ابن دبیثی، محمد بن سعید: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'ابن جوزى' به 'ابن جوزى') |
جز (جایگزینی متن - 'ياقوت حموى' به 'ياقوت حموى ') |
||
| خط ۷۰: | خط ۷۰: | ||
از جمله مشهورترين شاگردان و راويان وى مى‌توان از ياقوت | از جمله مشهورترين شاگردان و راويان وى مى‌توان از [[یاقوت حموی، یاقوت بن عبد الله|ياقوت حموى]] ، ابن نجار، ابن ساعى و ابن نقطه نام برد. مُنذرى نيز از وى مكرراً اجازه، دريافت كرده است. | ||
== آثار == | == آثار == | ||
نسخهٔ ۷ نوامبر ۲۰۱۶، ساعت ۱۷:۵۶
| نام | ابن دبیثی، محمد بن سعید |
|---|---|
| نام های دیگر | ابن الدبیثی، محمد بن سعید
ابو عبد الله محمد بن سعید بن دبیثی |
| نام پدر | |
| متولد | |
| محل تولد | |
| رحلت | 637 هـ.ق |
| اساتید | |
| برخی آثار | |
| کد مولف | AUTHORCODE3264AUTHORCODE |
«ابن دُبَيْثى، جمال الدين ابو عبد الله محمد بن سعيد بن يحيى بن على»، مورخ، محدث، مُقرى و فقيه شافعى، در سال 558ق، در واسط عراق زاده شد. نسبت «دبيثى» به سبب انتساب جد دومش على، به روستاى «دبيثا» واقع در اطراف شهر واسط است. او در واسط به تحصيل مقدماتى پرداخت و سپس به بغداد رفت و در آنجا به فراگيرى علوم قرآنى، حديث و فقه مشغول شد و ظاهراً در همين دوره نوجوانى، قرآن را از حفظ داشته است.
ورود وى به بغداد با آغاز خلافت ناصر (575-622ق) و ايجاد جو آزادىِ نسبى براى مذاهب مختلف همراه بود. اگرچه ظاهراً ابن دبيثى از آن پس در بغداد اقامت گزيد، ولى ابن نجار قول اقامت وى در بغداد را نپذيرفته است، زيرا مى‌گويد: «وى چندين بار به بغداد سفر كرده است».
وى در 579ق، حج گزارد و در حجاز از برخى از مشايخ، حديث شنيد. او در 611ق، سفرى به اربل داشته و در آن شهر به اسماع و استماع پرداخته و ظاهراً سفر وى به موصل نيز در همين ايام بوده است.
ابن دبيثى در ادبيات نيز چيره‌دست بود و شعر و نثرى نيكو داشت. قطعاتى از شعرش در لابه‌لاى شرح حال وى نقل شده است. برخى از مورخان، قوت حافظه و حضور ذهن وى را ستوده و آورده‌اند كه اغلب آنچه را تدريس مى‌كرد، در ذهن داشت. ابن دبيثى در زمان خود يكى از «شهود عدل» در دستگاه قضايى و مدتى نيز متولى وقف عام و ناظر اوقاف مدرسه نظاميه بغداد بود، ليكن از تمام مناصب مزبور استعفا كرد و از فعاليت‌هاى غير علمى كناره گرفت.
وى با خليفه، «الناصر لدين الله» عباسى روابط حسنه علمى داشته است. ابن نجار و جمعى ديگر، اخلاق و ديانت وى را ستوده‌اند و ذهبى، او را توثيق كرده است. اگرچه ابن دبيثى خود شافعى‌مذهب بود، ليكن در ميان مشايخ وى به افرادى از مذاهب مختلف، حتى حنبلى و شيعى برمى‌خوريم و اين خود بر سعه نظر او دلالت دارد.
وجود جمعى از صوفيه در زمره مشايخ ابن دبيثى و اينكه او گاه‌گاه آنان را ستوده، به‌خصوص اين نكته كه گاهى با عبارت «اهل حقيقت»، از صوفيان نام مى‌برد و نيز همراهى او با ابو عبد الله مغربى صوفى به قصد سفر حج، اين تصور را تقويت مى‌كند كه به افكار صوفيه گرايش داشته است.
اساتيد
وى ادبيات را نزد استادانى چون مصدق بن شبيب، قرائات را نزد مشايخى چون ابوبكر بن باقلانى و ابن كيال و فلسفه و اصول و كلام را نزد مجير الدين محمود بن مبارك و ابوالحسن بن بوقى كه از فقهاى شافعى بودند، فراگرفت. گفته‌اند كه مشايخ حديث وى بالغ بر صدها تن بوده‌اند. او بسيارى از آنان را در «ذيل» خود ذكر كرده است كه از آن جمله‌اند:
1. ابوالفرج ابن جوزى؛
2. ابن ابى‌الفوارس؛
3. ابوبكر حازمى؛
4. ابن مندائى؛
5. ابن مخلد ازدى؛
6. ابن كتانى؛
7. ابن شاتيل.
گاهى وى از مشايخ ساير مراكز علمى چون اصفهان و دمشق اجازه روايت و گاه متون نوشته‌هاى آنان را دريافت مى‌كرد كه از جمله آنان مى‌توان از ابوالمواهب ابن صُصْرى ياد كرد. ميان ابن دبيثى و برخى از مشايخ او چون ابوموسى مدينى اصفهانى رابطه‌اى متقابل بود و مقام وى نزد استادانش در حدى بود كه از وى حديث نقل مى‌كردند.
شاگردان
از جمله مشهورترين شاگردان و راويان وى مى‌توان از ياقوت حموى ، ابن نجار، ابن ساعى و ابن نقطه نام برد. مُنذرى نيز از وى مكرراً اجازه، دريافت كرده است.
آثار
1. ذيل تاريخ مدينة السلام بغداد؛
2. تاريخ واسط (منسوب به وى)؛
3. معجم شيوخ ابن دبيثى (منسوب به وى).
وابسته‌ها
ذیل تاریخ مدینة السلام / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
ذيل تاريخ مدينة السلام بغداد / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده