نفیس بن عوض
| نام | نفیس بن عوض |
|---|---|
| نام های دیگر | اب‍ن‌‌ع‍وض ک‍رم‍ان‍ی، نفیس بن عوض
ب‍ره‍ان‌ال‍دی‍ن ال‍طب‍ی‍ب ح‍ک‍ی‍م ک‍رم‍ان‍ی، نفیس بن عوض نفیس ک‍رم‍ان‍ی |
| نام پدر | |
| متولد | |
| محل تولد | |
| رحلت | 842 هـ.ق |
| اساتید | |
| برخی آثار | شرح الأسباب و العلامات |
| کد مولف | AUTHORCODE3007AUTHORCODE |
«نفيس بن عوض بن نفيس کرمانى» ملقب به برهان الدين، طبيب مشهور کرمانى و نويسنده كتاب‌هاى طبى در اواسط قرن نهم ق است. از سال ولادت وى و نيز اساتيد او آگاهى چندانى نداريم. وى پس از اين‌كه در طب به شهرت رسيد، به دعوت وليعهد گوركانى، الغ بيگ، از کرمان به سمرقند رفت و تا پايان عمر الغ بيگ، طبيب دربار وى بود و به اشاره او كتاب «الاسباب و العلامات» از تأليفات محمّد بن على بن عمر سمرقندى (متوفى 619ق) را شرح نمود و به او هديه كرد. وى در رمضان سال 853ق، پس از كشته شدن الغ بيگ، به کرمان بازگشت و تا پايان عمر در آنجا به سربرد.
هر چند سخنى از اساتيد او در كتب تراجم نيامده، ولى خاندان وى همه از اهل دانش و فضل بوده‌اند. وى در مقّدمه «شرح الأسباب و العلامات» مى‌گويد: «من در خانواده پزشكان بوده‌ام و در همان سن جوانى اشتغال به اين دانش داشته‌ام». مؤيد اين سخن او نسخه‌هايى است كه او گه‌گاه از پدران خود تجويز مى‌كند. بنابر اين او از كسانى است كه دانش طب در خاندان آن‌ها موروثى بوده و بدين سبب علاوه بر دانش نظرى طب، از فن عملى و بالينى آن هم بهره فراوانى داشته و با افزودن اين تجارب عملى، كه اهميت آن در مكاتب درمانى بر اهل فن پوشيده نيست، بر دانش نظرى، توانسته است شاهكارى جاودانه در زمينه پزشكى بنگارد.
از آثار وى آنچه گزارش شده بدين قرار است
1. «شرح الاسباب و العلامات».
2. كتاب ديگر وى شرح نفيسى است كه شرحى بر كتاب «الموجز فى القانون» نوشته حكيم ابوالحزم علاءالدين بن نفيس قرشى است. در واقع، وى كتاب قانون ابن سينا را به نام موجز به اختصارآورده و برهان الدين نيز شرح آن را به نام شرح نفيسى در ذيحجه 841ق در سمرقند به پايان رسانده است. از اين اثر با نام «معالجات نفسيى» و «شرح نفيسى» نيز ياد مى‌شود.
از ميان شروح مختلفى كه بر «الموجز» نوشته شده، شايد بتوان بهترين شرح را همين شرح نفيس کرمانى دانست، خصوصاً در قسمت داروشناسى كه مطالب او در نوع خود بى‌نظير و يا كم نظير است و گفتار او در اين بخش تنها با تحقيقات قرشى در كتاب «الشامل» قابل مقايسه است.
3. «شرح الامراض الجزئية» كه شرح قسمت امراض كتاب «الفصول» بقراط است.
4. رساله‌اى در سمومات.
5. بحارين در طب.