الإشارات الإلهية إلی المباحث الأصولية
الإشارات الإلهية إلى المباحث الأصولية، كه نام كامل آن «الإشارات الإلهية إلى المباحث الأصولية، تفسير القرآن العظيم» است، اثر امام نجم‌الدين ابى‌الربيع سليمان بن عبدالقوى بن عبدالكريم طوفى صرصرى حنبلى (متوفى 716ق)، با تحقيق و تصحيح ابوعبدالله محمدحسن محمدحسن اسماعيل شافعى، است كه در آن اشاراتى كه در قرآن كريم به مسائل اعتقادى وجود دارد، تبيين شده است.
| الإشارات الإلهیة إلی المباحث الأصولیة | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | طوفی، سلیمان بن عبدالقوی (نويسنده) ش‍اف‍ع‍ی، محمدحسن اس‍م‍اع‍ی‍ل (محقق) |
| عنوان‌های دیگر | الإشارات الإلهية إلى المباحث الأصولية، تفسير القرآن العظيم |
| ناشر | دار الکتب العلمية، منشورات محمد علي بيضون |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1426 ق یا 2005 م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | اصول فقه اهل سنت تفاسیر اهل سنت - قرن 8ق. |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 95/5 /ط9الف5 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
كتاب با دو مقدمه از محقق و نويسنده آغاز و سپس تمام آياتى كه بحثى اعتقادى در آنها مطرح شده، به ترتيب سوره‌ها از سوره حمد تا سوره ناس، بررسى گرديده است.
نويسنده در تفسير آيات، به بررسى اقوال اشاعره و معتزله در موارد اختلافى پرداخته و در نهايت، به قول مشهور اشاره كرده است.
در تحقيق و تصحيح كتاب، از دو نسخه خطى استفاده شده است.[۱]
گزارش محتوا
در مقدمه محقق، اطلاعات مختصرى پيرامون زندگى‌نامه نويسنده و نسخ خطى كتاب، ارائه شده است.[۲]
مقدمه نويسنده، داراى سه فصل به شرح زير است:
- نويسنده در فصل اول، به شرح اسم كتاب پرداخته و تك‌تك واژه‌هاى آن را تبيين نموده است؛ مثلاًفرموده است: «اشارات» جمع «اشاره» و به معنى ايماء به‌وسيله فعل يا گفتار به‌سوى امرى مى‌باشد. ايماء، به‌وسيله فعل، مانند چيزى را با حركات چشم و ابرو نشان دادن (خائنة الأعين، كه در قرآن آمده، از همين قبيل است). ايماء به‌وسيله گفتار عبارت است از: «با الفاظ اندك، معانى بسيار را فهماندن».[۳]
- در فصل دوم، به بيان انگيزه انتخاب موضوع كتاب و نگارش آن، پرداخته شده است. عدول مردم از كتاب خدا و سنت پيامبر(ص) در استنباط اصول دين و روى آوردن آنها به ادله عقلى و شبهات فلسفى و مغالطات سوفسطايى، نويسنده را بر آن داشته تا اثر حاضر را تأليف نمايد؛ كتابى كه در آن، به توضيح آياتى پرداخته شده كه به اصول دينى، اشاره دارند.[۴]
- در فصل سوم، نويسنده از منبع مورد اعتماد خود، كه بررسى قرآن كريم از آغاز تا پایان و تقرير مطالب اصولى از آنهاست، سخن مى‌گويد.
پس از اين مقدمه، به تفسير آيات قرآن كريم و تبيين اصول مورد اشاره در آن آيات، پرداخته شده است؛ به‌عنوان مثال، نويسنده در تفسير آيه «الرحمن الرحيم» .[۵]، به اين نكته اشاره دارد كه در اصول دين، كلام در مورد خداوند، يا درباره ذات اوست يا درباره صفات او يا درباره افعال او. در اينجا سخن درباره صفات است. دو لفظ يادشده، از رحمت مشتق شده‌اند و در مورد رحمت، اختلاف وجود دارد؛ برخى، آن را صفت فعل به معناى نيكى نمودن به خلق...و برخى، آن را صفت ذات، مثل علم دانسته و.[۶]
وضعيت كتاب
فهرست مطالب، در آخر كتاب آمده است.
پاورقى‌ها بيشتر به ذكر منابع اختصاص يافته است.
پانويس
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.