تعمق تفكر و دقت در آيات آن است. چگونه افكار خود را متمركز و متوجه يك آيه كنيم؟»[۸]
- نويسندگان در موارد اختلافى، پاسخ صحيح را توضيح داده و اشاره‌اى به ساير اقوال كرده و وارد بحث‌هاى تفصيلى نشده‌اند[۹]
- در ابتداى بخش سوم كتاب، آيين‌نامه اجرايى مسابقات قرائت و حفظ و ترجمه قرآن كه از سوى سازمان اوقاف و امور خيريه سالى يكبار برگزار مى‌گردد، به‌صورت مشروح آمده است[۱۰]
- فهرست كوتاهى از عناوين كتاب‌هاى اختصاصى در مبحث قرائت قرآن همراه با اسامى نويسندگان آن تنظيم و عرضه شده است[۱۱]
- نویسنده در پاسخ به اين پرسش كه «مقصود از آداب باطنى تلاوت چيست؟» نوشته است: آدابى كه مربوط به حالات روحى قارى قرآن است، از آن به «آداب باطنى تلاوت» ياد مى‌شود و به‌طور خلاصه عبارتند از: دريافت گفتار؛ دانستن مقام و منزلت قرآن نزد پروردگار و دانستن سبب فرو فرستادن آن به سوى مردم و لطف الهى در تبديل حقايق والا و بلند مرتبه به زبان قابل فهم عموم براى هدايت مردم؛ بزرگداشت خداوند و حفظ حرمت او كه با بشر سخن گفته است؛ حضور قلب و تدبر در معانى قرآن[۱۲]
وضعيت كتاب
فهرست مطالب در ابتدا و فهرست منابع در انتهاى كتاب آمده است. غالب پاورقى‌هاى كتاب به صورت استنادى است و در آن نام و نشان سوره‌ها، آيات و روايات آمده و يا شماره جلد و صفحه كتب فقهى، تفسيرى و مانند آن ذكر شده است؛ البته نویسنده گاهى نيز پاورقى‌هاى توضيحى نيز آورده است.
پانويس
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.