طبرسی، حسن بن فضل
| نام | طبرسی، حسن بن فضل |
|---|---|
| نام های دیگر | طبرسی، ابونصر
طبرسی، رضی‌الدین حسن |
| نام پدر | |
| متولد | |
| محل تولد | |
| رحلت | |
| اساتید | |
| برخی آثار | اعلام الوری باعلام الهدی |
| کد مؤلف | AUTHORCODE02368AUTHORCODE |
رضى‌الدين، حسن بن فضل طبرسى از علماى قرن ششم هجرى است.
شخصيت
نام و آوازه رضى‌الدين، حسن بن فضل طبرسى آفاق را درنَورديده است.
او عالمى وارسته است كه به قله‌هاى برافراشتۀ سير الى الله و مدارج بلند علم و تقوا صعود كرده است.
او داراى كتاب‌هايى ارزشمند است كه با تأليف آنها گوشه‌اى از علوم سرشار پيامبر و اهل‌بيت آن حضرت عليهم‌السلام را به دست جهانيان رسانده است.
خاندان
خاندان طبرسى از جمله علماى بزرگ شيعه هستند.
آنان آنچنان شهرتى در دنياى اسلام دارند و كتاب‌هايشان به قدرى مورد وثوق و اطمينان همگان است كه علامۀ مجلسى در ابتداى بحار الأنوار وقتى به نام اين بزرگواران مى‌رسد مى‌فرمايد: «كتاب‌هاى خاندان طبرسى از نظر اطمينان و شهرت مانند خورشيدى در وسط آسمان مى‌درخشد و هيچ نيازى به تعريف يا توضيح ندارند».
پدر
پدرش، فضل بن حسن طبرسى معروف به أمين الإسلام و صاحب كتاب‌هايى ارزشمند چون مجمع البيان است.
مجمع البيان از جمله تفاسير مهمى است كه هر مفسر ناگزير از مطالعۀ آن است.
از او علاوه بر تفسير، كتاب‌هاى فراوانى به يادگار مانده است.
وى جامع علوم مختلف بوده و در هر زمينه كه وارد بحث مى‌شده همه را به تحسين وامى‌داشته است.
مرقد شريف او در كنار بارگاه ملكوتى امام رضا عليه‌السلام است و هم اكنون نيز زيارتگاه عاشقان ولايت و امامت مى‌باشد.
فرزند
ابوالفضل، على بن حسن طبرسى فرزند حسن بن فضل و نوۀ امين‌الاسلام است.
او نيز در جنبه‌هاى مختلف علمى و تقوايى دنباله رو پدر و جد خود بوده و به بالاترين درجات نائل آمده است.
او مؤلفى بزرگ در تاريخ شيعه است و كتاب‌هايى ارزشمند مانند مشكاة الأنوار، نثر اللآلي و ده‌ها كتاب ديگر به يادگار گذارده است.
اساتيد و شاگردان
متأسفانه كتاب‌هاى شرح حال در مورد اين قسمت از زندگانى حسن بن فضل طبرسى ساكت است و ما اطلاع زيادى از اساتيد و شاگردان آن بزرگوار نداريم.
تنها شخصى كه به عنوان استاد ايشان نام برده شده است، پدر او أمين الإسلام طبرسى است كه هم استاد او بوده و هم از مشايخ اجازۀ اوست.
از شاگردان هم تنها فرزند او على بن حسن طبرسى را يادكرده‌اند كه پس از پدر عهده‌دار كارهاى او بوده و كتاب‌هاى نيمه تمام او را هم كامل كرده است.
تأليفات
مهم‌ترين چيزى كه حكايت از فضائل و علوم سرشار مرحوم طبرسى مى‌كند تأليفات گرانقدر اوست، اگر چه تعداد كمى از آنها در اثر حوادث تلخ تاريخ به دست ما رسيده، اما همين مقدار نيز نمونۀ عظمت و علم و دانش اوست.
از جمله تأليفات ايشان عبارت است از:
- مكارم الأخلاق، كه معروف‌ترين كتاب اوست و تا كنون چندين بار چاپ شده است.
- نزدیک به ده ترجمۀ مختلف از آن شده و به صورت نظم و خلاصه نيز به چاپ رسيده است.
- اين كتاب اثرى بزرگ و كتابى جامع و كامل در علم اخلاق است.
- وى در مقدمه، خطبۀ 160 نهج‌البلاغه را آورده كه در آن اميرمؤمنان علی عليه‌السلام پيامبر اكرم صلى‌الله‌عليه‌وآله را معرفى كرده است.
- كنوز النجاح، (كفعمى در كتاب مصباح از آن مطلب نقل كرده است).
- كتابى روايى مانند مكارم الأخلاق كه بسيار مفصل‌تر از آن بوده و مطالبى كه در مكارم الأخلاق ذكر نكرده، در آن جمع‌آورى كرده است.
فرزند بزرگوار او على بن حسن طبرسى در مقدمۀ مشكاة الأنوار مى‌گويد:
«وقتى پدرم كتاب مكارم الأخلاق را تأليف كرد و مورد قبول خاص و عام قرار گرفت، شروع به تصنيف كتابى نمود كه در آن بقيۀ آداب و اخلاق و اعمال حسنه را جمع‌آورى كند.
وى بسيارى از روايات را نيز جمع‌آورى كرده اما اجل فرا رسيده و موفق به اتمام آن نشد.
پس از مدتى جمعى از دوستان و مؤمنين از من خواستند آن كتاب را كامل كرده و منتشر نمايم، من هم آن را مرتب كرده و ابواب آن را تنظيم كردم و نام آن را مشكاة الأنوار في غرر الأخبار نهادم».
اين كتاب در حقيقت متعلق به رضى‌الدين حسن بن فضل طبرسى بوده كه بعد از وفات او پسرش آن را تكميل كرده و پس از تنظيم منتشر نموده است.
وفات
رضى‌الدين حسن بن فضل طبرسى پس از عمرى خدمت به علوم اهل‌بيت عليهم‌السلام در سبزوار وفات يافت.برخى تاريخ وفات وى را 548 هجرى دانسته‌اند؛ اما اين تاريخ به احتمال قريب به يقين مربوط به پدر او امين‌الاسلام طبرسى است كه برخى از علماى تراجم براى او ذكر كرده‌اند.
جنازۀ شريفش به مشهد مقدس انتقال يافت و در جوار مرقد مطهر امام هشتم شیعیان عليه‌السلام به خاک سپرده شد.
وابسته‌ها
تکمله دوم طب العترة عليهم‌السلام
متن و ترجمه کتاب نفیس مکارم الاخلاق (رحیمیان)