المعاني الكبير في أبيات المعاني

المعاني الكبير في أبيات المعاني
پدیدآوران	ابن‌قتیبه، عبدالله بن مسلم (نويسنده)
ناشر	دار الکتب العلمية
مکان نشر	لبنان - بیروت
سال نشر	1405ق - 1984م
چاپ	1
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	/الف27 م6 2162 PJA
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

كتاب المعاني الكبير في أبيات المعاني، اثر ابومحمد عبدالله بن مسلم بن قتیبه دینوری (متوفی 276ق)، کتابی است در تفسیر و توضیح معانی لغات و واژگان دیریاب و مشکل اشعار معروف.

بسیاری از علما و بزرگان، از این کتاب به‌نیکی یاد کرده و مطالب آن را ستوده‌اند که از جمله آنها، می‌توان به جلال‌الدین سیوطی (متوفی 849-911ق) در «المزهر في علوم اللغة و أنواعها»، عبدالقادر بن عمر بغدادی (متوفی 1030-1093ق) در «خزانة الأدب و لب لباب لسان العرب»، ابن حجر عسقلانی (متوفی 733-852ق) در «رفع الإصر عن قضاة مصر» و ابن ندیم (متوفی 385ق) در «الفهرست» اشاره نمود.

برخی از مهم‌ترین ویژگی‌های کتاب را می‌توان در امور زیر، خلاصه نمود:

1. جمع‌آوری بیشتر ابیات المعانی؛ این در حالی است که بسیاری از کتبی که در این فن به رشته تحریر درآمده، به‌جز کتاب اشناندانی که بسیار مختصر است، مفقود بوده و در دسترس نمی‌باشد.
2. ابن قتیبه به ذکر اشعار سخت اکتفا نکرده، بلکه علاوه بر آن، آنچه را که به آن نزدیک و یا مربوط بوده و در معانی، بدان نزدیک و مناسب است، نیز آورده و بدین ترتیب، گنجینه ادبی بزرگی را فراهم نموده است.
3. در این کتاب، پاره‌ای از اشعار که کم هم نیستند، وجود دارد که در سایر کتب چاپی، یافت نمی‌شود، ولذا از این باب، اثری ارزشمند و مفید به حساب می‌آید.
4. در این اثر، اشعاری وجود دارد که هرچند در سایر کتب نیز آمده، اما در آنها، توضیحی بابت این اشعار، ارائه نشده است؛ درحالی‌که این اشعار در کتاب حاضر، داری توضیح و تفسیر واضح و روشنی هستند.
5. مؤلف کتاب، از ائمه و بزرگانی است که در زبان و شناسایی لغات غریب، به اقوال و روایات ایشان، تکیه و اعتماد می‌شود و در این کتاب، تحقیقات فراوانی در این‌باره صورت گرفته است و شایسته است که آن را کتاب لغت دانست، نه فقط کتاب ادبیات و شعر.
6. تقریبا همه الفاظی که در کتاب تفسیر شده، تنها در اشعاری که تفسیر شده‌اند، وارد گردیده است و در این امر، فایده‌ای بزرگ برای تحقیق ضبط کلمه و معنا و جایگاه استعمال آن، وجود دارد.

منابع مقاله

مقدمه کتاب.