مولانا، سید ابوالحسن
| نام | مولانا، سید ابوالحسن |
|---|---|
| نام‌های دیگر | آیت‌الله مولانا
موسوی تبریزی، سید ابوالحسن بن علی |
| نام پدر | سیّد على مولانا |
| متولد | 27 جمادى الاول سال 1343ق برابر با چهارشنبه 3 دى ماه سال 1303ش |
| محل تولد | نجف اشرف |
| رحلت | 1426 ق |
| اساتید | سید اسدالله مدنى |
| برخی آثار | احسن الدلالات فی حل الاشکالات عن احکام اولاد الکلالات |
| کد مؤلف | AUTHORCODE00091AUTHORCODE |
سید ابوالحسن مولانا (1303-1383ش)، فقیه، مجتهد، از شاگردان آیت‌الله بروجردى، آیت‌الله حجت، امام خمینى
ولادت
او فرزند آیت‌الله حاج سید على مولاناى تبریزى در 27 جمادى الاول سال 1343ق برابر با چهارشنبه سوم دى ماه سال 1303ش، درنجف اشرف متولد شد.
نسبت خاندان وى به امام هفتم(ع) مى‌رسد. تحصیل در علوم دینى و تفقه در خاندان ایشان موروثى است.
سید ابوالحسن سه ساله بود که دوره درس پدرشان در حوزه علمیه نجف به اتمام رسید و به همراه والدین به تبریز، زادگاه اجدادى برگشت.
تحصیلات
وى دوره ابتدایى را در مدارس جدید گذراند و بعد از آن سه سال را در حوزه علمیه دینى تبریز، دروس مقدماتى در حوزه‌ها را نزد والد گرامى‌شان و برخى دیگر از استادان فراگرفت.
کتاب‌هاى جامع المقدمات، سیوطى، جامى، مغنى اللبیب، مطول، کتاب کبرى و حاشیه در منطق را از پدر بزرگوارش آقا سیّد على مولانا، حاج شیخ على اکبر نحوى، آقا میرزا محمود انصارى و میرزا ابوالفضل صدیقى سرابى آموخت.
وى در 19 سالگى، برابر با روز ششم اسفند ماه سال 1321ش (روز هفتم جمادى الاولى 1362ق) به قم مهاجرت کرد. دوره اقامت وى در قم و اشتغال به تحصیلش در مدارس علمیه دارالشفا، فیضیه و حجتیه، 14سال استمرار یافت و موفق شد از محضر علماى مبرز و طراز اول مانند آیات عظام حاج سید اسدالله مدنى، آقا شیخ موسى زنجانى، سید محمدباقر سلطانى طباطبایى، سید محمدرضا گلپایگانى، سید شهاب‌الدین مرعشى نجفى، آقا سید حسین قاضى تبریزى، علامه طباطبایى و امام خمینى(ره) توشه علمى و اخلاقى برگیرند.
وى براى مدت 10 سال، در درس خارج فقه آیت‌الله بروجردى و آیت‌الله حجت حاضر شد و کلیه درس‌هاى این دو تن را به رشته تحریر درآورد. لذا اساس مبانى فقهى وى از تفکر این دو فقیه عالى‌قدر حوزه علمیه قم نشات مى‌گیرد.
اقامت درنجف اشرف
وى پس از شرکت فعال و مجدانه در دروس علماى قم، عازم نجف اشرف شده و در جوار بارگاه ملکوتى امیرالمؤمنین(ع)، رحل اقامت افکند. گرچه مدت این بیتوته چندان دراز نبود، اما در همین مدت، از درس فقه و اصول حضرت آیت‌الله حاج سید ابوالقاسم خویى و حاج شیخ حسین حلى استفاده کرد.
وى پس از مراجعت به تبریز و اقامت یک ساله در این شهر، عازم تهران گردید، اما حسب الامر والد محترمشان، به تبریز بازگشت که منجر به اقامت دایم ایشان در تبریز گردید.
مشایخ اجازات
فهرست اجازاتى که علما به نام ایشان صادر کرده‌اند، از تنوع خاص برخوردار است که نشان‌گر مقام بلند علمى ایشان است که نام برخى از مشایخ ایشان عبارت است آیات عظام:
- سید شهاب‌الدین مرعشى نجفى؛
- محمد صالح مازندرانى؛
- امام سید عبدالحسین شرف‌الدین موسوى؛
- آقا بزرگ طهرانى؛
- میرزا على غروى علیارى؛
- نصرالله شبسترى.
وى در امور حسبیه نیز از طرف آیات عظام سید محمد سعید حکیم، سید ابوالقاسم خویى، مرعشى نجفى و سید محمد وحیدى مجوز داشتند.
ایشان بعدها خود براى گروهى، اجازه روایى صادر کرده‌اند.
وى در دوره اقامت خود در تبریز، از هرنظر، منبع خیر و برکت بوده‌اند. ایشان در این شهر، از جمله سطح رسائل، مکاسب شیخ انصارى، منظومه سبزوارى و اخلاق را براى طالبان علوم دینى تدریس می‌کردند.
از ویژگى‌هاى شایان ایشان، آراسته بودن‌شان به اخلاق حمیده و رفتار کریمه با عموم بود. نوع سلوک مخلصانه و تواضع و آگاهى وى سبب شده بود تا جوانان شهر با طیب خاطر به ایشان رجوع کنند و ایشان را سنگ صبور خویش به حساب آورند. ارتباط و علقه مودت‌آمیز دو جانبه جوانان و او در روز تشییع جنازه ایشان به خوبى خود را نشان داد.
گذشته از کمک مالى و رسیدگى به مستضعفین در امور عام‌المنفعه و ساخت و مرمت مساجد شهر نیز نقش درخور توجه داشتند. یکى از کارهاى ماندگار ایشان شرکت فعال در بنیان‌گذارى «بنیاد فرهنگى و خیریه نیمه شعبان مسجد آیت‌الله انگجى تبریزى» در سال 1367 است.
وى امام جماعت مسجد «استاد و شاگرد» تبریز بودند. این مسجد را امیر حسین چوپانى بنا نهاده و به نام سلیمان نواده هلاکوخان مغول معروف شده بود. این مسجد را «سلیمانیه» و «علائیه» نیز مى‌گویند. مسجد به مدت 40 سال تعطیل بود و از سال 1380ق که آیت‌الله مولانا در تبریز اقامت اختیار کرد، به همت و سعى ایشان تعمیر گردید.
آثار
از وى 32 عنوان کتاب تألیفى باقى مانده است که تاکنون بیش از 75 عنوان از آن‌ها چاپ و منتشر شده‌اند که عبارتند از:
- النجم الزهرا فى صلاة المسافر (تقریرات درس آیت‌الله سید محمد حجت کوه‌کمرى)،
- ثلث مسائل (تقریرات درس آیت‌الله بروجردى، در حجیت شهرت فتواییه و اجماع و خبر واحد)،
- احسن الدلالات فى حل اشکالات عن احکام اولاد الکلالات (تحقیق و تعلیق بر اصل کتاب که تألیف آیت‌الله شیخ محمد صالح حایرى مازندرانى است)،
- حاشیه بر توضیح المسائل آیت‌الله خویى،
- الحلیه فى حرمة اللحیه (در این اثر به دلایل تحریم تراشیدن ریش از طریق استدلال از قرآن و سنت و اجماع پرداخته‌اند).
- توضیح الاحکام (مطابق با فتاوى آیت‌الله مولانا)،
- مسأله ولایة الفقیه،
- تعلیقه بر وجیزه شیخ بهایى (در علم درایه)،
- پیامبر اسلام(ص) و کثرت همسر (ریشه‌یابى علل تعدد ازدواج حضرت رسول اکرم(ص) و پاسخگویى به شبهه‌ها در این مورد)،
- مهدى(ع) و مسأله غیبت،
- مهدى(ع) و مسأله رجعت، انتظار فرج، فاطمه زهرا(س)،
- سرور زنان عالمین،
- داستان‌هاى راستین،
- راهنماى دین در اصول دین،
- مقالات و رسالات آیت‌الله مولانا الملاحم و الفتن.
دیگر آثار چاپ نشده آن مرحوم عبارتند از: درر المطالب فى شرح المکاسب، حاشیه بر منهاج الصالحین آیت‌الله خویى، حاشیه بر رسائل شیخ اعظم انصارى، البیان فى تفسیر القرآن، الفاظ مشکله در قرآن و شرح نهج‌البلاغه.
رحلت
ایشان هشت و سی دقیقه صبح روز پنجشنبه هفتم خرداد ماه سال 1383ش (برابر با هفتم ربیع‌الثانى سال 1425ق) پس از قرائت زیارت عاشورا جان به جان آفرین تسلیم کرد. پزشکان معالج، علت فوت را سکته مغزى تشخیص دادند. وى هنگام رحلت، 80 سال داشت.
منابع مقاله
کیهان فرهنگى، شماره 214، به قلم ابراهیم‌زاده گرجى.