شرح بوستان
| نام کتاب | شرح بوستان |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | بوستان. شرح |
| پدیدآورندگان | سعدی، مصلح بن عبدالله (نويسنده)
خزائلی، محمد (شارح) |
| زبان | فارسی |
| کد کنگره | PIR 5205 /خ4 1300 |
| موضوع | سعدی، مصلح بن عبدالله، - 691ق. بوستان - نقد و تفسیر
شعر فارسی - قرن 7ق. - تاریخ و نقد |
| ناشر | جاويدان |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1356 هـ.ش |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE14160AUTOMATIONCODE |
«شرح بوستان»، شرح كتاب «بوستان» سعدى است كه توسط محمد خزائلى منتشر شده است.
لازم به ذكر است كه «سعدى نامه» يا «بوستان» منظومه‌اى است از نوع مثنوى، در حدود پنج هزار بيت در بحر متقارب است كه مشتمل بر بيان فضائل اخلاقى و اصول سياست و تدبير مملكت و شالوده‌هاى تحكيم و حفظ خانه و خانواده است كه با صفاى صوفيانه و معرفت عارفانه آميخته و از ريا و سالوس و رذيلت ها اعراض كلى داشته است و اگر مدحتى گفته، بيان حقيقت يا اعلام فضيلتى بوده است.(مقدمه، ص9)
شارح با اين كار خدمتى به شعر و ادب فارسى نموده و كوشيده است سيماى ادبى شاعر بزرگ و چيره‌دستى چون سعدى را هرچه روشنتر بنماياند و عارض دلفريب معانى را از زير نقاب سطور و كلمات بهتر نشان دهد. گرچه بوستان سعدى از سادگى ويژه‌اى برخوردار است و بلاغت سخن سعدى تا جايى است كه نكته مبهم و مجهولى براى خواننده‌اى كه زبان فارسى را به‌درستى آموخته باشد باقى نمى‌گذارد، با اين‌حال به نظر مى‌رسد براى فهم پاره‌اى از ابيات دشوار و آگاهى بر اعلام و نكات ادبى بوستان سعدى، تأليف چنين كتابى ضرورت داشته است.آن‌گونه كه پيش از اين نيز دانشورانى چند به شرح بوستان و گلستان شيخ سعدى همت گماشته و علاوه بر شرح واژه‌ها و ابيات دشوار، نكات ادبى و بلاغى اين دو شاهكار ادبى را يادآور شده‌اند و مؤلف نيز به پاره‌اى از اين تأليفات در مقدمه كتاب خود اشاره كرده است. (محمدعلى صادقيان، ص157)
كتاب شرح بوستان خزائلى از ويژگى‌هايى برخوردار است كه مى‌تواند براى خواننده سودمند باشد.توضيحات مؤلف در مورد اعلام بوستان و بيان استشهادات و تلميحات سعدى از آيات قرآن مجيد درخور توجه است.ريشه بسيارى از واژه‌ها اعم از يونانى، ارمنى، پهلوى، اوستايى و غيره بيان شده و ابيات دشوار بوستان شرح گرديده است.(همان)
شيوه كار شارح چنين بوده كه متن كتاب در بالاى صفحه آمده و شرح آن در پايين همان صفحه و در برخى از موارد در صفحه بعد آمده است. ايشان الفاظ و جملاتى كه نياز به شرح بوده با شماره گذارى مشخص كرده سپس در پاورقى توضيح داده است.
در بسيارى از موارد اشعار سعدى به آيه و يا روايتى اشاره دارد لذا شارح آن آيه و روايت را آورده و ترجمه مى كند.
به نظر مى‌رسد كه اين كتاب متأخر از كتاب شرح گلستان نوشته شده است زير در برخى از موارد، شارح يك كلمه و واژه را به شرح گلستان ارجاع مى‌دهد (ص34 پاورقى ششم و ص 36 پاورقى 2 و ص 44 پاورقى 4 و...)
منبع مقاله
مقدمه و متن كتاب.
مجله خرد و كوشش، بهار و تابستان 1352، شماره 11 و 12 در پايگاه مجلات نور به آدرس:
http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/489377