المدخل لدراسة القرآن الكريم
| نام کتاب | المدخل لدراسه القرآن الکریم |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | ابوشهبه، محمد (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 69/5 /الف2 م43 |
| موضوع | قرآن - علوم قرآنی |
| ناشر | مکتبة السنة |
| مکان نشر | قاهره - مصر |
| سال نشر | 1423 هـ.ق |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE11082AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
المدخل لدراسة القرآن الكريم كه به قلم محمد بن محمد ابوشهبه به زبان عربى نگارش يافته است و در آن مسائل مهمى درباره علوم و مباحث كلى قرآن كريم مطرح شده است.
انگيزه تأليف
مؤلف استاد علوم قرآن در دانشكده اصول دين از دانشكده‌هاى جامعة الازهر بوده و متوجه مى‌شود كه در دو حوزه تفسير و علوم مرتبط با آن و همچنين حديث و علوم آن كتابى در دسترس دانشجويان نيست لذا اقدام به تحرير اين اثر كرده و در مقدمه اوّل اين كتاب متذكر مى‌شود كه انگيزه او در نگارش اين بوده كه آن مرجعى براى دانشجويان اين دانشكده و تمام مشتاقان قرآن و علوم آن باشد و از آنجا كه مطالب اين كتاب براى ورود به مباحث و بررسى قرآن كريم مى‌باشد نام آنرا المدخل لدراسة القرآن كريم نامگذارى مى‌كند.
ساختار كتاب
كتاب حاضر يك مقدمه با عنوان معرّفى قرآن كريم و ده مبحث دارد.
عناوين مباحث ده‌گانه كتاب چنين است:معنى علوم قرآن و تحليل اين مركب، نزول قرآن كريم، نخستين آيات و آخرين آياتى كه بر پيامبر(ص)نازل شد،
دواعى و اسباب نزول، نزول قرآن بر حروف هفت‌گانه، مكّى و مدنى بودن سوره‌ها، جمع‌آورى قرآن و تاريخ آن، ترتيب و تنسق آيات و سوره‌هاى قرآن، نگارش و رسم مصحف، راه ثابت شدن قرآن به تواتر است كه موجب قطع و يقين است.
مبحث اول:معنى علوم قرآن و تحليل آن
اين مبحث شامل ده موضوع:معنى علوم و معنى قرآن، معانى قرآن نزد علماء اصولى و فقهاء و اهل لغت عرب، مشهورترين اسمهاى قرآن كريم، بررسى علوم قرآن از دو ناحيه مختلف، تاريخ علوم قرآن، آراء علماء اهل سنّت در مورد اصطلاح علوم قرآن، ويژگيهاى كتاب الاتقان سيوطى، معرفى كتب علوم قرآن، معرفى كتب در مورد ترجمه قرآن كريم مى‌باشد.
مبحث دوم:نزول قرآن كريم
اين مبحث شامل 13 موضوع:معنى لغوى و شرعى نزول، كجايى قرآن قبل از نزول، ادلّه و حكمت نزول قرآن، چگونگى نزول قرآن و مدّت آن، بررسى كيفيت نزول قرآن بر پيامبر اكرم(ص)، كيفيّت نزول كتب آسمانى بر انبياء، چگونگى دريافت وحى جبرئيل از خداوند، چگونگى نزول وحى بر پيامبر اسلام(ص)، جبرئيل بر پيامبر(ص)فقط معناى قرآن را القاء مى‌كرده بدون الفاظ، حكمت نزول تدريجى آيات قرآن، معناى لغوى وحى و اقسام آن، بررسى شبهات وارده در مورد وحى مى‌باشد.
مبحث سوم:نخستين و آخرين آياتى كه بر پيامبر اسلام(ص)نازل گرديد، مهمترين موضوعات اين بحث بررسى اقوال چهارگانه در خصوص اولين آيات، بررسى اقوال ده‌گانه در خصوص آخرين آيات و نظريه‌ها و توجيهات مفسرين درباره آيهاليوم اكملت لكم دينكماست.
مبحث چهارم:اسباب نزول
مهمترين موضوعات اين مبحث عبارت از:اقسام سبب نزول، طريقه شناخت سبب نزول،فوائد مترتب بر شناخت سبب نزول مى‌باشد.
مبحث پنجم:نزول قرآن بر حروف هفت‌گانه
مهمترين موضوعات اين مبحث:روايات وارده در صحاح و غيرها در رابطه با اين موضوع، اقوال در حروف هفت‌گانه و نقد آنها، نظر شيعه در خصوص حروف هفت‌گانه مى‌باشد.
مبحث ششم:مكى و مدنى
مهمترين موضوعات اين مبحث:اهميت اين بحث،فوائد شناخت آيات و سوره‌هاى مكى و مدنى، آراء علماء در تعريف مكى و مدنى و بيان راى مختار، كيفيّت شناخت آيات و سوره‌هاى مكى و مدنى، خصوصيات كلى آيات و سور مكى و خصوصيات كلى آيات و سور مدنى مى‌باشد.
مبحث هفتم:جمع و تدوين قرآن و تاريخ آن
اهمّ موضوعات اين بحث:جمع به معناى حفظ كردن و بخاطر سپردن آيات قرآن، اولين حافظ خود پيامبر اسلام(ص)گردآورى قرآن به دستور ابا بكر، گردآورى قرآن به دستور عثمان، جماعتى كه به نگارش قرآن پرداختند، از چه زمانى قرآن به مصحف نامگذارى شد، تعداد مصحف، سبب در تعدد مصحف، آيا هم‌اكنون مصحف عثمان يافت مى‌شود، رد دعاوى و شبهات مستشرقين بر قرآن و روش آنها در اين بحث مى‌باشد.
مبحث هشتم: ترتيب آيات و سوره‌هاى قرآن
مهمترين موضوعات اين مبحث عبارت از:معناى لغوى و اصطلاحى آيه،فوائد شناخت آيات، تعداد و شمار آيات قرآن و مكاتب مربوط به آن، شمار حروف و كلمات قرآن، معناى لغوى و اصطلاحى سوره، توقيفى بودن ترتيب موجود سوره‌هاى قرآن و شماره سوره‌هاى قرآن مى‌باشد.
مبحث نهم:نگارش قرآن كريم و رسم آن
مهمترين موضوعات اين مبحث عبارت از:اسلام و كتابت، كتابت قرآن كريم، معناى رسم، مشهورترين كتب تأليف شده در مورد رسم،فوائد رسم عثمانى و تعداد مصاحف عثمانى و بيان آراء مستشرقين در خصوص نگارش قرآن و رسم آن، شكل و نقطه‌گذارى (اعراب‌گذارى)قرآن و اعجام(نقطه‌گذارى حروف متشابه قرآن) مى‌باشد.
مبحث دهم:حجيّت قرآن به تواترى است كه مفيد قطع و يقين است.
مهمترين موضوعات اين مبحث عبارت است از:عنايت شديد پيامبر اكرم به حفظ قرآن، حكمت در تكليف امّت اسلامى به حفظ قرآن،دلائل وجوب حفظ قرآن بر امّت اسلامى، حافظين قرآن از صحابه و بيان عوامل ترغيب بر حفظ قرآن و مداومت بر تلاوت آن و در آخر اين مبحث آداب تلاوت و حفظ قرآن مطرح
مى‌شود.
اين كتاب داراى دو فهرست يكى فهرست مهمترين منابع كه در تحرير اين كتاب مورد استفاده قرار گرفته و ديگرى فهرست مطالب كه بطور كامل درج شده است.
نسخه‌شناسى
نسخه حاضر توسط مكتبة السنة با عنوان چاپ دوّم 1423 قمرى (2003 ميلادى)در قاهره مصر چاپ و به بازار عرضه گرديده است.
پیوندها
مطالعه کتاب المدخل لدراسه القرآن الکریم در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور