میرزا بابا شیرازی، ابوالقاسم بن عبدالنبی

میرزا بابا شیرازی، ابوالقاسم بن عبدالنبی
نام‌های دیگر	میرزابابا
تخلص	راز
نام پدر	عبدالنبی
محل تولد	شیراز
محل زندگی	ایران
مذهب	تشیع
پیشه	فقیه، عارف، شاعر
اطلاعات علمی
اساتید	علی نوری اصفهانی محمدحسن قزوینی محمد درویش کازرونی
شاگردان	حاج زمان آقای افشار ارومیه‌ای آقا میرزا عبدالکریم رایض‌الدین زنجانی

میرزا ابوالقاسم بن عبدالنبی شیرازی (زنده در 1286ق)، مشهور به میرزا بابا، فقیه، شاعر، متخلص به راز، یکی از اقطاب برجسته سلسله ذهبیه، و از متولیان آستان حضرت احمد ابن موسی مشهور به شاه‌چراغ

ولادت

زمان تولد وی در منابع نیامده است، اما با توجه به شواهد غیرمستقیم می‌توان ولادت او را میان سالهای ۱۲۱۲-۱۲۱۵ ق دانست. وی در شیراز، در محلۀ بازار مرغ، نزدیک درِ شمالی مسجد جامع عتیق به دنیا آمد. نسب وی ــ چنان‌که خود می‌نویسد ــ از جانب پدرش میرزا عبدالنبی (سی‌وچهارمین قطب سلسلۀ ذهبیه) به میر سید شریف جرجانی (زنده در۸۱۶ ق)، و از جانب مادر به آقا محمدهاشم درویش شیرازی و سید قطب‌‌الدین محمد نیریزی می‌رسید.

اجداد او که از سادات و علمای برجستۀ شیراز بودند، و شجرۀ نسب ایشان به امام حسین (ع) می‌رسید، بیش از ۷۰۰ سال تولیت بقعۀ شاه‌چراغ در شیراز را بر عهده داشتند

تحصیلات

میرزا ابوالقاسم از آغاز جوانی در شیراز به تحصیل علوم رسمی همچون عربی، فقه، اصول تفسیر و فلسفه پرداخت و نزد استادانی چون محمدحسن قزوینی، مولا احمد یزدی و مولا علی نوری اصفهانی شاگردی کرد؛ اما تحصیل این علوم عطش معنوی او را سیراب نکرد و ازاین‌روی، نزد چند تن از مشایخ زمان خود به سیروسلوک عرفانی پرداخت، که هیچ‌یک از آنان نیز نتوانستند پاسخ‌گوی نیاز او باشند، تا آنکه سرانجام نزد آقا محمد درویش کازرونی، از مریدان آقا محمدهاشم درویش شیرازی رفت و با هدایت او تحت تربیت و ارشاد پدر خود، میرزا عبدالنبی قرار گرفت و به دست او خرقه پوشید و در طریقۀ ذهبیه به سیر و سلوک عرفانی پرداخت.

میرزا ابوالقاسم ظاهراً پس از درگذشتِ پدر و پیرِ خویش در ۱۲۳۱ق همچنان به ریاضت و خلوت پرداخت و مدتی بعد، بر اثر الهامی قلبی هدایت طالبان را بر عهده گرفت و نزدیک به ۴۰ سال در مسند ارشاد به دستگیری از مریدان پرداخت. از جملۀ شاگردان میرزا ابوالقاسم می‌توان به حاج زمان آقای افشار ارومیه‌ای و آقا میرزا عبدالکریم رایض‌الدین زنجانی ملقب به عارف‌علیشاه اشاره کرد. بنابر برخی منابع، دو تن از بزرگ‌ترین مراجع شیعۀ آن زمان، یعنی شیخ مرتضى انصاری و میرزا محمدحسین شیرازی، نیز از ارادتمندان و مریدان او بوده‌اند. وی علاوه‌بر رهبری طریقۀ ذهبیه، تولیت آستان شاه‌چراغ در شیراز را نیز بر عهده داشت.

وى به قصد زیارت مشهدالرضا به مشهد رفت و در مراجعت سه سال در تهران ماند و از جانب ناصرالدین ‌شاه لقب مجدالاشراقى یافت.

وفات

میرزا بابا در سال ۱۲۸۶ ق، به هنگام مراجعت از تهران در مورچه خورت اصفهان وفات یافت. پیکرش را به مشهد منتقل کردند و در ایوان طلا به خاک سپردند.

آثار

آثار منثور

1. آیات الولایة؛
2. براهین الامامة؛
3. مناهج الانوار المعرفة، در شرح مصباح الشریعۀ امام صادق (ع)؛
4. معالم التأویل و التبیان فی شرح خطبة البیان؛
5. مرصاد العباد لنجات العباد فی دار الدنیا و دار المعاد؛
6. طباشیر الحکمة؛
7. بطلان تناهی الابعاد،
8. قوائم الانوار و طوالع الاسرار؛
9. رسالۀ منامیه؛
10. رسالۀ نورٌ على نور؛
11. رسالۀ قنوتیه؛
12. کبریت احمر

منابع مقاله

1. رادبان تهرانی،غزال، دایرة‎المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، ج24، تهران، مرکز دایرة‎المعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، 1388.
2. نصیری، محمدرضا، اثر آفرينان، ج3، چاپ دوم، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگى، چاپ دوم، 1384،

وابسته‌ها

مناهج أنوار المعرفة

‏زاد المسافرين: منهاج السالکین

شرح و ترجمه منظوم حديث غمامه و نورانيت

الرسالة القنوتیة

تذکرة الأولیاء

قوائم الأنوار و طوالع الأسرار در روش سیر و سلوک