مفاكهة الخلان في حوادث الزمان (نسخه)
مفاكهة الخلان في حوادث الزمان، تألیف شمس‌الدین محمد بن على بن طولون صالحى دمشقی، از منابع مهم قرن نهم در موضوع تاریخ مصر و شام (سیطره حکومت طولونیان) است. این اثر به زبان عربی و با تحقیق، حواشی و مقدمه محمد مصطفی در دو جلد منتشر شده است.
| مفاكهة الخلان في حوادث الزمان (نسخه) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مصطفی، محمد (محقق) ابن طولون، محمد بن علی (نویسنده) |
| ناشر | المؤسسة المصرية العامة |
| مکان نشر | مصر - قاهره |
| سال نشر | 1384-1381ق. = 1964-1962م. |
| چاپ | چاپ اول |
| زبان | عربي |
| تعداد جلد | 2 |
| کد کنگره | /الف22 م7 / 96 DS |
هریک از جلدهای کتاب حاوی مقدمه‌ای از محقق کتاب است؛ با این تفاوت که مقدمه جلد دوم مفصل‌تر است و به محتوای کتاب نیز پرداخته است.
محمد مصطفی در معرفی نسخه خطی جلد اول کتاب می‌نویسد: «این نسخه خطی مشتمل بر 87 ورقه است. 86 ورقه از آن مشتمل بر اخبار و حوادث سال‌های 884 تا 926ق (1480 تا 1520م) است. از این نسخه صفحه اول که مشتمل بر نام کتاب و مؤلف آن است و همچنین صفحاتی از وسط و انتهای نسخه کسر می‌شود[۱].
کریستین فردریک سیبولد - در راهنمایی که در سال 1907م برای نسخه‌های خطی عربی که در کتابخانه دانشگاه تیبنجن آلمان نگهداری می‌شده، نوشته - به این نسخه خطی اشاره کرده است. او می‌گوید که این نسخه خطی منبع مهمی در رابطه با مقطع پایانی عصر ممالیک در مصر و شام و اوایل عصر عثمانی در این دو کشور است. این کتاب عبارت از حوادث روزانه است که یکی از علمای شاغل در حکومت دمشق نوشته است[۲].
نجم‌الدین غزی در مقدمه کتابش «الكواکب السائرة» می‌گوید: به جزء دوم از تاریخ ابن طولون اطلاع یافتم که آن را برای حوادث زمان قرار داده و «مفاكهة الإخوان» نامیده است. از ابتدای سال 927ق آغاز و تا پایان سال 951ق ادامه یافته است. سپس به جزء اول آن اطلاع یافتم که از ابتدای 880 آغاز و تا سال 926ق به انتها رسیده است[۳].
محقق، معتقد است که: «مفاكهة الخلان»، پرونده‌ای است فرهنگی و کارنامه‌ای است مدنی برای امور جاری در دمشق بزرگ که ابن طولون هر آنچه را که به ذهن ما خطور می‌کند، بلکه بیشتر از آن را، از قبیل اخبار و حوادث و اتفاقاتی که مورخ می‌نویسد، در آن ثبت کرده است[۴].
فهرست مطالب هر جلد در ابتدای آن و فهارس اعلام، اسامی مسئولیت‌ها و حرفه‌ها، اسامی اماکن و شهرها و اسامی کلمات و مصطلحات لغوی و فنی در انتهای جلد دوم ذکر شده است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.