دیوان حاجی محمدجان قدسی مشهدی

دیوان حاجی محمد جان قدسی مشهدی
پدیدآوران	ق‍دس‍ی‌ م‍ش‍ه‍دی‌، ح‍اج‌ م‍ح‍م‍دج‍ان‌ (نويسنده) قهرمان، محمد (مصحح) قهرمان، محمد (مقدمه‌نويس)
ناشر	دانشگاه فردوسی مشهد
مکان نشر	ایران - مشهد مقدس
سال نشر	1375ش
چاپ	1
موضوع	شعر فارسی - قرن 11ق.
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	PIR6511/د99ق
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

دیوان حاجی محمدجان قدسی مشهدی، مجموعه اشعار حاجی محمدجان قدسی مشهدی است که با مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمد قهرمان، منتشر شده است.

قدسی در جمیع فنون، صاحب قدرت است، خصوصا در قصیده و مثنوی. قدسی در سرودن قصیده تواناست. توجه او، البته به شیوه خاص خود، بیشتر معطوف به انوری، خاقانی و عرفی است.

شعر او نمونه شاخص سبک هندی است که اغلب ویژگی‌های سبک هندی را دارا می‌باشد. اگرچه ویژگی‌هایی مانند ترکیب‌سازی، تصاویر پارادوکسی، حس‌آمیزی، وابسته‌های عددی و... در شعرش بسامد بالایی ندارند، اما دو ویژگی اصلی مضمون‌سازی و اسلوب معادله که بنیان سبک هندی بر آن استوار است، در شعر او بسیار چشمگیر است و همین امر موجب شده است تا شعر او، نمونه بارز این سبک باشد.

ویژگی‌های سبک هندی در شعر وی را‌ می‌توان‌ به دو‌ دسته تقسیم کرد.

1. ویژگی‌های زبانی: که به‌کار بردن اصطلاحات عامیانه، وابسته‌های عددی، ترکیب‌سازی، تصویرهای پارادوکسی‌، استفاده از شبکه تصویرها (موتیو) و حس‌آمیزی از جمله ویژگی‌های زبانی شعر‌ اوست‌.
2. ویژگی‌های فکری و ادبی که عبارتند از:
   1. الهام گرفتن از تجارب روزمره و امور محسوس؛
   2. مضمون‌یابی‌؛
   3. ‌خیال‌پردازی‌؛
   4. اسلوب معادله؛
   5. ایجاز و ابهام؛
   6. رواج نوعی ایهام (استخدام)؛
   7. اظهار دعاوی غریب شاعرانه و غرابت‌ در‌ تشبیهات؛
   8. واقعه‌گویی.

دیوان قدسی مشتمل است بر‌ قصیده‌، غزل‌، ترکیب و ترجیع‌بند، قطعه، رباعی و مثنوی. قدسی سبک خود را «طرز تازه» نامیده و از مضامین‌ خود‌ با‌ عنوان «گروه غریب» یاد کرده است:

قدسی به طرز‌ تازه‌ ثنا می‌کند تو را

یا رب نیفتدش به زبان ثنا گره

در شعر قدسی، نماد‌ سوزندگی‌، یعنی شمع، دارای بالاترین بسامد‌ تصویرآفرینی‌ است‌؛ وجودی که در‌ حالات‌ سوختن آن، تصاویر متعددی‌ آفریده‌ شده است. شمع، محکوم است به سوختن برای آنکه زنده بماند و هنگامی می‌میرد که‌ خاموش‌ باشد.

منابع مقاله

1. مقدمه.
2. حائری، محمدحسن؛ دریاباری، نازگل، «خلق تصاویر متعدد از یک موتیو در شعر قدسی مشهدی و مقایسه بسامد موتیوهای مشترک در شعر وی و صائب تبریزی» ، پایگاه مجلات تخصصی نور، عرفانیات در ادب فارسی، بهار 1391- شماره 10.