الخلافة الفاطمية بالمغرب: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'دعائم الإسلام' به 'دعائم الإسلام ') |
جز (جایگزینی متن - '</ref>.' به '</ref>') |
||
| خط ۴۲: | خط ۴۲: | ||
'''الخلافة الفاطمية بالمغرب (296-365ق/ 909-975) التاريخ السياسي و المؤسسات'''، اثر فرحات الدشراوی، بررسی تاریخ سیاسی و نظامی خلفای فاطمی و بحث پیرامون مؤسسات دولت ایشان می‌باشد که به زبان فرانسوی و در سال 1981م نوشته و توسط حمادی الساحلی، به عربی ترجمه شده است. | '''الخلافة الفاطمية بالمغرب (296-365ق/ 909-975) التاريخ السياسي و المؤسسات'''، اثر فرحات الدشراوی، بررسی تاریخ سیاسی و نظامی خلفای فاطمی و بحث پیرامون مؤسسات دولت ایشان می‌باشد که به زبان فرانسوی و در سال 1981م نوشته و توسط حمادی الساحلی، به عربی ترجمه شده است. | ||
این کتاب در اصل رساله دکترای نویسنده برای دانشگاه سوربون می‌باشد که در سال 1970م، به دانشگاه عرضه شده است. | این کتاب در اصل رساله دکترای نویسنده برای دانشگاه سوربون می‌باشد که در سال 1970م، به دانشگاه عرضه شده است. | ||
اشاره استاد نویسنده، لیفی بروفنسال به مظلوم و مجهول ماندن فتره تاریخی که کتاب بدان پرداخته، انگیزه تألیف آن بوده است<ref>ر.ک: مقدمه مترجم، ص6</ref> | اشاره استاد نویسنده، لیفی بروفنسال به مظلوم و مجهول ماندن فتره تاریخی که کتاب بدان پرداخته، انگیزه تألیف آن بوده است<ref>ر.ک: مقدمه مترجم، ص6</ref> | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
کتاب با دو مقدمه از مترجم و نویسنده آغاز و مطالب در دو قسم و هر قسم در چندین باب تنظیم شده است. | کتاب با دو مقدمه از مترجم و نویسنده آغاز و مطالب در دو قسم و هر قسم در چندین باب تنظیم شده است. | ||
نویسنده در ابتدا به بحث از تاریخ آفریقا، از قیام دولت عبیدیه تا انتقال آن به مصر پرداخته و سپس به مطالعه نظام اداری و سیاسی و مؤسسات مختلفی که خلفای فاطمی تأسیس یا اعاده کردند، پرداخته است. | نویسنده در ابتدا به بحث از تاریخ آفریقا، از قیام دولت عبیدیه تا انتقال آن به مصر پرداخته و سپس به مطالعه نظام اداری و سیاسی و مؤسسات مختلفی که خلفای فاطمی تأسیس یا اعاده کردند، پرداخته است. | ||
نویسنده در تدوین و تألیف این اثر، از تألیفات بسیاری استفاد کرده است که از جمله آن‌ها، عبارتند از: کتب قاضی نعمان از جمله «افتتاح الدعوة»، «كتاب المجالس و المسايرات»، «كتاب الهمة و آداب أتباع الأئمة»، «كتاب [[دعائم الإسلام و ذكر الحلال و الحرام و القضايا و الأحكام عن اهل بيت رسول‌الله علیه و عليهم افضل السلام|دعائم الإسلام]] » و کتاب «سيرة جوذر»، «سيرة جعفر» و «عيون الأخبار» اثر داعی ادریس عمادالدین<ref>ر.ک: همان</ref> | نویسنده در تدوین و تألیف این اثر، از تألیفات بسیاری استفاد کرده است که از جمله آن‌ها، عبارتند از: کتب قاضی نعمان از جمله «افتتاح الدعوة»، «كتاب المجالس و المسايرات»، «كتاب الهمة و آداب أتباع الأئمة»، «كتاب [[دعائم الإسلام و ذكر الحلال و الحرام و القضايا و الأحكام عن اهل بيت رسول‌الله علیه و عليهم افضل السلام|دعائم الإسلام]] » و کتاب «سيرة جوذر»، «سيرة جعفر» و «عيون الأخبار» اثر داعی ادریس عمادالدین<ref>ر.ک: همان</ref> | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
در مقدمه مترجم به منابع و مصادر مورد استفاده نویسنده اشاره و موضوع دو قسم اصلی کتاب، بررسی شده است<ref>ر.ک: مقدمه مترجم، ص5-9</ref> | در مقدمه مترجم به منابع و مصادر مورد استفاده نویسنده اشاره و موضوع دو قسم اصلی کتاب، بررسی شده است<ref>ر.ک: مقدمه مترجم، ص5-9</ref> | ||
در مقدمه نویسنده، ضمن بررسی مفصل منابعی که نویسنده در تدوین اثر خویش، از آن‌ها استفاده کرده و اشاره به خصوصیات و ویژگی‌های هریک، نگاهی به اوضاع آفریقا قبل از تشکیل دولت فاطمیه در آن شده است<ref>ر.ک: مقدمه نویسنده، ص21-56</ref> | در مقدمه نویسنده، ضمن بررسی مفصل منابعی که نویسنده در تدوین اثر خویش، از آن‌ها استفاده کرده و اشاره به خصوصیات و ویژگی‌های هریک، نگاهی به اوضاع آفریقا قبل از تشکیل دولت فاطمیه در آن شده است<ref>ر.ک: مقدمه نویسنده، ص21-56</ref> | ||
در قسم اول، در ضمن چهار باب، به تاریخ آفریقا از قیام دولت عبیدیه در سال 909م، تا انتقال آن به مصر در 975م و نامیده شدن آن به دولت فاطمیه اختصاص یافته است. در این قسم، به زوایای مختلف روابط خلافت فاطمیه با مغرب و سایر دول اسلامی و اروپایی در این فتره تاریخی، پرداخته شده است<ref>ر.ک: مقدمه مترجم، ص7</ref> | در قسم اول، در ضمن چهار باب، به تاریخ آفریقا از قیام دولت عبیدیه در سال 909م، تا انتقال آن به مصر در 975م و نامیده شدن آن به دولت فاطمیه اختصاص یافته است. در این قسم، به زوایای مختلف روابط خلافت فاطمیه با مغرب و سایر دول اسلامی و اروپایی در این فتره تاریخی، پرداخته شده است<ref>ر.ک: مقدمه مترجم، ص7</ref> | ||
باب اول دارای سه فصل بوده و در آن، ابتدا نسب فاطمیون بررسی شده و سپس، چگونگی شروع و افتتاح دعوت اسماعیلیه و نحوه انتشار انقلاب بربریه شعبیه مورد بحث قرار گرفته است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص61-116</ref> | باب اول دارای سه فصل بوده و در آن، ابتدا نسب فاطمیون بررسی شده و سپس، چگونگی شروع و افتتاح دعوت اسماعیلیه و نحوه انتشار انقلاب بربریه شعبیه مورد بحث قرار گرفته است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص61-116</ref> | ||
در باب دوم، وصایت داعی ابوعبدالله و سپس دوران خلافت مهدی، اولین خلیفه فاطمی از 297 تا 322ق، بررسی و در نهایت، به سیاست خارجی مهدی در این دوران و نحوه برخورد دولت وی با سایر دول، پرداخته شده است<ref>ر.ک: همان، ص165-202</ref> | در باب دوم، وصایت داعی ابوعبدالله و سپس دوران خلافت مهدی، اولین خلیفه فاطمی از 297 تا 322ق، بررسی و در نهایت، به سیاست خارجی مهدی در این دوران و نحوه برخورد دولت وی با سایر دول، پرداخته شده است<ref>ر.ک: همان، ص165-202</ref> | ||
در باب سوم، به گسترش قیام خوارج در دوران القائم‌بأمرالله پرداخته شده است. در این باب، ابتدا سیاست خارجی و داخلی دولت القائم‌بأمرالله بررسی گردیده و سپس به قیام ابویزید پرداخته شده است<ref>ر.ک: همان، ص239-247</ref> | در باب سوم، به گسترش قیام خوارج در دوران القائم‌بأمرالله پرداخته شده است. در این باب، ابتدا سیاست خارجی و داخلی دولت القائم‌بأمرالله بررسی گردیده و سپس به قیام ابویزید پرداخته شده است<ref>ر.ک: همان، ص239-247</ref> | ||
باب چهارم، به بررسی دوران خلافت اسماعیل منصور اختصاص یافته است. در این دوران، قیام‌ها و تحرکات خوارج، با شکست‌های سنگینی مواجه گردیده و انقلاب آن‌ها درهم شکسته شد. | باب چهارم، به بررسی دوران خلافت اسماعیل منصور اختصاص یافته است. در این دوران، قیام‌ها و تحرکات خوارج، با شکست‌های سنگینی مواجه گردیده و انقلاب آن‌ها درهم شکسته شد. | ||
ولایت سومین خلیفه فاطمی، هجوم منصور و مرگ ابویزید که یکی از مخالفان بود، سرکوبی شورش‌ها و آرام کردن بلاد، سیاست خارجی منصور و رفتار او در قبال سایر دول از جمله مباحث مطرح‌شده در این باب می‌باشد<ref>همان، ص271-314</ref> | ولایت سومین خلیفه فاطمی، هجوم منصور و مرگ ابویزید که یکی از مخالفان بود، سرکوبی شورش‌ها و آرام کردن بلاد، سیاست خارجی منصور و رفتار او در قبال سایر دول از جمله مباحث مطرح‌شده در این باب می‌باشد<ref>همان، ص271-314</ref> | ||
در پنجمین باب، به دوران خلافت آخرین خلیفه فاطمی در آفریقا، المعزلدين‌الله پرداخته شده است. نویسنده در این باب، در ابتدا به گوشه‌هایی از خلافت المعزلدين‌الله پرداخته و سپس، به تشدید جنگ فاطمیون با بنی‌امیه در اندلس و چگونگی بسط و گسترش حکومت فاطمیه در مغرب پرداخته است. از جمله موضوعات بررسی‌شده در این باب عبارتند از: قدرت رو به رشد بنی‌الکلبی در صقلیه و ادامه جنگ با رومی‌ها؛ برنامه‌ها و سیاست‌های شرقی المعزلدین‌الله و فتح مصر؛ چگونگی فتح شام و جنگ با قرامطه؛ تعیین بلکین بن زیری به‌عنوان فرمانده آفریقا و رفتن المعزلدین‌الله به مصر<ref>ر.ک: همان، ص325-399</ref> | در پنجمین باب، به دوران خلافت آخرین خلیفه فاطمی در آفریقا، المعزلدين‌الله پرداخته شده است. نویسنده در این باب، در ابتدا به گوشه‌هایی از خلافت المعزلدين‌الله پرداخته و سپس، به تشدید جنگ فاطمیون با بنی‌امیه در اندلس و چگونگی بسط و گسترش حکومت فاطمیه در مغرب پرداخته است. از جمله موضوعات بررسی‌شده در این باب عبارتند از: قدرت رو به رشد بنی‌الکلبی در صقلیه و ادامه جنگ با رومی‌ها؛ برنامه‌ها و سیاست‌های شرقی المعزلدین‌الله و فتح مصر؛ چگونگی فتح شام و جنگ با قرامطه؛ تعیین بلکین بن زیری به‌عنوان فرمانده آفریقا و رفتن المعزلدین‌الله به مصر<ref>ر.ک: همان، ص325-399</ref> | ||
در قسم دوم، در ضمن چهار باب زیر، به مطالعه نظام اداری و سیاسی و مؤسسات مختلفی که خلفای اربعه فاطمی (مهدی، قائم، منصور و معز) تأسیس و یا نظام آن را بر اساس سیستم جدید، اعاده کردند، پرداخته شده است؛ مانند: اداره پست، شهربانی، دادگستری، ارتش و...<ref>ر.ک: مقدمه مترجم، ص8</ref> | در قسم دوم، در ضمن چهار باب زیر، به مطالعه نظام اداری و سیاسی و مؤسسات مختلفی که خلفای اربعه فاطمی (مهدی، قائم، منصور و معز) تأسیس و یا نظام آن را بر اساس سیستم جدید، اعاده کردند، پرداخته شده است؛ مانند: اداره پست، شهربانی، دادگستری، ارتش و...<ref>ر.ک: مقدمه مترجم، ص8</ref> | ||
در باب اول، به بررسی نظام سیاسی دولت فاطمیون پرداخته شده است. نویسنده معتقد است دوران خلافت فاطمیون در تاریخ آفریقا، از جمله فترات مضطرب و تقریبا مجهول تاریخ می‌باشد. در این دوران، فاطمیون توانسته بودند با تسلط بر خوارج، نظم و آرامش نسبی را بر آفریقا حاکم کرده و به استقرار سیاسی و شکوفایی و ثبات اقتصادی دست بیابند<ref>ر.ک: همان، ص413</ref> | در باب اول، به بررسی نظام سیاسی دولت فاطمیون پرداخته شده است. نویسنده معتقد است دوران خلافت فاطمیون در تاریخ آفریقا، از جمله فترات مضطرب و تقریبا مجهول تاریخ می‌باشد. در این دوران، فاطمیون توانسته بودند با تسلط بر خوارج، نظم و آرامش نسبی را بر آفریقا حاکم کرده و به استقرار سیاسی و شکوفایی و ثبات اقتصادی دست بیابند<ref>ر.ک: همان، ص413</ref> | ||
از جمله مباحث و موضوعات مورد بحث و بررسی در این باب، عبارتند از: حکومت مرکزی؛ سیستم منطقه‌ای؛ سیستم و نظام مالی؛ بیت‌المال؛ درآمدهای امام؛ موارد بیت‌المال و انحصار ضرب سکه<ref>ر.ک: همان، ص417-502</ref> | از جمله مباحث و موضوعات مورد بحث و بررسی در این باب، عبارتند از: حکومت مرکزی؛ سیستم منطقه‌ای؛ سیستم و نظام مالی؛ بیت‌المال؛ درآمدهای امام؛ موارد بیت‌المال و انحصار ضرب سکه<ref>ر.ک: همان، ص417-502</ref> | ||
باب دوم، به بررسی سیستم نظامی دولت فاطمیون اختصاص یافته است. نویسنده در این باب، ابتدا تجهیزات تدافعی فاطمیون و خط پوشش دفاعی آن‌ها در مقابله با خوارج را بررسی نموده و سپس به بحث از ارتش فاطمیون، مناقصه‌ها و مزایده‌های دیوان، ساختار قومی در ارتش فاطمی، مبارزات نظامی، جنگ‌ها و نیروی دریایی و نبرد در دریا پرداخته است<ref>ر.ک: همان، ص315-562</ref> | باب دوم، به بررسی سیستم نظامی دولت فاطمیون اختصاص یافته است. نویسنده در این باب، ابتدا تجهیزات تدافعی فاطمیون و خط پوشش دفاعی آن‌ها در مقابله با خوارج را بررسی نموده و سپس به بحث از ارتش فاطمیون، مناقصه‌ها و مزایده‌های دیوان، ساختار قومی در ارتش فاطمی، مبارزات نظامی، جنگ‌ها و نیروی دریایی و نبرد در دریا پرداخته است<ref>ر.ک: همان، ص315-562</ref> | ||
در آخرین باب نیز سیستم قضایی بررسی شده و در آن، به وظیفه قضات و برنامه‌های قضایی دولت فاطمی، پرداخته شده است<ref>ر.ک: همان، ص583-609</ref> | در آخرین باب نیز سیستم قضایی بررسی شده و در آن، به وظیفه قضات و برنامه‌های قضایی دولت فاطمی، پرداخته شده است<ref>ر.ک: همان، ص583-609</ref> | ||
در خاتمه، به جمع‌بندی مباحث پرداخته شده و به نکاتی پیرامون کتاب و نحوه پرداختن آن به زوایای فتره تاریخی حکومت دولت فاطمی در آفریقا، اشاره گردیده است<ref>ر.ک: همان، ص621</ref> | در خاتمه، به جمع‌بندی مباحث پرداخته شده و به نکاتی پیرامون کتاب و نحوه پرداختن آن به زوایای فتره تاریخی حکومت دولت فاطمی در آفریقا، اشاره گردیده است<ref>ر.ک: همان، ص621</ref> | ||
گویا نویسنده تصمیم داشته تا قسم سوم را در رابطه با حیات اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و دینی در خلال دوره زمانی مورد بحث، بررسی نماید، اما به همین دو قسم، اکتفا نموده است<ref>ر.ک: مقدمه مترجم، ص8</ref> | گویا نویسنده تصمیم داشته تا قسم سوم را در رابطه با حیات اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و دینی در خلال دوره زمانی مورد بحث، بررسی نماید، اما به همین دو قسم، اکتفا نموده است<ref>ر.ک: مقدمه مترجم، ص8</ref> | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
نسخهٔ ۳ ژوئیهٔ ۲۰۱۷، ساعت ۱۷:۵۲
| نام کتاب | الخلافة الفاطمية بالمغرب |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | التاريخ السياسي و المؤسسات |
| پدیدآورندگان | دشراوي، فرحات (نويسنده)
ساحلي، حمادي (مترجم) |
| زبان | عربي |
| کد کنگره | DT 199 /د5خ8 |
| موضوع | مغرب - تاريخ - ??? - ????
مغرب - سياست و حکومت - ??? - ???? |
| ناشر | دار الغرب الإسلامي |
| مکان نشر | لبنان - بيروت |
| سال نشر | مجلد1: 1994م |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE18657AUTOMATIONCODE |
معرفی اجمالی
الخلافة الفاطمية بالمغرب (296-365ق/ 909-975) التاريخ السياسي و المؤسسات، اثر فرحات الدشراوی، بررسی تاریخ سیاسی و نظامی خلفای فاطمی و بحث پیرامون مؤسسات دولت ایشان می‌باشد که به زبان فرانسوی و در سال 1981م نوشته و توسط حمادی الساحلی، به عربی ترجمه شده است. این کتاب در اصل رساله دکترای نویسنده برای دانشگاه سوربون می‌باشد که در سال 1970م، به دانشگاه عرضه شده است. اشاره استاد نویسنده، لیفی بروفنسال به مظلوم و مجهول ماندن فتره تاریخی که کتاب بدان پرداخته، انگیزه تألیف آن بوده است[۱]
ساختار
کتاب با دو مقدمه از مترجم و نویسنده آغاز و مطالب در دو قسم و هر قسم در چندین باب تنظیم شده است. نویسنده در ابتدا به بحث از تاریخ آفریقا، از قیام دولت عبیدیه تا انتقال آن به مصر پرداخته و سپس به مطالعه نظام اداری و سیاسی و مؤسسات مختلفی که خلفای فاطمی تأسیس یا اعاده کردند، پرداخته است. نویسنده در تدوین و تألیف این اثر، از تألیفات بسیاری استفاد کرده است که از جمله آن‌ها، عبارتند از: کتب قاضی نعمان از جمله «افتتاح الدعوة»، «كتاب المجالس و المسايرات»، «كتاب الهمة و آداب أتباع الأئمة»، «كتاب دعائم الإسلام » و کتاب «سيرة جوذر»، «سيرة جعفر» و «عيون الأخبار» اثر داعی ادریس عمادالدین[۲]
گزارش محتوا
در مقدمه مترجم به منابع و مصادر مورد استفاده نویسنده اشاره و موضوع دو قسم اصلی کتاب، بررسی شده است[۳]
در مقدمه نویسنده، ضمن بررسی مفصل منابعی که نویسنده در تدوین اثر خویش، از آن‌ها استفاده کرده و اشاره به خصوصیات و ویژگی‌های هریک، نگاهی به اوضاع آفریقا قبل از تشکیل دولت فاطمیه در آن شده است[۴]
در قسم اول، در ضمن چهار باب، به تاریخ آفریقا از قیام دولت عبیدیه در سال 909م، تا انتقال آن به مصر در 975م و نامیده شدن آن به دولت فاطمیه اختصاص یافته است. در این قسم، به زوایای مختلف روابط خلافت فاطمیه با مغرب و سایر دول اسلامی و اروپایی در این فتره تاریخی، پرداخته شده است[۵]
باب اول دارای سه فصل بوده و در آن، ابتدا نسب فاطمیون بررسی شده و سپس، چگونگی شروع و افتتاح دعوت اسماعیلیه و نحوه انتشار انقلاب بربریه شعبیه مورد بحث قرار گرفته است[۶]
در باب دوم، وصایت داعی ابوعبدالله و سپس دوران خلافت مهدی، اولین خلیفه فاطمی از 297 تا 322ق، بررسی و در نهایت، به سیاست خارجی مهدی در این دوران و نحوه برخورد دولت وی با سایر دول، پرداخته شده است[۷]
در باب سوم، به گسترش قیام خوارج در دوران القائم‌بأمرالله پرداخته شده است. در این باب، ابتدا سیاست خارجی و داخلی دولت القائم‌بأمرالله بررسی گردیده و سپس به قیام ابویزید پرداخته شده است[۸]
باب چهارم، به بررسی دوران خلافت اسماعیل منصور اختصاص یافته است. در این دوران، قیام‌ها و تحرکات خوارج، با شکست‌های سنگینی مواجه گردیده و انقلاب آن‌ها درهم شکسته شد. ولایت سومین خلیفه فاطمی، هجوم منصور و مرگ ابویزید که یکی از مخالفان بود، سرکوبی شورش‌ها و آرام کردن بلاد، سیاست خارجی منصور و رفتار او در قبال سایر دول از جمله مباحث مطرح‌شده در این باب می‌باشد[۹]
در پنجمین باب، به دوران خلافت آخرین خلیفه فاطمی در آفریقا، المعزلدين‌الله پرداخته شده است. نویسنده در این باب، در ابتدا به گوشه‌هایی از خلافت المعزلدين‌الله پرداخته و سپس، به تشدید جنگ فاطمیون با بنی‌امیه در اندلس و چگونگی بسط و گسترش حکومت فاطمیه در مغرب پرداخته است. از جمله موضوعات بررسی‌شده در این باب عبارتند از: قدرت رو به رشد بنی‌الکلبی در صقلیه و ادامه جنگ با رومی‌ها؛ برنامه‌ها و سیاست‌های شرقی المعزلدین‌الله و فتح مصر؛ چگونگی فتح شام و جنگ با قرامطه؛ تعیین بلکین بن زیری به‌عنوان فرمانده آفریقا و رفتن المعزلدین‌الله به مصر[۱۰]
در قسم دوم، در ضمن چهار باب زیر، به مطالعه نظام اداری و سیاسی و مؤسسات مختلفی که خلفای اربعه فاطمی (مهدی، قائم، منصور و معز) تأسیس و یا نظام آن را بر اساس سیستم جدید، اعاده کردند، پرداخته شده است؛ مانند: اداره پست، شهربانی، دادگستری، ارتش و...[۱۱]
در باب اول، به بررسی نظام سیاسی دولت فاطمیون پرداخته شده است. نویسنده معتقد است دوران خلافت فاطمیون در تاریخ آفریقا، از جمله فترات مضطرب و تقریبا مجهول تاریخ می‌باشد. در این دوران، فاطمیون توانسته بودند با تسلط بر خوارج، نظم و آرامش نسبی را بر آفریقا حاکم کرده و به استقرار سیاسی و شکوفایی و ثبات اقتصادی دست بیابند[۱۲]
از جمله مباحث و موضوعات مورد بحث و بررسی در این باب، عبارتند از: حکومت مرکزی؛ سیستم منطقه‌ای؛ سیستم و نظام مالی؛ بیت‌المال؛ درآمدهای امام؛ موارد بیت‌المال و انحصار ضرب سکه[۱۳]
باب دوم، به بررسی سیستم نظامی دولت فاطمیون اختصاص یافته است. نویسنده در این باب، ابتدا تجهیزات تدافعی فاطمیون و خط پوشش دفاعی آن‌ها در مقابله با خوارج را بررسی نموده و سپس به بحث از ارتش فاطمیون، مناقصه‌ها و مزایده‌های دیوان، ساختار قومی در ارتش فاطمی، مبارزات نظامی، جنگ‌ها و نیروی دریایی و نبرد در دریا پرداخته است[۱۴]
در آخرین باب نیز سیستم قضایی بررسی شده و در آن، به وظیفه قضات و برنامه‌های قضایی دولت فاطمی، پرداخته شده است[۱۵]
در خاتمه، به جمع‌بندی مباحث پرداخته شده و به نکاتی پیرامون کتاب و نحوه پرداختن آن به زوایای فتره تاریخی حکومت دولت فاطمی در آفریقا، اشاره گردیده است[۱۶]
گویا نویسنده تصمیم داشته تا قسم سوم را در رابطه با حیات اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و دینی در خلال دوره زمانی مورد بحث، بررسی نماید، اما به همین دو قسم، اکتفا نموده است[۱۷]
وضعیت کتاب
فهرست مطالب؛ اعلام؛ قبایل، طوایف و فرق و اماکن و شهرهای مذکور در متن، به‌همراه فهرست مصادر و منابع مورد استفاده مترجم به زبان عربی و غیر عربی، در انتهای کتاب آمده است.
در پاورقی‌ها علاوه بر ذکر منابع، توضیحاتی پیرامون برخی از کلمات و عبارات متن داده شده است.
پانویس
- ↑ ر.ک: مقدمه مترجم، ص6
- ↑ ر.ک: همان
- ↑ ر.ک: مقدمه مترجم، ص5-9
- ↑ ر.ک: مقدمه نویسنده، ص21-56
- ↑ ر.ک: مقدمه مترجم، ص7
- ↑ ر.ک: متن کتاب، ص61-116
- ↑ ر.ک: همان، ص165-202
- ↑ ر.ک: همان، ص239-247
- ↑ همان، ص271-314
- ↑ ر.ک: همان، ص325-399
- ↑ ر.ک: مقدمه مترجم، ص8
- ↑ ر.ک: همان، ص413
- ↑ ر.ک: همان، ص417-502
- ↑ ر.ک: همان، ص315-562
- ↑ ر.ک: همان، ص583-609
- ↑ ر.ک: همان، ص621
- ↑ ر.ک: مقدمه مترجم، ص8
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.