کلیات مولانا اقبال لاهوری

کلیات مولانا اقبال لاهوری
پدیدآوران	اقبال لاهوری، محمد (نويسنده) شریعتی، علی (مقدمه نويس) اقبال، جاوید (مقدمه نويس) اکبریان‌راد، عبدالله (گردآورنده)
عنوان‌های دیگر	کلیات
ناشر	الهام
مکان نشر	ایران - تهران
سال نشر	1384ش
چاپ	1
شابک	‎964-6077-72-4
موضوع	شعر فارسی - قرن 14
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‎‏/‎‏الف‎‏7 9239 ‏PIR‎‏
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

کلیات مولانا اقبال لاهوری، مجموعه اشعار محمد اقبال لاهوری (1294-‌1357ق/1877-‌1938م)، شاعر و متفکر مسلمان شبه قاره هند و پاکستان است که با مقدمه دکتر علی شریعتی و جاوید اقبال و به کوشش عبدالله اکبریان‌راد، به چاپ رسیده است.

اشعار اقبال با عناوین زیر، در این مجموعه گرد آمده است: «اسرار خودی»: (اثری است منظوم در قالب مثنوی)؛ «رموز بی‌خودی»: (دنباله‌ای بر منظومه اسرار خودی است)؛ «زبور عجم»: (که اشعار آن جنبه‌های فلسفی دارد)؛ «گلشن راز»؛ «بندگی‌نامه» ؛ «پیام مشرق» (که در جواب دیوان گوته شاعر آلمانی است و اقبال آن را به حضور امیر امان‌الله خان، فرمانروای دولت وقت افغانستان تقدیم کرده است)؛ «لاله طور»؛ «افکار»؛ «می باقی»؛ «نقش فرنگ»؛ «جاویدنامه»؛ «افلاک»؛ «پس چه باید کرد ای اقوام شرق»«مثنوی مسافر» و «ارمغان حجاز».

مهم‌ترین قسمت اشعار اقبال،‌ مثنوی‌های اوست. غزل و دوبیتی و قطعه و ترکیب‌بند و مستزاد نیز دارد. وی بعضی تصرفات در قالب شعر کرده و آثاری نو به وجود آورده‌ است. از انواع مختلف شعر فقط در قصیده‌سرایی زیاد وارد نشده‌ و برروی‌هم اقبال را می‌توان از حیث انواع مختلف شعر نیز شاعری تمام و کامل‌عیار دانست.

اما از نظر سبک شعر، اقبال به‌عکس آنچه در بادی امر ممکن است تصور‌ شود‌، پیرو سبک هندی که در دوره او و قبل از او در هندوستان رواج داشته است، نیست، بلکه‌ در اشعار خویش بیشتر به سبک‌های قدیم‌ شعر‌ فارسی متوجه بوده است.

اقبال از نظر معانی و افکار که بیشتر‌ ارزش شعری وی نیز از همین جهت است‌، شاعری است عمیق و مبتکر و از جهت سبک، قسمت‌ زیادی‌ از‌ اشعارش‌ تتبعی است در آثار قدیم شعر فارسی و قسمت دیگر آن‌ از‌ مبتکرات طبع اوست.

در سراسر اشعار اقبال‌ یک‌ نکته‌ را نباید از نظر دور داشت و آن این است که لفظ در شعر او همان‌قدر ارزش‌ دارد‌ که وسیله‌‌ای برای بیان مفاهیم و معانی وسیع و پرارزش شاعر باشد؛ به پیرایه‌های لفظی و صنایع‌ شعری‌ و تکلفاتی که‌ معمولا شاعران و نویسندگان کم‌مایه‌ برای پوشیده داشتن سستی افکار و نقص معانی در آثار خویش بدان‌ توسل‌ می‌جویند، بی‌تفاوت است.

اقبال در اشعار خود‌ بسیار‌ روشن‌بین و با مظاهر عالم حیات آشناست و با آنچه‌ این عالم را بر مردم آن تیره و تنگ کند، به مبارزه برمی‌خیزد.

رباعیات اقبال نمودار کاملی است از سوز درون شاعر که در ضمن آن از پریشانی‌ احوال مردم‌ هند‌ و سایر ملل اسلامی می‌نالد و به فرنگ و آداب و عادات مردم آنجا که‌ متأسفانه توجه مسلمانان جهان را به خود‌ جلب‌ کرده و ظاهر‌ آن را می‌نگرد و به باطنش‌ توجه نمی‌کند، سخت خرده‌گیری و انتقاد می‌کند. سراسر اشعار او، پر است از تشویق مردم‌‌ به کار و حرکت و جنبش و اینکه باید ملل اسلامی با نهایت شهامت و استقامت‌ گره‌ کار‌ خویش را به دست هنرمند خود بگشایند.

منابع مقاله

1. متن کتاب.
2. خطیبی، حسین، «مختصری راجع به آثار و سبک اشعار دکتر محمد اقبال لاهوری شاعر پارسی‌گوی پاکستان»، پایگاه مجلات تخصصی نور، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، مهر 1332، سال اول - شماره 1، به آدرس:

https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/413272/