فاكهة ابن السبيل
| فاکهة ابن السبیل | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن هاشم، راشد بن عمیر (نويسنده) |
| ناشر | سلطنة عمان، وزارة التراث القومي و الثقافة |
| مکان نشر | عمان - |
| سال نشر | 1405 ق |
| چاپ | 2 |
| موضوع | بیماریها - تشخیص - متون قدیمی تا قرن 14
پزشکی - متون قدیمی تا قرن 14 پزشکی اسلامی - متون قدیمی تا قرن 14 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 2 |
| کد کنگره | R 128/3 /الف2ف2 |
فاكهة ابن السبيل اثر شيخ راشد بن عمير بن ثانى نگاشته‌اى طبى است كه حاصل تجربيات پزشک كاركرده‌اى را در خود جاى داده است. شيوه طرح مباحث نيز جذاب بوده و خواننده را خسته نمى‌كند. نويسنده انگيزه‌اش را از نگارش اين اثر تأليف كتابى جامع و در عين حال مختصر در علم طب دانسته است. او بر اين باور است كه كتاب‌هاى بسيارى در دانش طب به رشته تحرير درآمده است ولى بسيارى از آنها در عين تفصيل و اطناب، بخش‌هايى از مباحث مهم درمان و علاج بيمارى‌ها را ذكر نكرده‌اند. (ج1، ص1).
ساختار
كتاب مشتمل بر دو جزء و 190 باب تدوين يافته است. جزء اول كتاب مشتمل بر 56 باب و در جزء دوم نيز باقى ابواب كتاب آمده است.
گزارش محتوا
اين اثر بيشتر مباحث عملى را دربرگرفته تا مباحث نظرى را و از آنجا كه مؤلف نيز خود پزشک معالج است تا مدرس و استاد مدارس از اين‌رو در اين اثر كمتر نقل قولى به چشم مى‌خورد و يا كمتر مؤلف درصدد نفى و اثبات اقوال و گفته‌هاى ديگران برمى‌آيد. البته وى در اين اثر به گفته‌هاى پزشکان مشهورى هم استناد مى‌كند، كسانى همانند جالینوس (ج1، ص7 و 30)، بقراط (ص44 و 59)، ابوسليمان حطانى (ص45)، جاحظ (ص68)، افلاطون (ص85)، بطلميوس (ص102) و خصوصيت ديگر اين اثر نقل رواياتى طبى در بسيارى از مباحث است. (ج1، ص47، 48، 62، 64، 65)
مؤلف در اين اثر از مبحث خلقت انسان و شگفتى‌هاى آفرينش بدن انسان مطالب را آغاز نموده و پس از ذكر پاره‌اى از صفات پسنديده و ناپسند اخلاقى انسان، وارد مباحث اصلى طب شده است. در ابتدا و به صورت مقدمه از اصل و اساس دانش طب سخن مى‌گويد و در ادامه، كليات را مطرح مى‌كند.
پس از اين مباحث، مؤلف به ذكر بيمارى‌ها مى‌پردازد و در هر باب يك بيمارى را مطرح مى‌سازد و اسباب، علامات، گونه‌ها و درمان آن را بيان مى‌كند. اين بخش كه بيشترين حجم كتاب را به خود اختصاص داده (باب 14 تا باب 172) از بيمارى‌هاى سر و مو شروع شده و با شكستگى استخوان پايان مى‌پذيرد.
در انتهاى كتاب نيز مباحثى پيرامون برخى مرهم‌ها، روغن‌ها، شياف‌ها، ادويه‌ها و مانند آن ذكر شده است.
وضعيت كتاب
فهرست مطالب هر يك از مجلدات كتاب در انتهاى همان جلد ذكر شده است. پاورقى‌هاى اندك كتاب به اختلاف نسخ اشاره دارد.
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب