ألغاز ابن هشام في النحو

ألغاز ابن هشام في النحو
پدیدآوران	ابن هشام، عبد الله بن یوسف (نويسنده) خضیر، اسعد (محقق)
ناشر	مؤسسة الرسالة
مکان نشر	لبنان - بیروت
سال نشر	13سده
چاپ	1
زبان	عربی
تعداد جلد	1
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

ألغاز ابن هشام في النحو، اثر ابن هشام، ابومحمد جمال‌الدین عبدالله بن یوسف انصارى (متوفای 761ق)، کتابی است درباره مشکلات و معماهای نحوی که با تحقیق اسعد خضیر منتشر شده است.

در ابتدای کتاب، به بررسی معنای لغوی و اصطلاحی «لغز» پرداخته شده و به این نکته اشاره گردیده که این واژه در لغت، به معنای لانه مارمولک است که حیوانی باهوش بوده و دشمنان خود را به‌واسطه حفره‌هایی که در مسیر لانه خود حفر می‌کند، گمراه می‌سازد. این حیوان، در یک طرف سوراخ خود، راهی را حفر می‌کند و از اطراف دیگر نیز راه‌های متعددی می‌کند و زمانی که بادیه‌نشین‌ها با چوب خود، در یک طرف سوراخ او را بجویند، از طرف دیگر فرار می‌کند. این واژه، در اصطلاح به معنای معما بوده و از آن، برای آشفتگی‌های زبانی و مسائل گمراه‌کننده در لغت، عاریت گرفته شده است؛ بدین صورت که سردرگمی خواننده در مقابل جنبه‌های مختلف زبانی و لغوی، مشابه سردرگمی بادیه‌نشین در مقابل حفره‌های متعدد آن حیوان است که نمی‌داند از کدام راه آن را تعقیب کند تا بتواند آن را صید نماید.

عرب از قدیم‌الایام به معما و مسائل رازگونه علاقه داشته و چنین می‌یابیم که لغز در نزد آنان به دو صورت کاربرد دارد؛ برخی به معماگونه آوردن معنا توجه داشته و برخی نیز به معماگونه آوردن اعراب؛ چنان‌که مثلا به‌واسطه نصب مجرور و رفع منصوب، باعث حیرت خواننده شده و او را غافلگیر و شگفت‌زده می‌کنند و اثر حاضر، از جمله کتبی است که در این موضوع، به رشته تحریر درآمده است.

در کتاب حاضر، معماهای مطرح‌شده توسط ابن هشام، بر اساس منابع و مراجع، اعم از نسخ خطی قدیمی و آثار چاپی جدید، مورد بحث و بررسی دقیق قرار گرفته و صحیح‌ترین و معقول‌ترین جنبه‌های هر معما، انتخاب شده و سایر جنبه‌هایی که باعث گمراهی و اشتباه خواننده می‌شود، حذف شده است.

از جمله ویژگی‌های اثر حاضر، آن است که برای هریک از معماهای مطرح‌شده در کتاب، شماره سریال قرار داده شده و به جنبه‌های مبهم هر معما، اشاره گردیده و سپس، به حل آن، پرداخته شده است.

منابع مقاله

مقدمه محقق.