التوهم: تفاوت میان نسخه‌ها
(←منابع مقاله: +) |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''التوهم'''، تألیف زاهد، واعظ، محدّث، عارف، فقیه و متکلم بصرى قرن سوم قمری، [[ابوعبدالله حارث بن اسد مُحاسِبی]] (165-243ق)، موضوع مهمّ سفر آخرت و مراحل عبور از دنیا و رفتن به سرای دیگر را بررسی می‌کند که از لوازم آن خوف و رجا و ترس از جهنم و اشتیاق به بهشت است. این کتاب با اهتمام خاورشناس معاصر، [[آرتور جان آربری]] (۱۹۰۵-۱۹۶۹م) و با مقدمه انگلیسی او منتشر شده و ادیب و نویسنده مصری، [[احمد امین]] (1886-1954م)، برای آن مقدمه عربی نوشته است. | '''التوهم'''، تألیف زاهد، واعظ، محدّث، عارف، فقیه و متکلم بصرى قرن سوم قمری، [[حارث محاسبی، حارث بن اسد|ابوعبدالله حارث بن اسد مُحاسِبی]] (165-243ق)، موضوع مهمّ سفر آخرت و مراحل عبور از دنیا و رفتن به سرای دیگر را بررسی می‌کند که از لوازم آن خوف و رجا و ترس از جهنم و اشتیاق به بهشت است. این کتاب با اهتمام خاورشناس معاصر، [[آرتور جان آربری]] (۱۹۰۵-۱۹۶۹م) و با مقدمه انگلیسی او منتشر شده و ادیب و نویسنده مصری، [[احمد امین]] (1886-1954م)، برای آن مقدمه عربی نوشته است. | ||
==مناسبت نام‌گذاری== | ==مناسبت نام‌گذاری== | ||
[[حارث بن اسد محاسبی]]، افزون بر آوردن آیات و روایات باب معاد، در موارد متعددی این عبارت را تکرار می‌کند که: «تَوَهَّم...» (خیال کن که...) و به همین لحاظ این اثر را «کتاب توهّم» نامیده‌اند؛ از جمله: «فتوهم نفسك و قد صرعت للموت صرعة لاتقوم منها إلا إلی الحشر إلی ربك، فتوهم نفسك في نزع الموت و كربه و غصصه و سكراته و غمه و قلقه و قد بدأ الملك يجذب روحَكَ من قدمك فوجدتَ ألم جذبه من أسفل قدميك...»<ref>ر.ک: متن کتاب، ص1-2</ref>؛ یعنی: | [[حارث بن اسد محاسبی]]، افزون بر آوردن آیات و روایات باب معاد، در موارد متعددی این عبارت را تکرار می‌کند که: «تَوَهَّم...» (خیال کن که...) و به همین لحاظ این اثر را «کتاب توهّم» نامیده‌اند؛ از جمله: «فتوهم نفسك و قد صرعت للموت صرعة لاتقوم منها إلا إلی الحشر إلی ربك، فتوهم نفسك في نزع الموت و كربه و غصصه و سكراته و غمه و قلقه و قد بدأ الملك يجذب روحَكَ من قدمك فوجدتَ ألم جذبه من أسفل قدميك...»<ref>ر.ک: متن کتاب، ص1-2</ref>؛ یعنی: «خودت را تصوّر کن که به حال مرگ افتاده‌ای و چنان افتاده‌ای که از آن وضعیت بلند نخواهی شد، مگر برای محشور شدن در برابر پروردگارت. پس چنین خیال کن که در حال جان کندن هستی و گرفتار غم و غصه و نگرانی و حضرت عزرائیل هم شروع کرده جانت را از پاهایت دارد می‌گیرد و تو درد جان دادن را از پایین پاهایت احساس می‌کنی...». | ||
==انتشار عجولانه== | ==انتشار عجولانه== | ||
| خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
==انتقاد== | ==انتقاد== | ||
درباره [[حارث بن اسد محاسبی]] و اندیشه‌های او و کتاب‌هایش از جمله کتاب حاضر، جای بحث و نقد فراوان است که در معرفی اجمالی حاضر نگنجد. برخی از اندیشوران اهل سنت نیز بر او و آثارش و از جمله اثر حاضر انتقادهایی دارند و از جمله نوشته‌اند که در کتاب‌های محاسبی و از جمله کتاب توهم، فوایدی هست، ولی او باریک‌اندیشی‌های زیادی دارد که مخالف با (اندیشه‌ها و اعتقادات) سلف صالح است و به همین جهت، خواندن کتاب‌هایش برای عموم مردم شایسته نیست؛ مگر دانشوری که می‌تواند حقّ و باطل و سودمند و مضرّ را از هم جدا سازد: | درباره [[حارث بن اسد محاسبی]] و اندیشه‌های او و کتاب‌هایش از جمله کتاب حاضر، جای بحث و نقد فراوان است که در معرفی اجمالی حاضر نگنجد. برخی از اندیشوران اهل سنت نیز بر او و آثارش و از جمله اثر حاضر انتقادهایی دارند و از جمله نوشته‌اند که در کتاب‌های محاسبی و از جمله کتاب توهم، فوایدی هست، ولی او باریک‌اندیشی‌های زیادی دارد که مخالف با (اندیشه‌ها و اعتقادات) سلف صالح است و به همین جهت، خواندن کتاب‌هایش برای عموم مردم شایسته نیست؛ مگر دانشوری که می‌تواند حقّ و باطل و سودمند و مضرّ را از هم جدا سازد: | ||
«و الحاصل أن في كتب الحارث المحاسبي - و منها كتاب التوهم - نفعًا وخيرًا، ولکن فیها تدقيقًا زائدًا، مخالفًا لما كان عليه السلف و من ثم فإننا لا نرى أن يقرأ أمثال هذه التصانيف إلا من كان على حظ من العلم؛ ليميز بين ما ينفع منها و ما يضر...»<ref>[https://www.islamweb.net/ar/fatwa/330388 | |||
«و الحاصل أن في كتب الحارث المحاسبي - و منها كتاب التوهم - نفعًا وخيرًا، ولکن فیها تدقيقًا زائدًا، مخالفًا لما كان عليه السلف و من ثم فإننا لا نرى أن يقرأ أمثال هذه التصانيف إلا من كان على حظ من العلم؛ ليميز بين ما ينفع منها و ما يضر...»<ref>[https://www.islamweb.net/ar/fatwa/330388 ما رأي علماء الأمة، و المذاهب الأربعة لأهل السنة و الجماعة في الشيخ الحارث المحاسبي؟ و ما هو رأيهم في كتاب: التوهم الخاص به؟ و هل يقرأ؟ و هل أدعو الناس إلى قراءته؟]</ref>. | |||
==نمونه مباحث== | ==نمونه مباحث== | ||
نسخهٔ ۱۵ فوریهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۵:۰۰
| التوهم | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | حارث محاسبی، حارث بن اسد (نويسنده) |
| ناشر | لجنة التألیف و الترجمة و النشر |
| مکان نشر | مصر - قاهره |
| سال نشر | 1937م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | تصوف - متون قدیمی تا قرن 14 - معاد - متون قدیمی تا قرن 14 - شفاعت |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 9ت3م 282/4 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
التوهم، تألیف زاهد، واعظ، محدّث، عارف، فقیه و متکلم بصرى قرن سوم قمری، ابوعبدالله حارث بن اسد مُحاسِبی (165-243ق)، موضوع مهمّ سفر آخرت و مراحل عبور از دنیا و رفتن به سرای دیگر را بررسی می‌کند که از لوازم آن خوف و رجا و ترس از جهنم و اشتیاق به بهشت است. این کتاب با اهتمام خاورشناس معاصر، آرتور جان آربری (۱۹۰۵-۱۹۶۹م) و با مقدمه انگلیسی او منتشر شده و ادیب و نویسنده مصری، احمد امین (1886-1954م)، برای آن مقدمه عربی نوشته است.
مناسبت نام‌گذاری
حارث بن اسد محاسبی، افزون بر آوردن آیات و روایات باب معاد، در موارد متعددی این عبارت را تکرار می‌کند که: «تَوَهَّم...» (خیال کن که...) و به همین لحاظ این اثر را «کتاب توهّم» نامیده‌اند؛ از جمله: «فتوهم نفسك و قد صرعت للموت صرعة لاتقوم منها إلا إلی الحشر إلی ربك، فتوهم نفسك في نزع الموت و كربه و غصصه و سكراته و غمه و قلقه و قد بدأ الملك يجذب روحَكَ من قدمك فوجدتَ ألم جذبه من أسفل قدميك...»[۱]؛ یعنی: «خودت را تصوّر کن که به حال مرگ افتاده‌ای و چنان افتاده‌ای که از آن وضعیت بلند نخواهی شد، مگر برای محشور شدن در برابر پروردگارت. پس چنین خیال کن که در حال جان کندن هستی و گرفتار غم و غصه و نگرانی و حضرت عزرائیل هم شروع کرده جانت را از پاهایت دارد می‌گیرد و تو درد جان دادن را از پایین پاهایت احساس می‌کنی...».
انتشار عجولانه
به نظر می‌رسد این اثر، به‌درستی تحصیح و تحقیق نشده است و آرتور جان آربری در مقدمه انگلیسی و احمد امین در مقدمه عربی نیز توضیح کافی در مورد اهداف، روش و چگونگی‌های نگارش و انتشار آن عرضه نکرده‌اند.
انتقاد
درباره حارث بن اسد محاسبی و اندیشه‌های او و کتاب‌هایش از جمله کتاب حاضر، جای بحث و نقد فراوان است که در معرفی اجمالی حاضر نگنجد. برخی از اندیشوران اهل سنت نیز بر او و آثارش و از جمله اثر حاضر انتقادهایی دارند و از جمله نوشته‌اند که در کتاب‌های محاسبی و از جمله کتاب توهم، فوایدی هست، ولی او باریک‌اندیشی‌های زیادی دارد که مخالف با (اندیشه‌ها و اعتقادات) سلف صالح است و به همین جهت، خواندن کتاب‌هایش برای عموم مردم شایسته نیست؛ مگر دانشوری که می‌تواند حقّ و باطل و سودمند و مضرّ را از هم جدا سازد:
«و الحاصل أن في كتب الحارث المحاسبي - و منها كتاب التوهم - نفعًا وخيرًا، ولکن فیها تدقيقًا زائدًا، مخالفًا لما كان عليه السلف و من ثم فإننا لا نرى أن يقرأ أمثال هذه التصانيف إلا من كان على حظ من العلم؛ ليميز بين ما ينفع منها و ما يضر...»[۲].
نمونه مباحث
- پس مشتاق به پروردگارت باش و رفتن به‌سوی او را دوست بدار و پیوندت را با هرچه که تو را از او جدا می‌کند، قطع کن...[۳].
پانویس
- ↑ ر.ک: متن کتاب، ص1-2
- ↑ ما رأي علماء الأمة، و المذاهب الأربعة لأهل السنة و الجماعة في الشيخ الحارث المحاسبي؟ و ما هو رأيهم في كتاب: التوهم الخاص به؟ و هل يقرأ؟ و هل أدعو الناس إلى قراءته؟
- ↑ ر.ک: متن کتاب، ص63