المحصول في أصول الفقه (معافری مالکی): تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{جعبه اطلاعات کتاب | تصویر =NUR56856J1.jpg | عنوان =المحصول في أصول الفقه | عنوان‌های...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
}} | }} | ||
'''المحصول في أصول الفقه'''، تألیف قاضی محمد بن عبدالله بن عربی معافری مالکی (متوفی 543ق)، از جمله منابع اصول فقه اهل سنت است. تحقیق و تصحیح کتاب به قلم حسین علی | '''المحصول في أصول الفقه'''، تألیف [[ابن عربی، محمد بن عبدالله|قاضی محمد بن عبدالله بن عربی معافری مالکی]] (متوفی 543ق)، از جمله منابع اصول فقه اهل سنت است. تحقیق و تصحیح کتاب به قلم [[بدری، حسین علی|حسین علی بدری]] و [[فوده، سعيد عبداللطيف|سعید عبداللطیف فوده]] صورت گرفته است. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
کتاب، مشتمل بر مقدمه محقق در سه فصل و متن تحقیق‌شده اثر است. نویسنده پس از طرح مباحث مقدماتی، مباحث اصلی اصول فقه را در ضمن دوازده کتاب ارائه کرده است. | کتاب، مشتمل بر مقدمه محقق در سه فصل و متن تحقیق‌شده اثر است. نویسنده پس از طرح مباحث مقدماتی، مباحث اصلی اصول فقه را در ضمن دوازده کتاب ارائه کرده است. | ||
شیوه نویسنده بررسی دیدگاه مذاهب اهل سنت چون حنفی و شافعی و مالکی و نقد و ابرام اقوال مختلف به‌اختصار است. | شیوه نویسنده بررسی دیدگاه مذاهب اهل سنت چون حنفی و شافعی و مالکی و نقد و ابرام اقوال مختلف به‌اختصار است. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
قاضی ابوبکر بن عربی از جمله علمای بزرگ مالکی است. وی صاحب تصانیف و تحقیقات مهمی است که شهرتش از زمان تألیف تا امروز در دنیا گسترش یافته است تا جایی‌که هیچ عالم بزرگ و طلبه نوآموزی از آن بی‌نیاز نیست<ref>ر.ک: مقدمه، ص5</ref>. | [[ابن عربی، محمد بن عبدالله|قاضی ابوبکر بن عربی]] از جمله علمای بزرگ مالکی است. وی صاحب تصانیف و تحقیقات مهمی است که شهرتش از زمان تألیف تا امروز در دنیا گسترش یافته است تا جایی‌که هیچ عالم بزرگ و طلبه نوآموزی از آن بی‌نیاز نیست<ref>ر.ک: مقدمه، ص5</ref>. | ||
حسین علی یدری محقق اثر، این کتاب را از جمله کتب فراوانی دانسته که سال‌ها محبوس در کتابخانه‌ها بوده است. وی سبب فراموش شدن این کتب را قواعدی ممسوخ و موضوع در علم تحقیق از سوی برخی اشخاص که طعم و لذت کتب نفیس و ارزشمند را نچشیده‌اند دانسته و این امر منجر به خاک خوردن نفائس کتب در گنجینه‌های کتابخانه‌ها و غرف مخطوطات و عدم استفاده از آنها شده است. وی مردم عوام را طالب کتاب‌هایی دانسته که فایده چندانی ندارند، ولذا بازار تجارت کتاب به سمت این‌گونه کتاب‌ها رفته است. به همین جهت کتب ارزشمند فراوانی به سبب نبود محققینی که آنها را از تاریکی کتابخانه‌ها خارج کنند و به دست طالبان علم برسانند، نابود شده است<ref>ر.ک: همان، ص6-5</ref>. | حسین علی یدری محقق اثر، این کتاب را از جمله کتب فراوانی دانسته که سال‌ها محبوس در کتابخانه‌ها بوده است. وی سبب فراموش شدن این کتب را قواعدی ممسوخ و موضوع در علم تحقیق از سوی برخی اشخاص که طعم و لذت کتب نفیس و ارزشمند را نچشیده‌اند دانسته و این امر منجر به خاک خوردن نفائس کتب در گنجینه‌های کتابخانه‌ها و غرف مخطوطات و عدم استفاده از آنها شده است. وی مردم عوام را طالب کتاب‌هایی دانسته که فایده چندانی ندارند، ولذا بازار تجارت کتاب به سمت این‌گونه کتاب‌ها رفته است. به همین جهت کتب ارزشمند فراوانی به سبب نبود محققینی که آنها را از تاریکی کتابخانه‌ها خارج کنند و به دست طالبان علم برسانند، نابود شده است<ref>ر.ک: همان، ص6-5</ref>. | ||
شیوه محقق اثر: | شیوه محقق اثر: | ||
# استفاده از تنها نسخه خطی که تاکنون از کتاب به دست آمده است؛ | # استفاده از تنها نسخه خطی که تاکنون از کتاب به دست آمده است؛ | ||
| خط ۴۹: | خط ۵۱: | ||
# ازآنجاکه در رابطه با کتاب و نویسنده آن و نصوصی که در آن آمده مطالعات ارزشمند فراوانی انجام شده، لذا محقق کتاب از نگارش مقدمه مفصل در این رابطه صرف نظر نموده و تنها شرح حالی کوتاه از نویسنده، اثبات انتساب کتاب به مؤلف و معرفی نسخه خطی اثر را ارائه کرده است<ref>ر.ک: همان، ص6</ref>. | # ازآنجاکه در رابطه با کتاب و نویسنده آن و نصوصی که در آن آمده مطالعات ارزشمند فراوانی انجام شده، لذا محقق کتاب از نگارش مقدمه مفصل در این رابطه صرف نظر نموده و تنها شرح حالی کوتاه از نویسنده، اثبات انتساب کتاب به مؤلف و معرفی نسخه خطی اثر را ارائه کرده است<ref>ر.ک: همان، ص6</ref>. | ||
محقق در فصل اول مقدمه، پس از اشاره به نام، زندگی‌نامه مختصر، اساتید و شاگردان ابن عربی از 92 نوشته او نام برده و تاریخ وفاتش را 543ق، دانسته است<ref>ر.ک: همان، ص15-9</ref>. | محقق در فصل اول مقدمه، پس از اشاره به نام، زندگی‌نامه مختصر، اساتید و شاگردان [[ابن عربی، محمد بن عبدالله|ابن عربی]] از 92 نوشته او نام برده و تاریخ وفاتش را 543ق، دانسته است<ref>ر.ک: همان، ص15-9</ref>. | ||
سپس در فصل دوم چهار دلیل برای انتساب این کتاب به قاضی ابن عربی ذکر کرده است؛ از جمله اینکه ذهبی در السير، ابن فرحون در الديباج و المقری در نفخ الطيب، کتاب المحصول را به قاضی نسبت داده‌اند<ref>ر.ک: همان، ص16</ref>. | سپس در فصل دوم چهار دلیل برای انتساب این کتاب به [[ابن عربی، محمد بن عبدالله|قاضی ابن عربی]] ذکر کرده است؛ از جمله اینکه ذهبی در السير، ابن فرحون در الديباج و المقری در نفخ الطيب، کتاب المحصول را به قاضی نسبت داده‌اند<ref>ر.ک: همان، ص16</ref>. | ||
محقق در فصل سوم مقدمه به این نکته اشاره کرده که این نسخه تنها نسخه خطی است که از این اثر تاکنون در فهارس مخطوطات به دست آمده است، البته ممکن است نسخه‌های دیگری از اثر در برخی کتابخانه‌ها که فهرست همه نسخ خطی آن کامل نشده، وجود داشته باشد<ref>ر.ک: همان، ص17</ref>. | محقق در فصل سوم مقدمه به این نکته اشاره کرده که این نسخه تنها نسخه خطی است که از این اثر تاکنون در فهارس مخطوطات به دست آمده است، البته ممکن است نسخه‌های دیگری از اثر در برخی کتابخانه‌ها که فهرست همه نسخ خطی آن کامل نشده، وجود داشته باشد<ref>ر.ک: همان، ص17</ref>. | ||
نویسنده در ابتدای کتاب فقه را عبارت از شناخت احکام شرعی و اصول فقه را ادله آن دانسته است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص21</ref>. سپس افعال مکلفین را به واجب، حرام، مستحب، مکروه و مباح تقسیم و هریک را تعریف کرده است<ref>ر.ک: همان، ص22</ref>. | نویسنده در ابتدای کتاب فقه را عبارت از شناخت احکام شرعی و اصول فقه را ادله آن دانسته است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص21</ref>. سپس افعال مکلفین را به واجب، حرام، مستحب، مکروه و مباح تقسیم و هریک را تعریف کرده است<ref>ر.ک: همان، ص22</ref>. | ||
در ادامه تعاریفی از حد، حکم، مکلف، بلوغ، عقل، علم و تکلیف ارائه و در ضمن پنج مسئله تکلیف مالایطاق، مست، دیوانه و خواب و تکلیف کفار را مورد بررسی قرار داده است<ref>ر.ک: همان، ص27-24</ref>. | در ادامه تعاریفی از حد، حکم، مکلف، بلوغ، عقل، علم و تکلیف ارائه و در ضمن پنج مسئله تکلیف مالایطاق، مست، دیوانه و خواب و تکلیف کفار را مورد بررسی قرار داده است<ref>ر.ک: همان، ص27-24</ref>. | ||
بر هر کس که بنای بر تحصیل و تحقیق علمی دارد، لازم است که پیش از ورود به آن علم از سوابقی که برای شناخت آن علم لازم است اطلاع یابد؛ لذا ابن عربی مطالب مورد نیاز را در ضمن ده سابقه توضیح می‌دهد؛ از جمله این سوابق تبیین حقیقت و مجاز و اسامی لغوی و شرعی است<ref>ر.ک: همان، ص31-28</ref>. | بر هر کس که بنای بر تحصیل و تحقیق علمی دارد، لازم است که پیش از ورود به آن علم از سوابقی که برای شناخت آن علم لازم است اطلاع یابد؛ لذا [[ابن عربی، محمد بن عبدالله|ابن عربی]] مطالب مورد نیاز را در ضمن ده سابقه توضیح می‌دهد؛ از جمله این سوابق تبیین حقیقت و مجاز و اسامی لغوی و شرعی است<ref>ر.ک: همان، ص31-28</ref>. | ||
مباحث اصلی کتاب با بحث اوامر و نواهی آغاز و پس از طرح مباحثی چون تأویل، افعال، مطلق و مقید، اخبار، اجماع و قیاس، همچون دیگر آثار اصولی با مبحث اجتهاد و تقلید به پایان آمده است. | مباحث اصلی کتاب با بحث اوامر و نواهی آغاز و پس از طرح مباحثی چون تأویل، افعال، مطلق و مقید، اخبار، اجماع و قیاس، همچون دیگر آثار اصولی با مبحث اجتهاد و تقلید به پایان آمده است. | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
آدرس آیات و نیز روایات در منابع روایی اهل سنت، معانی برخی الفاظ و عبارات و نیز ارجاعات مفیدی در پاورقی‌های کتاب ذکر شده است. | آدرس آیات و نیز روایات در منابع روایی اهل سنت، معانی برخی الفاظ و عبارات و نیز ارجاعات مفیدی در پاورقی‌های کتاب ذکر شده است. | ||
در انتهای کتاب، فهارس اعلام، آیات، احادیث، شعر، امثال، فرق، اماکن، مراجع و موضوعات ذکر شده است. | در انتهای کتاب، فهارس اعلام، آیات، احادیث، شعر، امثال، فرق، اماکن، مراجع و موضوعات ذکر شده است. | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
<references/> | <references /> | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
نسخهٔ ۳۰ اوت ۲۰۲۱، ساعت ۱۵:۳۰
| المحصول في أصول الفقه | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | بدری، حسین علی (مصحح)
فوده، سعيد عبداللطيف (مصحح) ابن عربی، محمد بن عبدالله (نویسنده) |
| ناشر | دار البيارق |
| مکان نشر | اردن - عمان |
| سال نشر | 1420ق. = 1999م. |
| چاپ | چاپ اول |
| موضوع | اصول فقه ما‌لکي - قرن ?ق اصول فقه اهل سنت - قرن 6ق. |
| زبان | عربي |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 3م7م / 155/7 BP |
المحصول في أصول الفقه، تألیف قاضی محمد بن عبدالله بن عربی معافری مالکی (متوفی 543ق)، از جمله منابع اصول فقه اهل سنت است. تحقیق و تصحیح کتاب به قلم حسین علی بدری و سعید عبداللطیف فوده صورت گرفته است.
ساختار
کتاب، مشتمل بر مقدمه محقق در سه فصل و متن تحقیق‌شده اثر است. نویسنده پس از طرح مباحث مقدماتی، مباحث اصلی اصول فقه را در ضمن دوازده کتاب ارائه کرده است.
شیوه نویسنده بررسی دیدگاه مذاهب اهل سنت چون حنفی و شافعی و مالکی و نقد و ابرام اقوال مختلف به‌اختصار است.
گزارش محتوا
قاضی ابوبکر بن عربی از جمله علمای بزرگ مالکی است. وی صاحب تصانیف و تحقیقات مهمی است که شهرتش از زمان تألیف تا امروز در دنیا گسترش یافته است تا جایی‌که هیچ عالم بزرگ و طلبه نوآموزی از آن بی‌نیاز نیست[۱].
حسین علی یدری محقق اثر، این کتاب را از جمله کتب فراوانی دانسته که سال‌ها محبوس در کتابخانه‌ها بوده است. وی سبب فراموش شدن این کتب را قواعدی ممسوخ و موضوع در علم تحقیق از سوی برخی اشخاص که طعم و لذت کتب نفیس و ارزشمند را نچشیده‌اند دانسته و این امر منجر به خاک خوردن نفائس کتب در گنجینه‌های کتابخانه‌ها و غرف مخطوطات و عدم استفاده از آنها شده است. وی مردم عوام را طالب کتاب‌هایی دانسته که فایده چندانی ندارند، ولذا بازار تجارت کتاب به سمت این‌گونه کتاب‌ها رفته است. به همین جهت کتب ارزشمند فراوانی به سبب نبود محققینی که آنها را از تاریکی کتابخانه‌ها خارج کنند و به دست طالبان علم برسانند، نابود شده است[۲].
شیوه محقق اثر:
- استفاده از تنها نسخه خطی که تاکنون از کتاب به دست آمده است؛
- تصحیح نص و دقت در سلامت آن از اشتباهات نسخی و املایی و نحوی به‌قدر امکان؛
- استخراج آیات و احادیث نبوی؛
- تهیه فهارس کامل برای کتاب؛
- ازآنجاکه در رابطه با کتاب و نویسنده آن و نصوصی که در آن آمده مطالعات ارزشمند فراوانی انجام شده، لذا محقق کتاب از نگارش مقدمه مفصل در این رابطه صرف نظر نموده و تنها شرح حالی کوتاه از نویسنده، اثبات انتساب کتاب به مؤلف و معرفی نسخه خطی اثر را ارائه کرده است[۳].
محقق در فصل اول مقدمه، پس از اشاره به نام، زندگی‌نامه مختصر، اساتید و شاگردان ابن عربی از 92 نوشته او نام برده و تاریخ وفاتش را 543ق، دانسته است[۴]. سپس در فصل دوم چهار دلیل برای انتساب این کتاب به قاضی ابن عربی ذکر کرده است؛ از جمله اینکه ذهبی در السير، ابن فرحون در الديباج و المقری در نفخ الطيب، کتاب المحصول را به قاضی نسبت داده‌اند[۵].
محقق در فصل سوم مقدمه به این نکته اشاره کرده که این نسخه تنها نسخه خطی است که از این اثر تاکنون در فهارس مخطوطات به دست آمده است، البته ممکن است نسخه‌های دیگری از اثر در برخی کتابخانه‌ها که فهرست همه نسخ خطی آن کامل نشده، وجود داشته باشد[۶].
نویسنده در ابتدای کتاب فقه را عبارت از شناخت احکام شرعی و اصول فقه را ادله آن دانسته است[۷]. سپس افعال مکلفین را به واجب، حرام، مستحب، مکروه و مباح تقسیم و هریک را تعریف کرده است[۸].
در ادامه تعاریفی از حد، حکم، مکلف، بلوغ، عقل، علم و تکلیف ارائه و در ضمن پنج مسئله تکلیف مالایطاق، مست، دیوانه و خواب و تکلیف کفار را مورد بررسی قرار داده است[۹].
بر هر کس که بنای بر تحصیل و تحقیق علمی دارد، لازم است که پیش از ورود به آن علم از سوابقی که برای شناخت آن علم لازم است اطلاع یابد؛ لذا ابن عربی مطالب مورد نیاز را در ضمن ده سابقه توضیح می‌دهد؛ از جمله این سوابق تبیین حقیقت و مجاز و اسامی لغوی و شرعی است[۱۰].
مباحث اصلی کتاب با بحث اوامر و نواهی آغاز و پس از طرح مباحثی چون تأویل، افعال، مطلق و مقید، اخبار، اجماع و قیاس، همچون دیگر آثار اصولی با مبحث اجتهاد و تقلید به پایان آمده است.
وضعیت کتاب
آدرس آیات و نیز روایات در منابع روایی اهل سنت، معانی برخی الفاظ و عبارات و نیز ارجاعات مفیدی در پاورقی‌های کتاب ذکر شده است.
در انتهای کتاب، فهارس اعلام، آیات، احادیث، شعر، امثال، فرق، اماکن، مراجع و موضوعات ذکر شده است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه محقق و متن کتاب.