۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'در باره' به 'درباره'
جز (جایگزینی متن - 'دائرة المعارف' به 'دائرةالمعارف') |
جز (جایگزینی متن - 'در باره' به 'درباره') |
||
| خط ۶۷: | خط ۶۷: | ||
نياز به تأليف يك دائرةالمعارف جامعى در احكام اطفال، نكتهى بعدى است كه در اين مقدمه مورد توجه واقع گرديده است. اهداف تأليف چنين كتابى كه همانا هموار كردن مسير تحقيق و پژوهش براى فقها و پژوهشگران اين رشته مىباشد، در ادامه توضيح داده شده است. مؤلف، تأكيد مىكند كه در اين موسوعه، احكام طفل از قبل از ولادت كه نطفهى وى منعقد مىشود تا رسيدن به سن بلوغ كه مطابق تعبير اهل لغت تا آن زمان طفل محسوب مىشود، تبيين گرديده است. شيوه بحث نيز تنها با استناد به فقه شيعه نبوده و عند اللزوم از فقه ساير مذاهب و آراى آنان نيز اسم برده شده است. | نياز به تأليف يك دائرةالمعارف جامعى در احكام اطفال، نكتهى بعدى است كه در اين مقدمه مورد توجه واقع گرديده است. اهداف تأليف چنين كتابى كه همانا هموار كردن مسير تحقيق و پژوهش براى فقها و پژوهشگران اين رشته مىباشد، در ادامه توضيح داده شده است. مؤلف، تأكيد مىكند كه در اين موسوعه، احكام طفل از قبل از ولادت كه نطفهى وى منعقد مىشود تا رسيدن به سن بلوغ كه مطابق تعبير اهل لغت تا آن زمان طفل محسوب مىشود، تبيين گرديده است. شيوه بحث نيز تنها با استناد به فقه شيعه نبوده و عند اللزوم از فقه ساير مذاهب و آراى آنان نيز اسم برده شده است. | ||
باب اول: اين باب، در صدد بيان وظايف والدين، قبل از ازدواج و در ايام باردارى و بعد از ولادت مىباشد. مؤلف، ابتدا | باب اول: اين باب، در صدد بيان وظايف والدين، قبل از ازدواج و در ايام باردارى و بعد از ولادت مىباشد. مؤلف، ابتدا دربارهى ازدواج و فضيلت آن در اسلام، سخن گفته، مىفرمايد: اسلام، اهميتى بيش از ساير شرايع به امر ازدواج داده... و احكام مختلفى را براى آن و نيز براى تربيت صحيح اولاد وضع نموده است؛ از جمله آنها، كيفيت انتخاب همسر، مسائل مربوط به مقاربت مرد با همسر خود، مسائلى كه در طول دورهى باردارى بايد مراعات شود، مستحبات تولد نوزاد و انتخاب اسم خوب براى اولاد، ختنه كردن و... مىباشد. | ||
اين باب، ده فصل دارد كه ما | اين باب، ده فصل دارد كه ما دربارهى هر يك توضيحات مختصرى را بيان مىنماييم: فصل اول، در حكم استحباب ازدواج و وجوب آن مىباشد؛ ازدواج فى حد نفسه مستحب بوده كه ادلهى مختلفى از كتاب و سنت بر اين استحباب دلالت دارد. مانند آيهى 3 سورهى نساء كه مىفرمايد: '''«فانكحوا ما طاب لكم من النساء»''' و... | ||
اهل سنت نيز غالباً به استحباب ازدواج قائلند غير از شافعى و چند نفر ديگر كه مىگويند: واجب عينى است، مانند نماز، روزه و... | اهل سنت نيز غالباً به استحباب ازدواج قائلند غير از شافعى و چند نفر ديگر كه مىگويند: واجب عينى است، مانند نماز، روزه و... | ||
حكم ثانوى ازدواج: مؤلف، مىگويد: ازدواج، چيزى نيست كه در همهى حالات، حكم واحدى داشته باشد، بلكه نسبت به مواقع مختلف، داراى پنج حكم گوناگون مىباشد كه عبارتند از: 1- نكاح واجب: اين، در وقتى است كه شخص به دليل عدم ازدواج، خوف افتادن در گناه داشته باشد. 2- ازدواج حرام: اين، در وقتى است كه با واجب مهم ديگرى مانند حج يا پرداخت زكات و امثاله تقابل كند يا اينكه بخواهد بيشتر از چهار زن بگيرد يا اينكه ازدواج، موجب افتادن به گناه شود. 3- ازدواج مكروه: كراهت ازدواج، در مورد كسانى است كه به خاطر عقيم بودن يا هر مريضى ديگرى، توان مقاربت با زن نداشته باشند. اين افراد، بنا بر نظرى كه از ابن حمزة نقل شده، مكروه است ازدواج كنند كه البته به قول [[صاحب جواهر، محمدحسن|صاحب جواهر]] نياز به تأمل دارد. 4- ازدواج مستحب: اين، در مورد ازدواجهاى عادى صادق بوده و توضيحش گذشت. 5- ازدواج مباح: اين نوع ازدواج، | حكم ثانوى ازدواج: مؤلف، مىگويد: ازدواج، چيزى نيست كه در همهى حالات، حكم واحدى داشته باشد، بلكه نسبت به مواقع مختلف، داراى پنج حكم گوناگون مىباشد كه عبارتند از: 1- نكاح واجب: اين، در وقتى است كه شخص به دليل عدم ازدواج، خوف افتادن در گناه داشته باشد. 2- ازدواج حرام: اين، در وقتى است كه با واجب مهم ديگرى مانند حج يا پرداخت زكات و امثاله تقابل كند يا اينكه بخواهد بيشتر از چهار زن بگيرد يا اينكه ازدواج، موجب افتادن به گناه شود. 3- ازدواج مكروه: كراهت ازدواج، در مورد كسانى است كه به خاطر عقيم بودن يا هر مريضى ديگرى، توان مقاربت با زن نداشته باشند. اين افراد، بنا بر نظرى كه از ابن حمزة نقل شده، مكروه است ازدواج كنند كه البته به قول [[صاحب جواهر، محمدحسن|صاحب جواهر]] نياز به تأمل دارد. 4- ازدواج مستحب: اين، در مورد ازدواجهاى عادى صادق بوده و توضيحش گذشت. 5- ازدواج مباح: اين نوع ازدواج، دربارهى افرادى صادق است كه ازدواج كردنشان هيچ حسنى ندارد، كما اينكه ترك ازدواجشان هيچ مشكلى ايجاد نمىكند. | ||
فصل دوم اين باب، | فصل دوم اين باب، دربارهى صفات زوجين بوده و دو مبحث در ذيلش آمده است. در مبحث اول، صفاتى را بيان مىكند كه نكاح به خاطر آنها مستحب است. در مورد زن، اين صفات ذكر شدهاند: اصيل بودن، باكره بودن، عفيف بودن، ولود و مهربان بودن، زيبارو و مودار بودن، صالحه و مطيعه بودن، خوشبو بودن، چشم نافذ داشتن، كم هزينه بودن، مهريهى كم داشتن و... | ||
مستحباتى كه در مورد زن و خانوادهاش مطرح است، اين است كه شرايطى را براى انتخاب شوهر مناسب در نظر داشته باشند كه روايات بدان تصريح نمودهاند. بعضى از صفات هستند كه با وجود آنها در زن، ازدواج با وى مكروه مىشود، مانند ولد الزنا بودن، مشهور به زنا بودن، ديوانگى، پيرى، نازا بودن، حماقت و... | مستحباتى كه در مورد زن و خانوادهاش مطرح است، اين است كه شرايطى را براى انتخاب شوهر مناسب در نظر داشته باشند كه روايات بدان تصريح نمودهاند. بعضى از صفات هستند كه با وجود آنها در زن، ازدواج با وى مكروه مىشود، مانند ولد الزنا بودن، مشهور به زنا بودن، ديوانگى، پيرى، نازا بودن، حماقت و... | ||
| خط ۸۵: | خط ۸۵: | ||
باب دوم: اين باب كه در مورد حضانت مىباشد، تنها يك فصل دارد كه در آن شش مبحث مطرح شده است. مؤلف، حق حضانت را از مسائل مهمى مىداند كه شريعت اسلامى بدان تأكيد دارد. وجوب و عدم وجوب آن، اولين مسئلهاى است كه مورد بحث واقع شده است. بعد از آن معانى لغوى و اصطلاحى حضانت، حكم حضانت و ادلهى آن، مستحقين حضانت و مراتب آنها، شروط مستحقين حضانت، پايان حضانت و گرفتن اجرت براى حضانت، مسائلى هستند كه در اين باب مورد بررسى واقع گرديدهاند. | باب دوم: اين باب كه در مورد حضانت مىباشد، تنها يك فصل دارد كه در آن شش مبحث مطرح شده است. مؤلف، حق حضانت را از مسائل مهمى مىداند كه شريعت اسلامى بدان تأكيد دارد. وجوب و عدم وجوب آن، اولين مسئلهاى است كه مورد بحث واقع شده است. بعد از آن معانى لغوى و اصطلاحى حضانت، حكم حضانت و ادلهى آن، مستحقين حضانت و مراتب آنها، شروط مستحقين حضانت، پايان حضانت و گرفتن اجرت براى حضانت، مسائلى هستند كه در اين باب مورد بررسى واقع گرديدهاند. | ||
باب سوم: نفقهى اطفال از مسائل مهمى است كه چگونگى و حد آن در كمتر جايى از فقه مشخص شده است. در اين باب، مؤلفين در صدد حل اين مسئله با استناد به آيات و روايات هستند. اولين فصل از فصول سهگانه اين باب داراى سه مبحث زير مىباشد: 1- حكم نفقه و ادلهى آن. 2- شروط نفقه. 3- ترتيب نفقه دادن. در قسمت اول، مطالب مهمى مورد بحث هستند كه مفهوم نفقه، حكم نفقه، قول فقها | باب سوم: نفقهى اطفال از مسائل مهمى است كه چگونگى و حد آن در كمتر جايى از فقه مشخص شده است. در اين باب، مؤلفين در صدد حل اين مسئله با استناد به آيات و روايات هستند. اولين فصل از فصول سهگانه اين باب داراى سه مبحث زير مىباشد: 1- حكم نفقه و ادلهى آن. 2- شروط نفقه. 3- ترتيب نفقه دادن. در قسمت اول، مطالب مهمى مورد بحث هستند كه مفهوم نفقه، حكم نفقه، قول فقها دربارهى نفقه و نفقه اولاد بر پدر و مادر از آن جمله مىباشند. | ||
فصل دوم، در نفقهى ايتام و اطفال فقرا و مساكين مىباشد. آخرين فصل هم در حرمت تغذيه اطفال از مال غير و عين نجاست مىباشد. | فصل دوم، در نفقهى ايتام و اطفال فقرا و مساكين مىباشد. آخرين فصل هم در حرمت تغذيه اطفال از مال غير و عين نجاست مىباشد. | ||
| خط ۹۵: | خط ۹۵: | ||
باب پنجم: موارد تصرف اوليا، عنوان باب پنجم است كه به مسائلى چون خريد و فروش و تجارت با اموال صبى، اجاره دادن ولى صبى يا مال صبى را، استيفاى حقوق طفل و وصيت به ولايت، رسيدگى شده است. | باب پنجم: موارد تصرف اوليا، عنوان باب پنجم است كه به مسائلى چون خريد و فروش و تجارت با اموال صبى، اجاره دادن ولى صبى يا مال صبى را، استيفاى حقوق طفل و وصيت به ولايت، رسيدگى شده است. | ||
باب ششم: اين باب راجع به نسب اطفال مىباشد كه اولين فصل آن | باب ششم: اين باب راجع به نسب اطفال مىباشد كه اولين فصل آن دربارهى ثبت نسب طفل، فصل دومش در الحاق اولاد به پدر و مادر و فصل سوم دربارهى كودكان سرراهى و بىسرپرست مىباشد. آخرين فصل اين باب هم در قبول سرپرستى كودكان بىسرپرست مىباشد. | ||
باب هفتم: اين باب، در تربيت اولاد است كه خود از مسائل مهم مىباشد و شريعت مقدسهى اسلام راجع به دورههاى مختلف عمر كودك، مواردى را براى تربيت گوشزد كرده است تا انسانهاى سالم و صحيحى براى جامعه آماده گردند. مؤلف، ابتدا راجع به معنا و مفهوم تربيت، سخن گفته، بعد در چهار فصل، مسائل مربوط به اين باب را توضيح داده است كه عبارتند از: 1- حكم تربيت و متولى در آن. 2- راههاى مؤثر در تربيت. 3- ذكر مصاديقى كه اوليا براى تربيت اطفالشان به كار مىبردهاند. 4- بيان آثار تربيت دينى و امورى كه در اخلاق اطفال تأثيرگذار مىباشند؛ براى مثال در مورد راههاى مؤثر در تربيت، ابتدا، مراحل تربيت بيان شده است كه مرحله اول، دوران آزادى كودك است كه از ابتدا تا سن هفت سالگى را شامل مىشود. در اين دوران، پدر و مادر بايد ضمن مراقبت از اعمال و رفتار كودك، آزادىهاى لازم را براى بازىهاى مناسب سن و سال كودك فراهم نمايند. | باب هفتم: اين باب، در تربيت اولاد است كه خود از مسائل مهم مىباشد و شريعت مقدسهى اسلام راجع به دورههاى مختلف عمر كودك، مواردى را براى تربيت گوشزد كرده است تا انسانهاى سالم و صحيحى براى جامعه آماده گردند. مؤلف، ابتدا راجع به معنا و مفهوم تربيت، سخن گفته، بعد در چهار فصل، مسائل مربوط به اين باب را توضيح داده است كه عبارتند از: 1- حكم تربيت و متولى در آن. 2- راههاى مؤثر در تربيت. 3- ذكر مصاديقى كه اوليا براى تربيت اطفالشان به كار مىبردهاند. 4- بيان آثار تربيت دينى و امورى كه در اخلاق اطفال تأثيرگذار مىباشند؛ براى مثال در مورد راههاى مؤثر در تربيت، ابتدا، مراحل تربيت بيان شده است كه مرحله اول، دوران آزادى كودك است كه از ابتدا تا سن هفت سالگى را شامل مىشود. در اين دوران، پدر و مادر بايد ضمن مراقبت از اعمال و رفتار كودك، آزادىهاى لازم را براى بازىهاى مناسب سن و سال كودك فراهم نمايند. | ||
| خط ۱۰۳: | خط ۱۰۳: | ||
دوران سوم، از سن بلوغ تا مدّت هفت سال است كه بايد اجازه بروز استعدادات و خلاقيتها براى اولاد داده شود؛ به همين خاطر از اين دوران، به دورهى وزارت و مشاوره ياد كردهاند. | دوران سوم، از سن بلوغ تا مدّت هفت سال است كه بايد اجازه بروز استعدادات و خلاقيتها براى اولاد داده شود؛ به همين خاطر از اين دوران، به دورهى وزارت و مشاوره ياد كردهاند. | ||
باب هشتم: اين باب | باب هشتم: اين باب دربارهى احكام طهارت طفل مىباشد كه از سه قسمت تشكيل شده است: اول، طهارت طفل از خبث؛ يعنى دورى از بول و غائط و ساير نجاسات مىباشد كه طرز قضاى حاجت طفل و برخورد پدر و مادر با وى در اين حال مىباشد. دوم، طهارت از حدث مىباشد كه غسل و وضوى واجب براى طفل مورد بحث واقع شده و سوم، در مورد احكام طفل ميت مىباشد. | ||
باب نهم: آخرين و نهمين باب كتاب، | باب نهم: آخرين و نهمين باب كتاب، دربارهى عبادات صبى مىباشد كه يكى از مسائل مهم فقهى بوده و اختلاف فراوانى بين فقها وجود دارد؛ بعضى، عبادات صبى را تمرينى مىدانند كه هيچ اجر و ثوابى بر آن مترتب نشده و فقط جنبهى تمرينى دارد، بعضى نيز قائل به صحت عبادات صبى هستند كه در هر حال مطالب مهم و مبتلابهى در اين قسمت از كتاب، مطرح شده؛ از جمله، حضور كودكان در نماز جماعت و... | ||