كشف المعاني في المتشابه من المثاني

كشف المعاني في المتشابه من المثاني
پدیدآوران	ابن جماعه، محمد بن ابراهیم (نويسنده) خلف، عبدالجواد (محقق)
ناشر	دار تسنیم للنشر و التوزیع
مکان نشر	مصر - المنصوره
سال نشر	1410ق - 1990م
چاپ	1
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	/الف2ک5 85/1 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

كشف المعاني في المتشابه من المثاني، از آثار فقيه شافعى، محدث و قاضى حموى مصرى قرن هفتم و هشتم هجری قمری؛ بدرالدين ابوعبدالله محمد بن ابراهیم بن جماعه کنانی مشهور به بدرالدين بن جماعه (639- 733ق)، تفسیری ادبی است که به تبیین متشابه از آیات قرآن کریم به اعتبار تکرار لفظ، به زیاده لفظ، به تقدیم و تأخیر لفظ و ... می‌پردازد. عبدالجواد خلف این کتاب را تحقیق و تصحیح کرده است.

درباره نسخه

با توجه به آنکه پیش‌ازاین، نسخه‌ای از اثر حاضر به نام کشف المعاني في متشابه المثاني معرفی شده است، در اینجا ویژگی‌های نسخه فعلی و برخی مطالب ناگفته مطرح می‌شود:

• محقق کتاب بر آن مقدمه‌ای سودمند و روشمند نوشته و زندگی و منزلت علمی نویسنده و آثارش و ویژگی‌های کتاب حاضر را با دقت و مستند شناسانده است.
• نسخه حاضر با تصحیح و مقدمه رئیس دانشگاه پژوهشهای اسلامی کراچی (پاکستان)؛عبدالجواد خلف، در سال 1410ق (شامل 443 صفحه) منتشر شده است. ولی نسخه پیشین، 274 صفحه دارد و سال 1418ق با تحقیق محمد محمد داود عرضه شده است.
• بدرالدين بن جماعه در مقدمه می‌نویسد: برخی از دانشوران حاضر در جلسه درس، گاه‌گاهی پرسش‌های جالبی درباره مناسبت الفاظ با معانی شگفت‌انگیز قرآنی مطرح می‌کردند که پاسخ برخی یا بیشترش مانند حکمت‌های تقدیم یا تأخیر، کمی یا زیادی، شرح و بسط یا اختصار و اجمال، در کتابهای تفسیری مشهور، مطرح نشده است. پس از خدای متعال خیر طلبیدم تا پاسخ آن پرسشها را بیان کنم و با لطف الهی، گره از رازش بگشایم
• عبدالجواد خلف 5 ویژگی روشی برای نویسنده در این اثر یافته و توضیح داده است از جمله اینکه بدرالدين بن جماعه در پاسخگویی به پرسش‌های قرآنی، از 3 منبع (نقل، لغت و تدبّر) استفاده کرده و بیشتر جواب‌هایش به استنباط لغوی و بلاغی خودش بازمی‌گردد

ساختار و محتوا

این اثر، تفسیر ترتیبی با گرایش ادبی و بلاغی است و از سوره فاتحه آغاز شده و تا پایان سوره ناس ادامه یافته است و نویسنده در مجموع، به 481 پرسش درباره الفاظ و معانی برخی آیات پاسخ می‌دهد

نمونه مباحث

• مسأله 477 سخن خدای تعالی: «من شرّ ما خلق» عامّ است و هر چیزی را شامل می‌شود پس فایده تکرار با تعابیر دیگر («من شرّ غاسق»، «من شرّ النفّاثات» و «من شرّ حاسد») چیست؟ پاسخ: این «تخصیص بعد از تعمیم» است تا بر این مطلب دلالت کند که این 3 مورد، از بدترین شرور بر مردم است چه در بین مردمان فراوان واقع می‌شود

منابع مقاله

• مقدمه و متن کتاب.