ابن ابی‌طلحه هاشمی، علی
| ابن ابی طلحه هاشمی، علی بن ابی‌طلحه | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | علی بن ابی‌طلحه هاشمی |
| نام پدر | ابی‌طلحه |
| رحلت | ۱۴۳ق |
| پیشه | راوی، محدث و مفسر قرن دوم |
| اطلاعات علمی | |
| اساتید | |
| شاگردان | |
| برخی آثار | صحيفة علي بن أبي‌طلحة عن ابن عباس في التفسير القرآن الكريم |
علی بن ابی‌طلحه هاشمی (متوفای ۱۴۳ق)، مشهور به «ابن ابی‌طلحه»، راوی، محدث و مفسر قرن دوم هجری قمری، است که ناسخ و منسوخ قرآن را از ابن عباس روایت کرده است.
نسب و ولادت
- «ابوالحسن علی بن سالم بن مخارق قرشی والبی حمصی جزری»، کنیه‌های دیگری مانند «ابوطلحه» و ابومحمد نیز برای او ذکر شده است. وی از بردگان آزادشده بنی‌هاشم بود. نیاکان او از جزیره بوده و به حمص، شهری در سوریه منتقل شدند[۱].
- در کتاب «تاريخ الحمصيين» آمده است: ابومحمد علی بن ابی‌طلحه از موالی بنی‌هاشم و اسم ابوطلحه، سالم بْن المخارق بود که «عباس» آزادش کرد[۲].
استادان و شاگردان
- ابوالحسن از دانش افرادی مانند مجاهد، محمد بن زید و راشد بن سعد بهره گرفت.
- او شاگردانی مانند بدیل بن میسر، معمر، عبدالله بن سالم و داود بن ابی‌هند را تربیت نمود.
صفات
- او فردی محدث و مفسر بود و ناسخ و منسوخ قرآن را از ابن عباس روایت کرده، ولی او را ندیده است. او سفری به انبار داشت و نزد ابوالعباس سفاح حضور یافت. خطیب بغدادی احادیث او را صحیح، ولی خود او را دارای رأی و نظر سوء دانسته و گفته که احمد بن حنبل پنداشته است که علی بن ابی‌طلحه که ثوری و حسن بن صالح از او روایت کرده‌اند، کوفی بوده و غیر از فرد مذکور است[۳]، ولی ابن حجر هر دو نفر را متحد دانسته است.
وفات
- وی سرانجام در سال ۱۴۳ق، درگذشت[۴]. سال‌های ۱۲۰ و ۱۲۳ق، تاریخ‌های دیگری‌اند که برای وفات او ذکر کرده‌اند[۵].
آثار
- صحيفة علي بن أبي‌طلحة في تفسير القرآن الكريم عن ابن عباس.
- كتاب في الوجوه و النظائر (ابن ابی‌طلحه مطالب این کتاب را نیز از ابن عباس نقل کرده است).
پانویس
منابع مقاله
- گروهی از پژوهشگران، «فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامى»، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم 1389ش.
- المزي، جمال‌الدين، «تهذيب الكمال في أسماء الرجال»، تحقیق بشار عواد معروف، مؤسسة الرسالة، بیروت، الطبعة الأولى، 1400ق.
- خطیب بغدادی، ابوبکر احمد بن علی، «تاريخ بغداد و ذيوله»، دراسة و تحقيق مصطفى عبدالقادر عطا، دارالكتب العلمية، بیروت، الطبعة الأولى، 1417 ق.