دیوان فصیحی هروی

دیوان فصیحی هروی
پدیدآوران	فصیحی هروی (نویسنده) قیصری، ابراهیم (محقق) دهقانی، محمد (مقدمه‌نویس)
ناشر	امیرکبیر
مکان نشر	ایران- تهران
سال نشر	1383ش
چاپ	یکم
موضوع	شعر فارسي - قرن 11ق.
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏‎‏/‎‏د‎‏9 / 6495 PIR

دیوان فصیحی هروی، مجموعه اشعار فصیحی هروی است که به اهتمام ابراهیم قیصری گردآوری شده است.

اغلب اشعار مدحی فصیحی، اعم از قصیده و ترکیب‌بند و قطعه و ترجیع‌بند، در مدح حسین خان شاملو، حاکم هرات است. فقط یک قصیده در مدح پادشاه صفوی - شاه صفی - دارد و این نشان می‌دهد که او به هر علت، از دربار صفوی و محیط‌ها و مناسبات اجتماعی گسترده‌تر، دور بوده است. به‌جز خان، مابقی ممدوحان وی، اشخاص گمنام یا نه‌چندان معروفند که هیچ‌یک منشأ کار یا اثر مهمی نبوده‌اند. شمار اینها زیاد نیست و شاعر اغلبشان را طی قطعه‌های کوتاه و دوستانه، ستوده است؛ چنان‌که نمی‌توان نام آنها را «مدح» به معنای سنتی و رسمی آن، به حساب آورد.

در دیوان فصیحی، دو سه هجویه کوتاه هم دیده می‌شود که موضوع آنها اشخاص حامل ذکری هستند به نام‌های نادم شاعر و سلیمان غور. چند ماده تاریخ هم در وفات و ولادت و امثال آن سروده که احتمالا نماینده نام دوستان اوست و در میانشان هیچ آدم مهمی دیده نمی‌شود. این همه نشان می‌دهد که مناسبات و روابط اجتماعی شاعر تا چه حد محدود بوده است. لیکن در حیطه همین فضا و روابط محدود هم شاعر آسوده نبوده و شکوه‌ها از «اقران» خود داشته که در کمین بوده‌اند تا شاید نقطعه ضعفی از او به دست آورند.

ویژگی دیوان حاضر آن است که فضای ذهنی و معنوی شاعر آن، چندان وسعتی ندارد؛ در شعر او، از اندیشه‌های بلند عرفانی یا فلسفی خبری نیست؛ آنچه هست، برخی اصطلاحات صوفیانه است که به‌مقدار اندک به‌کار رفته است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.