اخلاق در قرآن (خسروپناه)

اخلاق در قرآن(خسروپناه، عبدالحسین)
پدیدآوران	خسروپناه، عبدالحسین (نويسنده)
ناشر	مکتب‌ آیة‌ الله‌ الشیخ‌ نوری حا‌تم‌ السا‌عدی
مکان نشر	ایران - تهران
سال نشر	1383ش
چاپ	1
موضوع	قرآن - اخلاق
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	3الف5خ 103/3 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

برای دیگر کاربردها، اخلاق در قرآن (ابهام‌زدایی) را ببینید.

اخلاق در قرآن، اثر عبدالحسین خسروپناه (معاصر)، در تبیین ابعاد مختلف اخلاق با هدف ارائه راهی برای رسیدن به کمالات اخلاقی و دوری از رذایل با تکیه بر آموزه‌های قرآنی و الهی است.

ساختار کتاب

این کتاب، مجموعه‌ای از سخنرانی‌های مؤلف است که جمع‌آوری و تنظیم و چاپ شده است. کتاب، مشتمل است بر یک مقدمه، یک درآمد سخن و هفت جلسه.

محتوای کتاب

• مقدمه: این مقدمه، توسط معاونت آموزش عقیدتی سیاسی نیروی دریایی سپاه نوشته شده و در آن به موضوع کتاب و ماجرای شکل گرفتن آن اشاره شده است.

• درآمد سخن: نویسنده در آن از موضوع کتاب، تأثیری که نزدیکان شخص و معلم بر وی دارند و منابع مورد استفاده خود سخن گفته است.

• جلسه اول (گستره‌ی اخلاق و رابطه‌ی آن با دین): به بررسی مفهوم اخلاق به‌عنوان دانشی مهم در ابعاد زندگی انسان می‌پردازد. به سؤالاتی چون ملاک خوبی و بدی، ارتباط اخلاق با علوم دیگر و استنتاج گزاره‌های اخلاقی پاسخ می‌دهد. همچنین مباحثی را در مورد اخلاق توصیفی و اخلاق دستوری و دفاع فلسفی از گزاره‌های اخلاقی مطرح می‌کند و نیز به بحث رابطه دین و اخلاق و چالش‌های این رابطه مانند عدم التزام به اخلاق دینی و تضاد اخلاق دینی می‌پردازد.

• جلسه دوم (گستره‌ی اخلاق قرآنی): موضوع اصلی این جلسه اخلاق قرآنی است که به تعلیم و تزکیه بشر می‌پردازد و بر فطرت اخلاقی انسان تأکید می‌کند. همچنین به موانع اخلاقی مانند غرور و خودپسندی و ارتباط اخلاق با مسائل اجتماعی، اقتصادی و سیاسی نیز اشاره دارد. مباحثی همچون اراده و اختیار انسان، هدفمندی خلقت انسان و اهمیت شناخت خدا و نفس نیز در این بخش مطرح می‌شود.

• جلسه سوم (زمینه‌های اخلاق): این جلسه، به بررسی مبادی و زمینه‌های اخلاق می‌پردازد، مانند اختیار و اراده انسان و نقش آن در افعال اخلاقی. همچنین به مباحثی چون هدفمندی خلقت انسان و اهمیت شناخت خود و شناخت خداوند به‌عنوان زمینه‌های اصلی اخلاق همت می‌گمارد.

• جلسه چهارم (موانع ارزش‌های اخلاقی): در این بخش، به موانع تحقق ارزش‌های اخلاقی پرداخته می‌شود. موانعی مانند هوای نفس (نفس امّاره)، غفلت (ناشناسی و غفلت از خدا و خود)، وابستگی به دنیا و پیروی از شیطان مورد بررسی قرار می‌گیرند. همچنین حس‌گرایی و مادی‌گرایی و تقلید کورکورانه به‌عنوان موانع اخلاقی ذکر شده‌اند.

• جلسه پنجم (اخلاق الهی): در این جلسه، اخلاق قرآنی به سه بخش اخلاق الهی، اخلاق فردی و اخلاق اجتماعی تقسیم می‌شود. اخلاق الهی به رابطه انسان با خداوند می‌پردازد و بر ایمان و اعمال صالحه تأکید دارد. مباحثی مانند مراتب ایمان و ارتباط آن با خداوند، همچنین چالش‌های ارتباط دین با برخی مکاتب فکری مانند مارکسیسم و لیبرالیسم در این بخش مطرح شده است. این بخش بر این نکته تأکید دارد که هرچه شناخت انسان از خداوند بیشتر باشد، ایمان او نیز عمیق‌تر خواهد شد.

• جلسه ششم (اخلاق فردی): این جلسه، به اخلاق فردی و گرایش‌های فطری انسان می‌پردازد. سه گرایش اصلی انسان شامل حب بقا، کمال‌خواهی و لذت‌جویی بررسی می‌شود. همچنین به بررسی گرایش‌های فطری مانند قدرت‌طلبی و جاودانگی و ارتباط آن‌ها با کمال انسانی و آموزه‌های قرآنی می‌پردازد.

• جلسه هفتم (اخلاق اجتماعی): این بخش، به نکات ظریف اخلاق اجتماعی در قرآن می‌پردازد و این بحث را مطرح می‌کند که آیا زندگی اجتماعی یک امر جبری است یا اختیاری؟. همچنین به عوامل گرایش انسان به زندگی اجتماعی، مبادی کلی اخلاق اجتماعی و نمونه‌هایی از اخلاق اجتماعی از منظر قرآن کریم اشاره می‌کند. اخلاق خانواده، اخلاق جامعه و اخلاق بین‌المللی، از جمله سرفصل‌های مطرح‌شده در این بخش هستند و نیز در آن بر اهمیت مودت، تواضع، عدالت اجتماعی و رعایت حقوق متقابل در روابط اجتماعی تأکید شده است.

منابع مقاله

مقدمه، درآمد سخن و متن کتاب.