امامت و دلایل انتصابی بودن آن: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - '<ref>' به '.<ref>') |
جز (جایگزینی متن - '</ref>.' به '</ref>') |
||
| خط ۴۶: | خط ۴۶: | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
فصل اول کتاب مشتمل بر بیان مفاهیم و کلیات می‌باشد. در بخش مفهومشناسی، مؤلّف به بررسی مفاهیم لغوی و اصطلاحی امام و نصب پرداخته و در بخش کلیات به پیشینه بحث نصب اشاره دارد که از زمان پیامبر اکرم(ص) در مقابل اندیشه انتخاب امام مطرح بوده است و پیشینه طولانی و پیوسته‌ای نزد دانشمندان امامیه داشته است و با رویکردهای مختلفی از جمله کلامی، فقهی، عرفانی، تاریخی، تفسیری مطرح شده است. در ادامه به سیره انبیای الهی بر تعیین جانشین خود اشاره دارد و اینکه نظام جانشینی در ادیان گذشته یک امر قطعی بوده و ضرورت نصب امام را با توجه به لزوم عصمت امام قطعی می‌داند.<ref>ر.ک: متن کتاب، ص19-59</ref> | فصل اول کتاب مشتمل بر بیان مفاهیم و کلیات می‌باشد. در بخش مفهومشناسی، مؤلّف به بررسی مفاهیم لغوی و اصطلاحی امام و نصب پرداخته و در بخش کلیات به پیشینه بحث نصب اشاره دارد که از زمان پیامبر اکرم(ص) در مقابل اندیشه انتخاب امام مطرح بوده است و پیشینه طولانی و پیوسته‌ای نزد دانشمندان امامیه داشته است و با رویکردهای مختلفی از جمله کلامی، فقهی، عرفانی، تاریخی، تفسیری مطرح شده است. در ادامه به سیره انبیای الهی بر تعیین جانشین خود اشاره دارد و اینکه نظام جانشینی در ادیان گذشته یک امر قطعی بوده و ضرورت نصب امام را با توجه به لزوم عصمت امام قطعی می‌داند.<ref>ر.ک: متن کتاب، ص19-59</ref> | ||
فصل دوم کتاب، به نقد دلایل نظریه انتخاب امام پرداخته؛ در گفتار اول از این فصل مبانی مشروعیت نظام سیاسی از منظر اهل سنت مورد بررسی و نقد قرار گرفته که اولین آنها اجماع اهل حل و عقد است. از دیدگاه اهل سنت، اهل حل و عقد می‌توانند خلیفه را تعیین و انتخاب نمایند؛ چنان‌که اصحاب صدر تاریخ اسلام چنین کردند. دومین آنها استخلاف یا انتخاب به‌وسیله خلیفه قبلی است؛ به بیان اینکه خلیفه خود آگاه‌ترین افراد اهل حل و عقد است و اگر کسی را به خلافت تعیین و نصب کند، خلافت او مشروع و قانونی خواهد بود. سوم از مبانی اهل سنت، زور و غلبه است. بر اساس آن، چنانچه فرد یا گروهی با زور یا غلبه قدرت را در جامعه به دست گیرد، پیروی از او مشروع و حکم وی نافذ است. در گفتار دوم به نقد و بررسی دلایل خلافت ابوبکر پرداخته شده است. دلیل اول اهل سنت، همراهی ابوبکر با پیامبر اکرم(ص) در غار است که با استناد به آیه چهلم سوره توبه، این آیه را نص بر امامت و مناقب ابوبکر دانسته و با استناد به آن، منکران خلافت وی را کافر و کذاب خوانده‌اند. دلیل دوم آنها برخی روایات اهل سنت است که اولی الامر را بر عمر و ابوبکر تطبیق کرده و این را دلیل بر خلافت ابوبکر دانسته‌اند. دلیل سوم، آیه «و كونوا مع الصادقين» .<ref>توبه: 119</ref> است که اهل سنت آن را بر ابوبکر تطبیق کرده‌اند. دلیل چهارم، اجماع سقیفه است که اهل سنت قائلند امام به‌حق بعد از رسول خدا(ص) بر اساس اجماع بزرگان از صحابه در شورای سقیفه، ابوبکر است. دلیل پنجم، پیش‌نماز شدن ابوبکر است که پیامبر اکرم(ص)، او را در نماز جانشین خود کرد و او را عزل نکرد.<ref>ر.ک: همان، ص61-115</ref> | فصل دوم کتاب، به نقد دلایل نظریه انتخاب امام پرداخته؛ در گفتار اول از این فصل مبانی مشروعیت نظام سیاسی از منظر اهل سنت مورد بررسی و نقد قرار گرفته که اولین آنها اجماع اهل حل و عقد است. از دیدگاه اهل سنت، اهل حل و عقد می‌توانند خلیفه را تعیین و انتخاب نمایند؛ چنان‌که اصحاب صدر تاریخ اسلام چنین کردند. دومین آنها استخلاف یا انتخاب به‌وسیله خلیفه قبلی است؛ به بیان اینکه خلیفه خود آگاه‌ترین افراد اهل حل و عقد است و اگر کسی را به خلافت تعیین و نصب کند، خلافت او مشروع و قانونی خواهد بود. سوم از مبانی اهل سنت، زور و غلبه است. بر اساس آن، چنانچه فرد یا گروهی با زور یا غلبه قدرت را در جامعه به دست گیرد، پیروی از او مشروع و حکم وی نافذ است. در گفتار دوم به نقد و بررسی دلایل خلافت ابوبکر پرداخته شده است. دلیل اول اهل سنت، همراهی ابوبکر با پیامبر اکرم(ص) در غار است که با استناد به آیه چهلم سوره توبه، این آیه را نص بر امامت و مناقب ابوبکر دانسته و با استناد به آن، منکران خلافت وی را کافر و کذاب خوانده‌اند. دلیل دوم آنها برخی روایات اهل سنت است که اولی الامر را بر عمر و ابوبکر تطبیق کرده و این را دلیل بر خلافت ابوبکر دانسته‌اند. دلیل سوم، آیه «و كونوا مع الصادقين» .<ref>توبه: 119</ref> است که اهل سنت آن را بر ابوبکر تطبیق کرده‌اند. دلیل چهارم، اجماع سقیفه است که اهل سنت قائلند امام به‌حق بعد از رسول خدا(ص) بر اساس اجماع بزرگان از صحابه در شورای سقیفه، ابوبکر است. دلیل پنجم، پیش‌نماز شدن ابوبکر است که پیامبر اکرم(ص)، او را در نماز جانشین خود کرد و او را عزل نکرد.<ref>ر.ک: همان، ص61-115</ref> | ||
فصل سوم کتاب، به بررسی ادلّه نظریه نصب امام پرداخته؛ در گفتار اول این فصل ادلّه عقلی نظریه نصب مطرح شده است. اولین دلیل، قاعده لطف است؛ به این بیان که وجود حاکم عادل برای زندگی اجتماعی بشر ضروری است و لطف بر خداوند متعال واجب است، پس نصب و تعیین امام، بر خداوند واجب و لازم است. دلیل دوم، برهان عنایت است. عنایت به معنای اعتنا و اهتمام به نظام تشریع و تکوین از صفات خداوند است و نصب امام از اهم لوازم نظام احسن است که بر خداوند واجب است. دلیل سوم، جامعیت دین است. خداوند متعال بارها دین اسلام را جامع و کامل دانسته و کمال دین بر مدار تشریع امامت و ساختار نظام سیاسی است و ختم نبوت هنگامی با جامعیت دین همسو خواهد بود که با نصب امام همراه باشد. دلیل چهارم، برهان واسطه فیض است؛ که چنان‌که فیض خلق نیاز به واسطه دارد، فیض هدایت و تشریع نیز محتاج واسطه است و این واسطه تشریع، بعد از پیامبر اکرم(ص) در نصب امام جلوه کرده است. | فصل سوم کتاب، به بررسی ادلّه نظریه نصب امام پرداخته؛ در گفتار اول این فصل ادلّه عقلی نظریه نصب مطرح شده است. اولین دلیل، قاعده لطف است؛ به این بیان که وجود حاکم عادل برای زندگی اجتماعی بشر ضروری است و لطف بر خداوند متعال واجب است، پس نصب و تعیین امام، بر خداوند واجب و لازم است. دلیل دوم، برهان عنایت است. عنایت به معنای اعتنا و اهتمام به نظام تشریع و تکوین از صفات خداوند است و نصب امام از اهم لوازم نظام احسن است که بر خداوند واجب است. دلیل سوم، جامعیت دین است. خداوند متعال بارها دین اسلام را جامع و کامل دانسته و کمال دین بر مدار تشریع امامت و ساختار نظام سیاسی است و ختم نبوت هنگامی با جامعیت دین همسو خواهد بود که با نصب امام همراه باشد. دلیل چهارم، برهان واسطه فیض است؛ که چنان‌که فیض خلق نیاز به واسطه دارد، فیض هدایت و تشریع نیز محتاج واسطه است و این واسطه تشریع، بعد از پیامبر اکرم(ص) در نصب امام جلوه کرده است. | ||
| خط ۵۷: | خط ۵۷: | ||
ب)- سنت؛ مانند: | ب)- سنت؛ مانند: | ||
# روایاتی که حاکی از آن هستند که پیامبر اکرم(ص) از روزهای نخست بعثت، اعلان فرمودند که مقام امامت همچون رسالت معیّن به امر الهی است. | # روایاتی که حاکی از آن هستند که پیامبر اکرم(ص) از روزهای نخست بعثت، اعلان فرمودند که مقام امامت همچون رسالت معیّن به امر الهی است. | ||
# حدیث ثقلین که به تواتر در منابع مهم روایی ذکر شده است. این حدیث، حاوی وصیت مهمی از رسول خدا(ص) است و بر انحصار خلافت در ائمّه اطهار دلالت دارد.<ref>ر.ک: همان، ص117-191</ref> | # حدیث ثقلین که به تواتر در منابع مهم روایی ذکر شده است. این حدیث، حاوی وصیت مهمی از رسول خدا(ص) است و بر انحصار خلافت در ائمّه اطهار دلالت دارد.<ref>ر.ک: همان، ص117-191</ref> | ||
فصل چهارم کتاب، به ادله نقلی امامت خاصه پرداخته است، به این شرح: | فصل چهارم کتاب، به ادله نقلی امامت خاصه پرداخته است، به این شرح: | ||
الف)- ادلّه قرآنی؛ مانند: | الف)- ادلّه قرآنی؛ مانند: | ||
#آیه ولایت: این آیه یکی از آیاتی است که ولایت را در طول ولایت پیامبر(ص) دانسته و می‌فرماید: ولی و رهبر شما تنها خداست و رسول او و آنان که ایمان آورده‌اند و نماز را برپا می‌دارند و در رکوع زکات می‌پردازند.<ref>مائده: 55</ref> | #آیه ولایت: این آیه یکی از آیاتی است که ولایت را در طول ولایت پیامبر(ص) دانسته و می‌فرماید: ولی و رهبر شما تنها خداست و رسول او و آنان که ایمان آورده‌اند و نماز را برپا می‌دارند و در رکوع زکات می‌پردازند.<ref>مائده: 55</ref> شأن نزول این آیه به اذعان علمای بزرگ اهل سنت و تشیّع، علی(ع) است. | ||
#آیه صادقین: در این آیه خداوند مؤمنان را به پیروی از صادقین امر فرموده است.<ref>توبه: 119</ref> | #آیه صادقین: در این آیه خداوند مؤمنان را به پیروی از صادقین امر فرموده است.<ref>توبه: 119</ref> شأن نزول این آیه در منابع روایی و تفسیری، امام علی(ع) دانسته شده است. | ||
ب)- ادّله روایی؛ مانند: حدیث دار، روایت وصایت، حدیث منزلت، حدیث هدایت، حدیث غدیر، حدیث ولایت و حدیث اثنا عشر.<ref>ر.ک: همان، ص193-343</ref> | ب)- ادّله روایی؛ مانند: حدیث دار، روایت وصایت، حدیث منزلت، حدیث هدایت، حدیث غدیر، حدیث ولایت و حدیث اثنا عشر.<ref>ر.ک: همان، ص193-343</ref> | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
نسخهٔ ۱ مهٔ ۲۰۱۷، ساعت ۰۴:۰۵
| نام کتاب | امامت و دلايل انتصابي بودن آن |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | اميري، سليمان (نويسنده)
پژوهشكده حج و ز يارت (گردآورنده) |
| زبان | فارسي |
| کد کنگره | |
| موضوع | امامت - احاديث |
| ناشر | مشعر |
| مکان نشر | ايران - تهران |
| سال نشر | 1393ش |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE37548AUTOMATIONCODE |
معرفی اجمالی
امامت و دلایل انتصابی بودن آن، تألیف سلیمان امیری، به موضوع دلایل لزوم نصب امام و چگونگی دلالت آنها بر نصب وی می‌پردازد. همچنین شبهات و پاسخ‌های مطروحه در این موضوع را بیان می‌دارد. این کتاب به زبان فارسی و در یک جلد تألیف شده است.
ساختار
کتاب، مشتمل است بر: یک مقدمه از طرف گروه کلام و معارف پژوهشکده حج و زیارت؛ مقدمه‌ای کوتاه از مؤلّف و چهار فصل. مؤلف در بیان مطالب از آیات قرآن و روایات شریفه اهل‌بیت(ع) بهره جسته است.
گزارش محتوا
فصل اول کتاب مشتمل بر بیان مفاهیم و کلیات می‌باشد. در بخش مفهومشناسی، مؤلّف به بررسی مفاهیم لغوی و اصطلاحی امام و نصب پرداخته و در بخش کلیات به پیشینه بحث نصب اشاره دارد که از زمان پیامبر اکرم(ص) در مقابل اندیشه انتخاب امام مطرح بوده است و پیشینه طولانی و پیوسته‌ای نزد دانشمندان امامیه داشته است و با رویکردهای مختلفی از جمله کلامی، فقهی، عرفانی، تاریخی، تفسیری مطرح شده است. در ادامه به سیره انبیای الهی بر تعیین جانشین خود اشاره دارد و اینکه نظام جانشینی در ادیان گذشته یک امر قطعی بوده و ضرورت نصب امام را با توجه به لزوم عصمت امام قطعی می‌داند.[۱]
فصل دوم کتاب، به نقد دلایل نظریه انتخاب امام پرداخته؛ در گفتار اول از این فصل مبانی مشروعیت نظام سیاسی از منظر اهل سنت مورد بررسی و نقد قرار گرفته که اولین آنها اجماع اهل حل و عقد است. از دیدگاه اهل سنت، اهل حل و عقد می‌توانند خلیفه را تعیین و انتخاب نمایند؛ چنان‌که اصحاب صدر تاریخ اسلام چنین کردند. دومین آنها استخلاف یا انتخاب به‌وسیله خلیفه قبلی است؛ به بیان اینکه خلیفه خود آگاه‌ترین افراد اهل حل و عقد است و اگر کسی را به خلافت تعیین و نصب کند، خلافت او مشروع و قانونی خواهد بود. سوم از مبانی اهل سنت، زور و غلبه است. بر اساس آن، چنانچه فرد یا گروهی با زور یا غلبه قدرت را در جامعه به دست گیرد، پیروی از او مشروع و حکم وی نافذ است. در گفتار دوم به نقد و بررسی دلایل خلافت ابوبکر پرداخته شده است. دلیل اول اهل سنت، همراهی ابوبکر با پیامبر اکرم(ص) در غار است که با استناد به آیه چهلم سوره توبه، این آیه را نص بر امامت و مناقب ابوبکر دانسته و با استناد به آن، منکران خلافت وی را کافر و کذاب خوانده‌اند. دلیل دوم آنها برخی روایات اهل سنت است که اولی الامر را بر عمر و ابوبکر تطبیق کرده و این را دلیل بر خلافت ابوبکر دانسته‌اند. دلیل سوم، آیه «و كونوا مع الصادقين» .[۲] است که اهل سنت آن را بر ابوبکر تطبیق کرده‌اند. دلیل چهارم، اجماع سقیفه است که اهل سنت قائلند امام به‌حق بعد از رسول خدا(ص) بر اساس اجماع بزرگان از صحابه در شورای سقیفه، ابوبکر است. دلیل پنجم، پیش‌نماز شدن ابوبکر است که پیامبر اکرم(ص)، او را در نماز جانشین خود کرد و او را عزل نکرد.[۳]
فصل سوم کتاب، به بررسی ادلّه نظریه نصب امام پرداخته؛ در گفتار اول این فصل ادلّه عقلی نظریه نصب مطرح شده است. اولین دلیل، قاعده لطف است؛ به این بیان که وجود حاکم عادل برای زندگی اجتماعی بشر ضروری است و لطف بر خداوند متعال واجب است، پس نصب و تعیین امام، بر خداوند واجب و لازم است. دلیل دوم، برهان عنایت است. عنایت به معنای اعتنا و اهتمام به نظام تشریع و تکوین از صفات خداوند است و نصب امام از اهم لوازم نظام احسن است که بر خداوند واجب است. دلیل سوم، جامعیت دین است. خداوند متعال بارها دین اسلام را جامع و کامل دانسته و کمال دین بر مدار تشریع امامت و ساختار نظام سیاسی است و ختم نبوت هنگامی با جامعیت دین همسو خواهد بود که با نصب امام همراه باشد. دلیل چهارم، برهان واسطه فیض است؛ که چنان‌که فیض خلق نیاز به واسطه دارد، فیض هدایت و تشریع نیز محتاج واسطه است و این واسطه تشریع، بعد از پیامبر اکرم(ص) در نصب امام جلوه کرده است. در گفتار دوم این فصل، به دلایل نقلی امامت پرداخته شده، به این شرح: الف)- قرآن؛ مانند:
- آیه مربوط به نصب امامت ابراهیم: امامت اگر امری انتخابی بود، حضرت ابراهیم نمی‌بایست آن را از خداوند متعال درخواست می‌کرد و می‌بایست آن را به مردم واگذار می‌فرمود.
- آیه وجوب اطاعت از اولی الامر: به قرینه سیاق که اطاعت از اولی الامر هم‌عرض اطاعت از خداوند و پیامبر اکرم(ص) است، مشخص می‌شود مقام اولی الامری جایگاه شخص معصوم و منصوب از جانب خداوند متعال است.
ب)- سنت؛ مانند:
- روایاتی که حاکی از آن هستند که پیامبر اکرم(ص) از روزهای نخست بعثت، اعلان فرمودند که مقام امامت همچون رسالت معیّن به امر الهی است.
- حدیث ثقلین که به تواتر در منابع مهم روایی ذکر شده است. این حدیث، حاوی وصیت مهمی از رسول خدا(ص) است و بر انحصار خلافت در ائمّه اطهار دلالت دارد.[۴]
فصل چهارم کتاب، به ادله نقلی امامت خاصه پرداخته است، به این شرح: الف)- ادلّه قرآنی؛ مانند:
- آیه ولایت: این آیه یکی از آیاتی است که ولایت را در طول ولایت پیامبر(ص) دانسته و می‌فرماید: ولی و رهبر شما تنها خداست و رسول او و آنان که ایمان آورده‌اند و نماز را برپا می‌دارند و در رکوع زکات می‌پردازند.[۵] شأن نزول این آیه به اذعان علمای بزرگ اهل سنت و تشیّع، علی(ع) است.
- آیه صادقین: در این آیه خداوند مؤمنان را به پیروی از صادقین امر فرموده است.[۶] شأن نزول این آیه در منابع روایی و تفسیری، امام علی(ع) دانسته شده است.
ب)- ادّله روایی؛ مانند: حدیث دار، روایت وصایت، حدیث منزلت، حدیث هدایت، حدیث غدیر، حدیث ولایت و حدیث اثنا عشر.[۷]
وضعیت کتاب
در ابتدای کتاب فهرست مطالب ذکر شده است و در انتهای آن کتابنامه. در پاورقی‌ها متن عربی روایات و آدرس مطالب آورده شده است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.