المحدث الفاصل بين الراوي و الواعي
المحدث الفاصل بين الراوي و الواعي، اثر قاضى حسن بن عبدالرحمن رامهرمزى (260-360ق)، با تحقيق محمد عجاج خطیب، كتابى است در موضوع دراية الحديث كه به زبان عربى و در قرن چهارم هجرى نوشته شده است.
| المحدث الفاصل بين الراوي والواعي | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | رامهرمزی، حسن بن عبدالرحمن (نویسنده) خطیب، محمد عجاج (مصحح) |
| ناشر | دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع |
| مکان نشر | دمشق - سوریه |
| سال نشر | 1404 ق یا 1984 م |
| چاپ | 3 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
آنچه باعث اهميت كتاب مى‌شود، اين است كه اين اثر، اولین مجموعه‌اى است كه در دانش درايه تدوين يافته است.[۱]
ساختار
كتاب با دو مقدمه از محقق و مؤلف آغاز و مطالب در عناوين و ابواب مختلف و متعددى، تنظيم شده است.
از جمله اقدامات ارزشمندى كه محقق در مورد كتاب انجام داده، آن است كه لغات و اصطلاحات كتاب را شرح كرده و موارد اختلاف را به دقت نشان داده است و در نهایت، كتاب را با فهرست منابع، مراجع نام‌هاى استادان مؤلف، اعلام، احاديث، اشعار، امثال و... به پایان برده است.[۲]
گزارش محتوا
محقق در ضمن مقدمه مفصل و تحقيقى خود، پيرامون مؤلف، عصر وى، استادان و آثار او، كتاب و جايگاه آن در اين فن، سخن گفته و در پانوشت‌ها به شرح حال استادان رامهرمزى پرداخته و احاديث را به منابع ارجاع داده و تاثير كتاب را بر مؤلفان بعدى نشان داده است.[۳]
در مقدمه نویسنده، مطالبى پيرامون حديث و فهم آن، بيان گرديده است.[۴]
مطالب با تبيين جايگاه حديث و راويان آن در فرهنگ اسلامى آغاز شده و با فضيلت دانش‌آموزى و حديث‌شناسى ادامه يافته است. در فصل‌هاى ديگر كتاب، ويژگى‌هاى دانشجو، آداب دانش‌اندوزى، شايستگى‌ها و بايستگى‌هایش و بالاخره مسائل مربوط به مصطلح الحديث آمده است.[۵]
از جمله عناوين و مطالب مطرح‌شده در كتاب، عبارتند از: طلب حديث؛ فضيلت جمع بين روايت و درايت و فهم آن؛ اجازه در اخذ حديث؛ قرائت بر محدث؛ كثرت روايت و...
كتاب سرشار است از آثار نبوى و اقوال متفكران اسلامى. كتاب حاضر، ازآن‌رو كه در اين فن، اولین اثر مى‌باشد، داراى نواقص و كاستى‌هایى است كه همين امر باعث شد تا پس از رامهرمزى، محدث بزرگ و محقق سخت‌كوش و پراطلاع، حاكم نيشابورى، كتاب «معرفة علوم الحديث» را نگاشته و با ترتيبى نوين و افزودن اطلاعات و مباحثى ديگر، كار رامهرمزى را به كمال نزدیک سازد.[۶]
از جمله ويژگى‌هاى كتاب، اين است كه محقق آن، در تحقيق تعليق و عرضه شايسته كتاب رنج گرانى را متحمل شده و كوشيده است تا كتابى منقح و پرثمر عرضه كند. او با پانوشت‌ها و تلاش‌هاى خود، ارزش كتاب را دوچندان نموده است. بجا و شايسته است كه كسانى كه دست به تحقيق كتابى مى‌زنند، از اين نمونه‌هاى عالى درس بگيرند.[۷]
وضعيت كتاب
اين كتاب براى اولین بار در سال 1391ش، بر اساس چهار نسخه، به‌وسيله محمد عجاج خطیب تصحيح شده و با افزايش پانوشت‌هاى سودمند و پرفايده‌اى منتشر شده است.[۸]
فهارس كتاب، در انتهاى آن جاى گرفته است. اين فهرست‌ها به ترتيب عبارتند از: فهرست مصادر و منابع تحقيق و تعليق مورد استفاده محقق؛ احاديث نبوى؛ شيوخ و اساتيد نویسنده و همچنين فهرست اعلام؛ اشعار؛ امثال؛ اماكن، مشاهد و غزوات مذكور در متن، به‌همراه فهرست مطالب و خطا و صواب.
در پاورقى‌ها علاوه بر ذكر زندگى‌نامه مختصرى از اعلام مذكور در متن، به توضيح و تشريح برخى از لغات آن پرداخته شده است.
پانويس
منابع مقاله
- مقدمه و متن كتاب.
- «نگاهى به منابع حديث‌شناسى»، برگرفته از پايگاه اطلاع‌رسانى حوزه در تاريخ 9 آذرماه 1393،