شرح معلقة طرفة: تفاوت میان نسخهها
A-esmaeili (بحث | مشارکتها) (صفحهای تازه حاوی «{{جعبه اطلاعات کتاب | تصویر =NUR120577J1.jpg | عنوان = شرح معلقة طرفة | عنوانهای دیگر = معلقة. شرح | پدیدآورندگان | پدیدآوران = ابن انباری، محمد بن قاسم (نويسنده) طرفه بن عبد (نویسنده) |زبان | زبان = عربی | کد کنگره = | موضوع = |ناشر | ناشر = علي پن...» ایجاد کرد) |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''شرح معلقة طرفة'''، اثر ابن انباری، ابوبکر محمد بن قاسم انباری (۲۷۱-۳۲۸ق/ ۸۸۵-۹۴۰م)، ادیب ، نحوی، لغتشناس، مفسّر و عالم به علم قرائات، به زبان عربی در شرح و تفسیر معلقه مشهور طرفة بن عبد بن سفیان (حدود ۸۶-۶۰ق/۵۳۹-۵۶۴م) است. | '''شرح معلقة طرفة'''، اثر [[ابن انباری، محمد بن قاسم|ابن انباری، ابوبکر محمد بن قاسم انباری]] (۲۷۱-۳۲۸ق/ ۸۸۵-۹۴۰م)، ادیب ، نحوی، لغتشناس، مفسّر و عالم به علم قرائات، به زبان عربی در شرح و تفسیر معلقه مشهور [[طرفه بن عبد|طرفة بن عبد بن سفیان]] (حدود ۸۶-۶۰ق/۵۳۹-۵۶۴م) است. | ||
گفته شده است نام اصلی شاعر، عمرو بوده و به دلیل اشعارش به طرفه مشهور شده است. | گفته شده است نام اصلی شاعر، عمرو بوده و به دلیل اشعارش به [[طرفه بن عبد|طرفه]] مشهور شده است. | ||
==جایگاه معلقه== | ==جایگاه معلقه== | ||
معلقه طرفة بن عبد، یکی از هفت معلقه مشهور است که در دوره جاهلی نوشته شده و به زیبایی و عمق معانیاش معروف است. | معلقه طرفة بن عبد، یکی از هفت معلقه مشهور است که در دوره جاهلی نوشته شده و به زیبایی و عمق معانیاش معروف است. | ||
محققان زیادی بر اشعار او شرح نوشتهاند که معروفترین آنها میتوان به شرح حاضر، شرح خطیب تبریزی ، زوزنی ، عبدالرحمن | محققان زیادی بر اشعار او شرح نوشتهاند که معروفترین آنها میتوان به شرح حاضر، [[شرح خطیب تبریزی]]، [[زوزنی]]، [[عبدالرحمن المصطاوی]]، [[مهدی محمد ناصرالدین]] و [[الشنتمری]] اشاره کرد<ref>ر.ک: فلاحتی، صغری، ص25</ref>. | ||
تصاویر شاعرانه موجود در معلقه طرفه نیز جداگانه مورد توجه پژوهشگران بوده است<ref>ر.ک: همان، ص22</ref>. | تصاویر شاعرانه موجود در معلقه طرفه نیز جداگانه مورد توجه پژوهشگران بوده است<ref>ر.ک: همان، ص22</ref>. | ||
| خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
مرگ و زندگی، یکی از عمدهترین مسائلی بوده که ذهن شاعر جاهلی را به خود مشغول داشته است.... طرفه نیز در مورد زندگی و مرگ ابیات قابل توجهی دارد: | مرگ و زندگی، یکی از عمدهترین مسائلی بوده که ذهن شاعر جاهلی را به خود مشغول داشته است.... طرفه نیز در مورد زندگی و مرگ ابیات قابل توجهی دارد: | ||
'''أنا الرجل الضرب الذي تعرفونه | |||
خشاش كرأس الحية المتوقد | '''أنا الرجل الضرب الذي تعرفونه''' | ||
'''أری الموت يعتام الكرام و يصطفي | خشاش كرأس الحية المتوقد | ||
عقيلة مال الفاحش المتشدد'''<ref>ر.ک: همان، ص26</ref>؛ | '''أری الموت يعتام الكرام و يصطفي''' | ||
عقيلة مال الفاحش المتشدد'''<ref>ر.ک: همان، ص26</ref>؛''' | |||
«مردی چست و چالاکم که همگان مرا میشناسید. چون مار تیزهوش و جلد و چابک هستم. | «مردی چست و چالاکم که همگان مرا میشناسید. چون مار تیزهوش و جلد و چابک هستم. | ||
| خط ۶۱: | خط ۶۲: | ||
==روش شرح== | ==روش شرح== | ||
شرح ابن انباری احتمالا از مجموعه بزرگی از وی، که شرح معلقات سبعه است، انتخاب و جداگانه چاپ شده است. | شرح [[ابن انباری، محمد بن قاسم|ابن انباری]] احتمالا از مجموعه بزرگی از وی، که شرح معلقات سبعه است، انتخاب و جداگانه چاپ شده است. | ||
وی در آغاز به یادآوری شمهای از شخصیت، روحیات و تاریخ طرفه به نقل از او و افراد دیگر میپردازد<ref>ر.ک: متن کتاب، ص21-1</ref>. | وی در آغاز به یادآوری شمهای از شخصیت، روحیات و تاریخ طرفه به نقل از او و افراد دیگر میپردازد<ref>ر.ک: متن کتاب، ص21-1</ref>. | ||
ابن انباری ضمن توجه به جایگاه معلقه با استفاده از تسلط خود بر لغت، ادبیات، تفسیر قرآن و قرائات، پس از نقل هر بیت به شرح آن پرداخته است. | ابن انباری ضمن توجه به جایگاه معلقه با استفاده از تسلط خود بر لغت، ادبیات، تفسیر قرآن و قرائات، پس از نقل هر بیت به شرح آن پرداخته است. | ||
شارح، شواهد زیادی را از قرآن، حدیث نبوی، شعر عربی و امثال ذکر کرده است. | شارح، شواهد زیادی را از قرآن، حدیث نبوی، شعر عربی و امثال ذکر کرده است. | ||
شرح بهطور معمول شامل موارد زیر است: | شرح بهطور معمول شامل موارد زیر است: | ||
# تحلیل واژگان، تبیین معانی و مفاهیم: توضیح و بررسی وجوه مختلف واژههای دشوار یا قدیمی در شعر طرفه با استشهاد به کلام افرادی مانند: هشام | # تحلیل واژگان، تبیین معانی و مفاهیم: توضیح و بررسی وجوه مختلف واژههای دشوار یا قدیمی در شعر طرفه با استشهاد به کلام افرادی مانند: [[ابن کلبی، هشام بن محمد|هشام کلبی]]، [[امروءالقیس]]، جریر، [[اصمعی، عبدالملک بن قریب|اصمعی]]، لبید، [[ابن اعرابی، ابوعبدالله محمد بن زیاد|ابن الاعرابی]]، فراء، [[احمد بن عبید]]<ref>ر.ک: همان، ص28-21</ref>، آیات قرآن و اشاره به اختلاف قرائت<ref>ر.ک: همان، ص27-26</ref> و کلام پیامبر(ص) <ref>ر.ک: همان، ص60-59</ref>. | ||
# تفسیر نحوی: بررسی ساختارهای دستوری پیچیده در ابیات<ref>ر.ک: همان، ص23-22 و 58</ref>. | # تفسیر نحوی: بررسی ساختارهای دستوری پیچیده در ابیات<ref>ر.ک: همان، ص23-22 و 58</ref>. | ||
# بررسی بلاغی: تحلیل صنایع ادبی، مانند تشبیه<ref>ر.ک: همان، ص29 و 34 و 80</ref>. | # بررسی بلاغی: تحلیل صنایع ادبی، مانند تشبیه<ref>ر.ک: همان، ص29 و 34 و 80</ref>. | ||
نسخهٔ ۱۲ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۴۰
| شرح معلقة طرفة | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن انباری، محمد بن قاسم (نويسنده) طرفه بن عبد (نویسنده) |
| عنوانهای دیگر | معلقة. شرح |
| ناشر | علي پناه الاشتهاردي |
| مکان نشر | ترکیه - قسطنطنیه |
| سال نشر | 1329ق |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
شرح معلقة طرفة، اثر ابن انباری، ابوبکر محمد بن قاسم انباری (۲۷۱-۳۲۸ق/ ۸۸۵-۹۴۰م)، ادیب ، نحوی، لغتشناس، مفسّر و عالم به علم قرائات، به زبان عربی در شرح و تفسیر معلقه مشهور طرفة بن عبد بن سفیان (حدود ۸۶-۶۰ق/۵۳۹-۵۶۴م) است.
گفته شده است نام اصلی شاعر، عمرو بوده و به دلیل اشعارش به طرفه مشهور شده است.
جایگاه معلقه
معلقه طرفة بن عبد، یکی از هفت معلقه مشهور است که در دوره جاهلی نوشته شده و به زیبایی و عمق معانیاش معروف است.
محققان زیادی بر اشعار او شرح نوشتهاند که معروفترین آنها میتوان به شرح حاضر، شرح خطیب تبریزی، زوزنی، عبدالرحمن المصطاوی، مهدی محمد ناصرالدین و الشنتمری اشاره کرد[۱].
تصاویر شاعرانه موجود در معلقه طرفه نیز جداگانه مورد توجه پژوهشگران بوده است[۲].
ابن جریر طبری نیز در تفسیر خود به شواهدی از معلقه طرفه استشهاد کرده است[۳].
روش و محتوای معلقه
معلقه طرفه متشکل از 103 بیت در سه محور اصلی:
- وصف خود و حالات متفاوتش؛
- وصف اخلاق خاصش و آداب عمومی؛
- وصف شترش[۴].
نتایج نشان داده که توجه به دوگانه مرگ و زندگی در اندیشه طرفه، ایماژهای خاکگون و آبگون را در اشعار او برجسته ساخته؛ بهطوریکه تخیل شاعر را از ابتدا به عنصر خاک رسانده و سپس با اضافه کردن عنصر آب، او را به سمت اصلیترین دغدغهاش یعنی مرگ سوق داده است. بنابراین پدیدارشناسی تخیل، با ایجاد نوعی عملیات تصعید و والایش در روان طرفه در قالب مکاننگاری، تبدیل تصاویر و تغییر اندازههای آنها، در نهایت به تسکین شاعر انجامیده است[۵].
مرگ و زندگی، یکی از عمدهترین مسائلی بوده که ذهن شاعر جاهلی را به خود مشغول داشته است.... طرفه نیز در مورد زندگی و مرگ ابیات قابل توجهی دارد:
أنا الرجل الضرب الذي تعرفونه خشاش كرأس الحية المتوقد أری الموت يعتام الكرام و يصطفي عقيلة مال الفاحش المتشدد[۶]؛
«مردی چست و چالاکم که همگان مرا میشناسید. چون مار تیزهوش و جلد و چابک هستم.
بارها مرگ را دیدهام که کریمان را برگزیده است و نیز بسا دیدهام که بر مال و خواسته بخیلان سختکوش تاخته و بهترین آنها را ربوده است»[۷].
بیشترین تخیل شاعر در معلقه بر شتر او متمرکز است که با شکل مستمر تغییر شکل پیدا میکند و هر لحظه تصویری نو پدید میآورد[۸].
معلقه طرفه علاوه بر اینکه از فواید تاریخی سرشار است، کرائم اخلاق عرب را برای ما به تصویر میکشد و از گرایشات مادی جوانان عصر جاهلی پرده برمیدارد. از معلقه او پی میبریم که کشتیهای دریانوردان عرب، آبهای خلیج فارس را میشکافتند و به دجله میآمدند و در آن ایام در بحرین صنعت کشتیسازی و در یمن طباغی و در شام کاغذسازی رواج پیدا کرده است[۹].
روش شرح
شرح ابن انباری احتمالا از مجموعه بزرگی از وی، که شرح معلقات سبعه است، انتخاب و جداگانه چاپ شده است.
وی در آغاز به یادآوری شمهای از شخصیت، روحیات و تاریخ طرفه به نقل از او و افراد دیگر میپردازد[۱۰].
ابن انباری ضمن توجه به جایگاه معلقه با استفاده از تسلط خود بر لغت، ادبیات، تفسیر قرآن و قرائات، پس از نقل هر بیت به شرح آن پرداخته است.
شارح، شواهد زیادی را از قرآن، حدیث نبوی، شعر عربی و امثال ذکر کرده است.
شرح بهطور معمول شامل موارد زیر است:
- تحلیل واژگان، تبیین معانی و مفاهیم: توضیح و بررسی وجوه مختلف واژههای دشوار یا قدیمی در شعر طرفه با استشهاد به کلام افرادی مانند: هشام کلبی، امروءالقیس، جریر، اصمعی، لبید، ابن الاعرابی، فراء، احمد بن عبید[۱۱]، آیات قرآن و اشاره به اختلاف قرائت[۱۲] و کلام پیامبر(ص) [۱۳].
- تفسیر نحوی: بررسی ساختارهای دستوری پیچیده در ابیات[۱۴].
- بررسی بلاغی: تحلیل صنایع ادبی، مانند تشبیه[۱۵].
پانویس
- ↑ ر.ک: فلاحتی، صغری، ص25
- ↑ ر.ک: همان، ص22
- ↑ ر.ک: الشواهد من معلقة طرفة، ص745
- ↑ ر.ک: معلقة طرفة بن العبد، ص207
- ↑ ر.ک: فلاحتی، صغری، ص20
- ↑ ر.ک: همان، ص26
- ↑ ر.ک: آیتی، عبدالمحمد، ص35 و 37
- ↑ ر.ک: فلاحتی، صغری، ص33
- ↑ ر.ک: کیایی تنکابنی، طاهره
- ↑ ر.ک: متن کتاب، ص21-1
- ↑ ر.ک: همان، ص28-21
- ↑ ر.ک: همان، ص27-26
- ↑ ر.ک: همان، ص60-59
- ↑ ر.ک: همان، ص23-22 و 58
- ↑ ر.ک: همان، ص29 و 34 و 80
منابع مقاله
- متن کتاب.
- آیتی، عبدالمحمد، «معلقات سبع»، انتشارات سروش، صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، تهران، چاپ ششم 1385ش.
- الشواهد من معلقة طرفة، المنار، 18 آذر 1283- شماره 220، از صفحه 745 تا 746:
https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/199870/
- فلاحتی صغری، «نقد تخیلی معلقه طرفة بن العبد بر اساس نظریه گاستون باشلار»، ادب عربی، پاییز 1402، سال پانزدهم - شماره 3، ب (وزارت علوم (ISC / از صفحه 20 تا 39:
https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/ /2070478
- کیایی تنکابنی، طاهره، «طرفة بن العبد شاعری نیرومند با فکری آزاد»، سایت باشگاه خبرنگاران جوان،
تاریخ برداشت: هفدهم فروردین ماه 1404، آدرس: https://www.yjc.ir/fa/news/8328346/
- معلقة طرفة بن العبد، المجمع اللغة العربية بدمشق، المجلد الأول، 18 شوال 1339- العدد 7 ISC، از صفحه 203 تا 218:
https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/388349/