مجمل اللغة

مجمل اللغة
پدیدآوران	ابن فارس، احمد بن فارس (نويسنده) سلطان، زهیر عبد المحسن (محقق)
ناشر	مؤسسة الرسالة
مکان نشر	لبنان - بیروت
سال نشر	13سده - 1406ق - 1986م
چاپ	2
شابک	‎-
موضوع	زبان عربی - واژه نامه‎ها
زبان	عربی
تعداد جلد	3
کد کنگره	‎‏/‎‏الف‎‏2‎‏م‎‏3 6620 ‏PJ‎‏
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

مجمل اللغة، تألیف احمد بن فارس بن زکریای لغوی، مشهور به ابن فارس (متوفی 395ق)، ادیب و لغت‌دان قرن چهارم هجری است. مقدمه، تحقیق و تصحیح کتاب به قلم زهیر عبدالمحسن سلطان است.

مجمل اللغة، کتابی مشهور در واژه‌های عربی است، که وی به‌جای استفاده از مخارج اصوات، آنها را بر مبنای حروف الفبا تنظیم کرده است. هدف او از تألیف این کتاب آسان‌ کردن معرفت به مفردات زبان عربی برای طالبان آن بوده است.‏ این کتاب اولین کتابی است که به‌ترتیب حروف الفبا در حروف اول و دوم و سوم کلمه تنظیم شده است. در آن زمان شیوه خلیل و جوهری در معجم‌نویسی رایج بود و شیوه ابن فارس در مجمل اللغة، شیوه‌ای ابتکاری بود‏.

از کتاب مجمل اللغة، نسخه‌های بسیار نفیس و کهن باقی مانده است. وجود تعداد درخور توجهی نسخه کهن از این کتاب نشان‌دهنده اهمیت و جایگاه آن در قرون 5-6 است.

ازآنجاکه کتاب از سوی محققین مورد توجه قرار نگرفته و هیچ جزیی از آن تحقیق نشده است، لذا زهیر عبدالمحسن سلطان تصمیم به تحقیق و تصحیح آن گرفته است؛ در این‌باره به بخشی که با حرف خاء آغاز می‌شود تا آخر کتاب، توجه ویژه کرده و آن را به‌عنوان پایان‌نامه دیپلم عالی خود در کتب خطی و تحقیق نصوص انتخاب کرده است‏.

کتاب، مشتمل بر دو باب است:

1. تحقیق کتاب که مشتمل بر دو فصل شرح حال و جایگاه علمی و مباحث مرتبط با مؤلف است.
2. معرفی کتاب از جهت عنوان، سبب تألیف، مصادر و مقایسه با مقاييس اللغة. این باب، مشتمل بر متن تحقیق‌شده کتاب نیز هست‏.

این کتاب، «المجمل في اللغة» یا «المجمل» نیز نامیده شده است‏. ابن فارس اسامی مصادری را که از آنها در مجمل اللغة نقل قول کرده، آن‌گونه که در مقاييس اللغة انجام داده، ذکر نکرده است؛ البته محقق اثر به برخی مصادر او اشاره کرده که العين خلیل بن احمد فراهیدی، الغريب المصنف ابوعبید، تهذيب الألفاظ ابن سکیت از آن جمله است‏.

منابع مقاله

1. مقدمه و متن کتاب.
2. جزینی، رسول، «جایگاه شیعیان در کتابت کتاب مجمل اللغة اثر ابن‌ فارس»، پژوهشنامه امامیه، پاییز و زمستان 1401، شماره 16، ص‌290 تا 316:

https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1994013