کشف المعاني في متشابه المثاني

کشف المعاني في متشابه المثاني
پدیدآوران	ابن جماعه، محمد بن ابراهیم (نويسنده) داود، محمد محمد (محقق)
ناشر	دار المنار
مکان نشر	[بی جا] - [بی جا]
سال نشر	1418ق - 1998م
چاپ	1
شابک	‎977-295-032-4
موضوع	قرآن - متشابهات و محکمات
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	1418 /الف2ک5 85/1 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

كشف المعاني في متشابه المثاني، از آثار محدث، فقیه شافعى و قاضى‌القضات حموى مصرى، بدرالدین ابوعبدالله محمد بن ابراهیم بن سعدالله بن جماعة بن على بن جماعه (639-733ق)، به بیان شباهت‌های لفظی در آیات قرآن کریم و حکمت‌ها و فواید آن، به‌ترتیب سوره‌ها از فاتحه تا ناس می‌پردازد.

هدف و روش

نویسنده هدفش را از نگارش این اثر، پاسخگویی به پرسش‌های حاضران در دروس تفسیری خودش در مدارس دانسته است تا فایده اختلاف الفاظ مکرر و چگونگی تقدیم و تأخیر و بسط و اختصار و... آشکار شود.‏ موضوع کتاب، کلامی تفسیری و بررسی متشابهات در برابر محکمات و بحث از صفات خبری (مانند وجه الله، ید الله و الرَّحْمنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوى‏) نیست، بلکه نویسنده درصدد کاوش ادبی بلاغی در مشابهت‌های ظاهری واژگان و عبارات در آیات است و می‌کوشد پرده از راز تکرارها، تقدیم و تأخیرها، التفات‌ها، مفرد یا جمع آوردن‌ها، نکره یا معرفه گفتن‌ها و... بردارد؛‏ به‌عنوان مثال، ابن جماعه به پرسش از چرایی تکرار «الرَّحْمنِ الرَّحيم»‏ در سوره حمد پاسخ می‌دهد.

ساختار و محتوا

در اثر حاضر، مطالب به‌ترتیب سوره‌ها و در هر سوره به‌ترتیب آیات، مطرح شده است. هرچند دامنه مباحث از آغاز تا انجام قرآن کریم را در بر دارد؛ ولیکن هیچ سخنی درباره برخی از سوره‌ها و آیات ذکر نشده است. از 114 سوره‌ قرآن فقط 82 سوره بررسی شده است‏.

نمونه مباحث

(سوره حمد) پرسش: فایده تقدیم رحمان بر رحیم چیست؟ پاسخ: چون رحمت خدا در دنیا گسترده است و شامل مؤمنان و کافران هر دو می‌شود، رحمان مقدم شد و ازآنجاکه رحمت او در آخرت برای اهل بهشت دائمی است و پایان ندارد، بعد از رحمان، رحیم آورده شد و به همین جهت است که گفته می‌شود: خدا، رحمان در دنیا و رحیم در آخرت است‏.

مآخذ محقق

محقق کتاب، محمد محمد داود، برای تحقیق اثر حاضر و نگارش مقدمه و تعلیقات بر آن، از 69 کتاب به زبان عربی (تفسیری، علوم قرآن، تاریخی، روایی، ادبی، لغوی و کتاب‌شناسی و...) استفاده کرده است‏.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.