یعقوبی، محمد

نام
نام‌های دیگر
نام پدر
متولد
محل تولد
رحلت
اساتید
برخی آثار
کد مؤلف	AUTHORCODE02515AUTHORCODE

محمد یعقوبی (1380ق/ 1960م-)، از مراجع شیعه عراق و از شاگردان و ملازمان آیت‌الله سید محمدصادق صدر (شهید صدر ثانی) و صاحب کتاب «الرياضيات للفقيه» می‌باشد.

ولادت

آیت‌الله شیخ محمد یعقوبی، فرزند شیخ موسی، ابن شیخ محمدعلی، ابن شیخ یعقوب، ابن حاج جعفر، در سال1380ق/1960م، دیده به جهان گشود^[۱].

مهاجرت به عراق و تحصیلات دانشگاهی

‏ وی در سال 1968م، همپای پدر که از فعالان دینی و سیاسی و اجتماعی بود، عازم بغداد شد. پدرش از همراهان ‏شهید سید مهدی حکیم که از رهبران دینی و اجتماعی ‏بغداد شمرده می‌شد، بود. اشارات پدر ایشان به استعداد وافر و نبوغ زودهنگام او در جمع و حضور علما و ‏فضلا موجب تشویق و ترغیب بیشتر ایشان به مطالعه شد و در کمتر از ده‌سالگی مطالعه را شروع و در همان دوران و ‏قبل از سن بلوغ، موضوع مبسوطی را با عنوان «الخمر أمّ الخبائث»، تألیف کرده و رفته‌رفته سیر مطالعاتی خود را ‏تخصصی‌تر دنبال کرد^[۲].

در ابتدای دهه هفتاد میلادی، وارد حوزه علمیه کوچکی شد که سید علی علوی در ‏کوی عبیدی بغداد تأسیس کرده بود^[۳].

وی تحصیلات دانشگاهی خود را در بغداد گذراند و با گرفتن فوق لیسانس مهندسی عمران و شهرسازی از دانشکده ‏عمران دانشگاه بغداد، در سال 1982م، فارغ‌التحصیل شد. در آن زمان که مصادف بود با جنگ عراق با ایران و حضور در جنگ اجباری بود، وی در جبهه‌های عراق شرکت نکرده و شروع به نوشتن و تألیف ‏کرد. از جمله نوشته‌های ایشان در آن دوران، کتاب «دور الأُئمة في الحياة الإسلامية» بود. در آن مدت که زمان خفقان ‏و بیدادگری بود، کسی یافت نمی‌شد تا بتواند ایشان را مورد حمایت و راهنمایی قرار دهد؛ تا اینکه در سال 1985م، ‏توانست با آیت‌الله سید محمدصادق صدر - ‌معروف به ‏شهید صدر ثانی - ‌ارتباط برقرار کرده که ثمره آن، به ارمغان آمدن چند کتاب در موضوعات اندیشه اسلامی و اخلاق و تهذیب نفس به نام‌های «الشهيد الصدر الثاني كما أعرفه و ‏قناديل العارفين» و دو کتاب هم توسط شهید صدر به نام «ما وراء الفقه» و «نظرة في فلسفة الأحداث في عالم المعاصر» بود^[۴].

ایشان پس جنگ ایران وعراق در سال 1998م، به نجف اشرف برگشت و با دختر علامه سید محسن موسوی غریفی ازدواج کرد^[۵].

ایشان تنها شخص مورد اعتماد و حامی شهید صدر ثانی در ابتدای اعلام مرجعیت ایشان بود و این مطلب را ‏خود شهید صدر ثانی در دیدارها و حضور دیگران بیان می‌کردند^[۶].

شهید صدر با هدف اتحاد و همبستگی بین حوزه و دانشگاه، «جامعة الصدر» را تأسیس و ایشان را در سال 1319ق، به‌عنوان رئیس این دانشکده اعلام کردند. شهید صدر، همواره ایشان را مورد لطف و توجه فراوان قرار می‌داد و شخصیت ایشان را بارها در حضور ‏دیگران مطرح می‌کرد. برخی عبارات و جملات شهید صدر در مورد ایشان، در مقدمه کتاب «المشتق عند ‏الأصوليين» و کتاب «قناديل العارفين» آمده است و در روز پنجم جمادی‌الثانی 1419ق، وی را به‌عنوان جانشین خود ‏معرفی نمود^[۷].

ایشان با رعایت آداب و عرف حوزه، از اعلام اجتهاد صرف ‌نظر نمود، تا اینکه برخی از نوشته‌های فقهی، استدلالی ‏خود را که در سال 1420ق، تدوین کرده بود، منتشر کرد که پس از اطلاع یافتن علما از محتوای علمی آن ‏کتاب‌ها،مؤلف را شخصیتی مجتهد و عالم معرفی نمودند؛ از جمله حضرات آیات محمدعلی گرامی قمی و محمد صادقی تهرانی و دیگران که در سال 1424ق/ 2004م، شهادت به مجتهد بودن ایشان دادند^[۸].

ایشان تا قبل از شهادت شهید صدر در ذی‌قعده 1419ق،‎ ‎ملازم و همراه همیشگی او و پس از شهادت در آن خفقان و جو هولناک و در حضور نیروهای تا بن دندان مسلح رژیم با تعداد انگشت‌شماری، بر بدن او و دو فرزندش نماز خواند و به ‏خاک سپرد. ایشان پس از شهادت شهید صدر، رهبری جنبش و حرکت اسلامی عراق را که شهید صدر(ره) پایه‌گذار آن بود، ‏به‌عهده گرفت^[۹].

تحصیلات حوزوی

با توجه به داشته‌های علمی وافر، ایشان دروس حوزوی را با شرح لمعه و اصول فقه علامه مظفر در مؤسسه ‏اسلامی نجف اشرف که زیر نظر و مدیریت مرحوم سید محمد کلانتر بود، شروع کرده و در مدت کوتاهی با ‏تلاش و جدیت، مراحل تحصیل را پشت ‌سر گذاشت و با تشویق شهید صدر به حضور در درس خارج، در‏عین‌حال که مشغول تحصیل در سطوح عالی، یعنی مکاسب و کفایه بود، وارد درس خارج شده و اصول لفظیه را در محضر شهید صدر تلمذ کرد و اصول عملیه را از محضر آیت‌الله ‏محمداسحاق فیاض و فقه را نزد آیت‌الله سیستانی و میرزا علی غروی فیض برد و تمام تقریرات دروس خارج را تدوین کرد^[۱۰]. ‏ ایشان قبل از گذشت یک سال از ورود به مؤسسه اسلامی نجف اشرف، تدریس مقدمات را شروع کرد و پس از آن به تدریس ‏لمعه و اصول فقه پرداخت و بعد از آن مکاسب و کفایه را تدریس نمود. گفتنی است که درس ایشان از پربارترین و شلوغ‌ترین درس‌هایی بود که برگزار می‌شد^[۱۱].

وی در شعبان 1427ق، تدریس خارج را شروع کرد. انتخاب مسائل اختلافی بین فقها که دارای اهمیت و آثار ‏فراوان و موجب پرورش علمی می‌باشد، غنا و جذابیت بیشتری به حلقه درس ایشان بخشیده است. از دیگر امتیازات درس ‏ایشان، مطرح کردن آرا و نظرات بزرگان قدما و معاصرین دو حوزه بزرگ قم و نجف اشرف می‌باشد که این موجب ‏شده که بیش از هفتاد نفر از فضلا و اساتید حوزه گرد او جمع شوند. ایشان مباحث ارائه‌شده را در کتابی به نام «فقه ‏الخلاف»، به زیور طبع آراسته است. ‏«سبل السلام» نام رساله عملیه ایشان می‌باشد که جلد اول آن، مشتمل بر مسائل عبادات است^[۱۲].