۱۴۶٬۵۳۱
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
A-esmaeili (بحث | مشارکتها) (صفحهای تازه حاوی «{{جعبه اطلاعات کتاب | تصویر =NUR126267J1.jpg | عنوان = التمحیص | عنوانهای دیگر = | پدیدآورندگان | پدیدآوران = ابنشعبه، حسن بن علی (نويسنده) جواد، إبراهیم (محقق) |زبان | زبان = عربی | کد کنگره = 8ت2الف 248 BP | موضوع =احادیث اخلاقی - قرن 4ق. - اخلاق اسلا...» ایجاد کرد) |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''كتاب التمحيص'''، منسوب به ابومحمد، حسن بن على بن حسین بن شعبه حرانى حلبى، مشهور به [[ | '''كتاب التمحيص'''، منسوب به ابومحمد، حسن بن على بن حسین بن شعبه حرانى حلبى، مشهور به [[ابن شعبه، حسن بن علی|ابن شعبه حرانی]]، درباره صفات و خصوصیات انسانهای مؤمن است که در این دنیا با چه سختیها و مشکلاتی مواجه خواهند شد و چگونه باید عمل کنند و چه اجر و پاداشی در انتظار آنان خواهد بود. | ||
ابن شعبه | |||
[[ابن شعبه، حسن بن علی|ابن شعبه حرانی]]، از قدیمیترین محدثان شیعه و از چهرههاى درخشان فقهاى شیعه در قرن چهارم هجرى مىباشد. | |||
==نام کتاب== | ==نام کتاب== | ||
| خط ۳۴: | خط ۳۵: | ||
«كتاب التمحيص»، اثری باقیمانده از دوران اوج نگارشهای حدیثی شیعه است<ref>ر.ک: همان، ص104</ref>. | «كتاب التمحيص»، اثری باقیمانده از دوران اوج نگارشهای حدیثی شیعه است<ref>ر.ک: همان، ص104</ref>. | ||
در دورههای بعد هم تا قرن دهم نامی از التمحيص دیده نمیشود، اما در دو جامع حدیثی متأخر شیعه (یعنی بحار الأنوار و مستدرك الوسائل)، به این کتاب مراجعات متعددی شده و آن را بهعنوان یکی از منابع مورد اعتماد خود شمردهاند. علامه مجلسی در 130 مورد از این کتاب نقل کرده و محدث نوری، 47 حدیث التمحيص را در مستدرك الوسائل آورده است. در مجموع به نظر میرسد این کتاب، بین قدما شهرتی نداشته و از زمان علامه مجلسی به بعد مطرح شده است<ref>ر.ک: همان، ص111</ref>. | در دورههای بعد هم تا قرن دهم نامی از التمحيص دیده نمیشود، اما در دو جامع حدیثی متأخر شیعه (یعنی [[بحارالأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهمالسلام|بحار الأنوار]] و [[مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل|مستدرك الوسائل]])، به این کتاب مراجعات متعددی شده و آن را بهعنوان یکی از منابع مورد اعتماد خود شمردهاند. [[مجلسی، محمدباقر|علامه مجلسی]] در 130 مورد از این کتاب نقل کرده و محدث نوری، 47 حدیث التمحيص را در [[مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل|مستدرك الوسائل]] آورده است. در مجموع به نظر میرسد این کتاب، بین قدما شهرتی نداشته و از زمان [[مجلسی، محمدباقر|علامه مجلسی]] به بعد مطرح شده است<ref>ر.ک: همان، ص111</ref>. | ||
التمحيص، متنی روان و قابل فهم دارد و شاید به همین جهت، شرح و حاشیهای بر آن نگاشته نشده و چون کتابی کوتاه است، نیازی به تلخیص هم نداشته است. التمحيص، متن وزینی دارد و علامه مجلسی درباره آن میگوید: «و متانته تدلّ علی فضل مؤلفه»؛ یعنی متانتِ متن را دلیل فضل مؤلف دانسته است<ref>ر.ک: همان، ص117</ref>. | التمحيص، متنی روان و قابل فهم دارد و شاید به همین جهت، شرح و حاشیهای بر آن نگاشته نشده و چون کتابی کوتاه است، نیازی به تلخیص هم نداشته است. التمحيص، متن وزینی دارد و [[مجلسی، محمدباقر|علامه مجلسی]] درباره آن میگوید: «و متانته تدلّ علی فضل مؤلفه»؛ یعنی متانتِ متن را دلیل فضل مؤلف دانسته است<ref>ر.ک: همان، ص117</ref>. | ||
==انگیزه مؤلف و محتوای کتاب== | ==انگیزه مؤلف و محتوای کتاب== | ||
این نسخه التمحيص، دارای 1712 حدیث است که در ۹ باب مطرح شده است. احادیث این کتاب از حضرت رسول خدا(ص) و | این نسخه التمحيص، دارای 1712 حدیث است که در ۹ باب مطرح شده است. احادیث این کتاب از حضرت رسول خدا(ص) و دیگر ائمه تا [[امام رضا علیهالسلام|امام رضا(ع)]] میباشد. در آغاز کتاب، تمام سند آمده و در بقیه کتاب فقط نام آخرین راوی ذکر شده است. | ||
مؤلف در مقدمه کوتاه کتابش تصریح دارد که چون در روایات، بلاها را برای شیعیان بهعنوان کفاره و تمحیص گناهانشان برشمردهاند، من هم نام این مجموعه را «كتاب التمحيص» نهادم و روایاتی را که درباره انواع آزمایش و بلا برای مؤمنان و موحدان است، نقل کردم، تا درسی برای دانشمندان و بهرهای برای دانشپژوهان و تقویتکننده یقین سستیقینان و التیامبخش شکستهای دنیا و بشارتدهنده شادیهای آخرت و برطرفکننده اندوه کسانی که دچار غم طولانی شدهاند و اشتغالات فکری بر آنها چیره گشته، باشد و انسان را به سمت پروردگارش بازگردانده و او را به وعدههای امامش اطمینان بخشد و نیز روایاتی را درباره صبر و رضا و تسلیم که مرتبط با ابتلائات است، ضمیمه کردم، تا نفعش بیشتر شود<ref>ر.ک: مقدمه مؤلف، ص131-133</ref>. | مؤلف در مقدمه کوتاه کتابش تصریح دارد که چون در روایات، بلاها را برای شیعیان بهعنوان کفاره و تمحیص گناهانشان برشمردهاند، من هم نام این مجموعه را «كتاب التمحيص» نهادم و روایاتی را که درباره انواع آزمایش و بلا برای مؤمنان و موحدان است، نقل کردم، تا درسی برای دانشمندان و بهرهای برای دانشپژوهان و تقویتکننده یقین سستیقینان و التیامبخش شکستهای دنیا و بشارتدهنده شادیهای آخرت و برطرفکننده اندوه کسانی که دچار غم طولانی شدهاند و اشتغالات فکری بر آنها چیره گشته، باشد و انسان را به سمت پروردگارش بازگردانده و او را به وعدههای امامش اطمینان بخشد و نیز روایاتی را درباره صبر و رضا و تسلیم که مرتبط با ابتلائات است، ضمیمه کردم، تا نفعش بیشتر شود<ref>ر.ک: مقدمه مؤلف، ص131-133</ref>. | ||
روایت پایانی کتاب از رسول خدا(ص) درباره صفات مؤمن است. در این روایت، پیامبر(ص) به درخواست امیرالمؤمنین(ع)، ۱۰۳ ویژگی از ویژگیهای مؤمن را برشمرده است. بهرهمندی از سعه صدر و تواضع زیاد، نخندیدن با صداى بلند، اذیت نکردن کسی را که اذیتش کرده، غیبت نکردن از دیگران، مهرورزی با یتیمان و... پارهای از صفاتی است که پیامبر(ص) برای مؤمن برشمرده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص232-235</ref>. | روایت پایانی کتاب از رسول خدا(ص) درباره صفات مؤمن است. در این روایت، پیامبر(ص) به درخواست [[امام علی علیهالسلام|امیرالمؤمنین(ع)]]، ۱۰۳ ویژگی از ویژگیهای مؤمن را برشمرده است. بهرهمندی از سعه صدر و تواضع زیاد، نخندیدن با صداى بلند، اذیت نکردن کسی را که اذیتش کرده، غیبت نکردن از دیگران، مهرورزی با یتیمان و... پارهای از صفاتی است که پیامبر(ص) برای مؤمن برشمرده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص232-235</ref>. | ||
==انتساب کتاب== | ==انتساب کتاب== | ||
در انتساب التمحيص به [[ابن همام اسکافی]] تشکیک شده است. | در انتساب التمحيص به [[اسکافی، محمد بن همام|ابن همام اسکافی]] تشکیک شده است. [[قطیفی بحرانی، ابراهیم بن سلیمان|شیخ ابراهیم قطیفی]] (متوفای حدود 945ق)، شیخ [[حر عاملی، محمد بن حسن|حر عاملی]] (م 1104ق)، صاحب [[رياض العلماء و حياض الفضلاء|رياض العلماء]] (م 1231ق)، [[صدر، سید حسن|سید حسن صدر]] (م 1354ق) و [[امین، سید محسن|سید محسن امین]] (م 1317ق)، کتاب را به «ابن شعبه حرانی» منتسب کردهاند<ref>ر.ک: محمودی، عباس، ص112</ref>. | ||
در مقابل، [[علامه مجلسی]]، [[آقاحسین خوانساری]] (م1191ق)، [[محدّث نوری]] (م 1320ق) و [[آقابزرگ تهرانی]] (م 1385ق)، کتاب را از [[ابن همام اسکافی]] دانستهاند<ref>ر.ک: همان، ص113</ref>. | در مقابل، [[علامه مجلسی]]، [[آقاحسین خوانساری]] (م1191ق)، [[محدّث نوری]] (م 1320ق) و [[آقابزرگ تهرانی]] (م 1385ق)، کتاب را از [[ابن همام اسکافی]] دانستهاند<ref>ر.ک: همان، ص113</ref>. | ||