طوفی، سلیمان بن عبدالقوی
| نام | سلیمان بن عبدالقوی طوفی |
|---|---|
| نام‌های دیگر | نجم‌الدين ابي‌الربيع سليمان بن عبدالقوي بن عبدالکريم بن سعيد صفي طوفي صرصري
صرصري، سليمان بن عبدالقوي طوفي، نجم‌الدين سليمان طوفي صرصري، ابي‌ربيع سليمان بن عبدالقوي صفي، سليمان بن عبدالقوي |
| نام پدر | عبدالقوی |
| متولد | 657ق / 1259م |
| محل تولد | بلده طوفی از توابع صرصر بغداد |
| رحلت | 695ش / 716ق / 1316م |
| اساتید | تقی‌الدین مقدسی
قاضی سعدالدین حارثی حنبلی |
| برخی آثار | الإشارات الإلهیة إلی المباحث الأصولیة
الإنتصارات الإسلامية في علم مقارنة الأديان |
| کد مؤلف | AUTHORCODE01170AUTHORCODE |
سلیمان بن عبدالقوی طوفی (657 یا 675ق-716ق)، عالم و فقیه نیمه دوم قرن هفتم و اوایل قرن هشتم هجری و از شاگردان ابوالبدر قلانسی و صاحب کتاب «شرح مختصر الروضة» است که حنبلی بوده، ولی به تشیع نیز، منسوب شده است.
ولادت
نجم‌الدین ابوربیع سلیمان بن عبدالقوی بن عبدالکریم بن سعید طوفی صرصری بغدادی، به نقل از ابن رجب، علیمی و ابن عماد حنبلی، در حدود 670ق و به قول ابن حجر در «الدرر الكامنة» در 657ق، در بلده طوفی از توابع صرصر بغداد به دنیا آمد. مصطفی زید، سال 675ق، را ترجیح داده و آنچه را در کتب ابن حجر آمده، نادرست دانسته است[۱].
تحصیلات
وی تحصیلات خود را از قریه «طوفی» و با خواندن «مختصر الخرقي» در علم فقه و «اللمع» ابن جنی، آغاز کرده و سپس، به «صرصر» و پس از آن، در سال 691ق، به بغداد رفت و «المحرر» را در آنجا حفظ کرد. در سال 704ق، به دمشق رفته و از محضر بزرگانی چون تقی‌الدین مقدسی و غیر او حدیث آموخت و با تقی‌الدین بن تیمیه و مزی و مجدالدین حرانی ملاقات کرده و با آنان مجالست نمود و بخشی از الفیه ابن مالک را بر ابوالفتح بعلی، قرائت کرد. سپس، در سال 705ق، به مصر رفت و از علمایی همچون شرف‌الدین دمیاطی، قاضی سعدالدین حارثی حنبلی و ابوحیان نحوی استفاده نمود[۲].
اساتید
از جمله اساتید وی، عبارتند از:
- جمال‌الدین ابوبکر احمد بن علی بن عبدالله بن ابی‌البدر قلانسی باجسری بغدادی (متوفی 704ق)؛
- عمادالدین اسماعیل بن علی بن طبال بغدادی (متوفی 708ق)؛
- تقی‌الدین ابوالفضل سلیمان بن حمزه مقدسی حنبلی (متوفی 715ق)؛
- مفیدالدین ابومحمد عبدالرحمن بن سلیمان بن عبدالعزیز حرانی بغدادی (متوفی اوایل قرن هشتم)؛
- تقی‌الدین ابوبکر عبدالله بن محمد بن ابی‌بکر زریرانی بغدادی حنبلی (متوفی 729ق)؛
- شرف‌الدین عبدالمؤمن بن خلف دمیاطی شافعی (متوفی 705ق)؛
- زین‌الدین علی بن محمد صرصری بن بوقی حنبلی؛
- ابوالفتح بعلی (متوفی 709ق)؛
- شمس‌الدین ابوعبدالله محمد بن حسین موصلی حنبلی (متوفی 735ق)؛
- رشیدالدین ابوعبدالله محمد بن عبدالله بن عمر بن ابی‌القاسم بغدادی (متوفی 707ق)؛
- اثیرالدین ابوحیان محمد بن یوسف بن علی نفزی مصری (متوفی 745ق)؛
- سعدالدین مسعود بن احمد حارثی (متوفی 711ق)؛
- نصر فاروقی[۳].
وفات
به نقل از ابن رجب، ابن حجر و ابن عماد حنبلی، وی در سال 716ق، دار فانی را وداع گفت[۴].
آثار
- إبطال التحسين و التقبيح؛
- إزالة الإنكاد في مسألة كاد؛
- الإشارات الإلهية و المباحث الأصولية؛
- الإكسير في قواعد التفسير؛
- الانتصارات الإسلامية في دفع شبه النصرانية؛
- إيضاح البيان عن معنی أم القرآن؛
- الباهر في أحكام الباطن و الظاهر؛
- الآداب الشرعية؛
- بغية السائل في أمهات المسائل؛
- بغية الواصل إلی معرفة الفواصل؛
- تحفة أهل الأدب في معرفة لسان العرب؛
- تعاليق علی الأناجيل و تناقضها؛
- تعاليق علی الرد علی جماعة من النصاری؛
- تفسير سورة ق؛
- تفسير سورة النبأ؛
- جدل القرآن؛
- حلال العقد في بيان أحكام المعتقد؛
- درء العقول؛
- درء القول القبيح في التحسين و التقبيح؛
- دفع التعارض عما يوهم التناقض في الكتاب و السنة؛
- دفع الملام عن أهل المنطق و الكلام؛
- الذريعة إلی معرفة أسرار الشريعة؛
- الرحيق السلسل في الأدب المسلسل؛
- رد علی الاتحادية؛
- الرسالة العلوية في قواعد العربية؛
- الرياض النواضر في الأشباه و النظائر؛
- شرح الأربعين النووية؛
- شرح مختصر التبریزي؛
- شرح قصيدة في العقیدة؛
- شرح مختصر الروضة؛
- شرح مقامات الحریري؛
- شرح نصف مختصر الخرقي؛
- الشعار المختار علی مختار الأشعار؛
- الصعقة الغضبية في الرد علی منكر العربية؛
- العذاب الواصب علی أرواح النواصب؛
- غفلة المجتاز في الحقيقة و المجاز؛
- فواصل الآيات؛
- قدوة المهتدين إلی مقاصدالدين؛
- قصيدة في العقيدة؛
- القواعد الصغری؛
- القواعد الكبری؛
- كتاب عن القرآن؛
- مختصر الترمذي؛
- مختصر الحاصل؛
- مختصر الروضة؛
- مختصر العالمين؛
- مختصر المحصول؛
- مصنف في الجدل؛
- مصنف آخر صغير (في الجدل)؛
- معراج الوصول إلی علم الأصول؛
- مقدمة في علم الفرائض؛
- موائد الحيس في شعر امرئ القيس؛
- النور الوهاج في الإسراء و المعراج[۵].
«شرح مختصر الروضة القدامية»، از جمله کتاب‌های معروف طوفی بوده که در واقع، دو کتاب می‌باشد که طوفی در آن، به اختصار کتاب «روضة الناظر و جنة المناظر» موفق‌الدین ابومحمد عبدالله بن احمد بن محمد بن قدامه مقدسی که از جمله کتب اصول فقه در مذهب حنابله می‌باشد، پرداخته و سپس آن را شرح نموده است[۶].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.