اصول و مبانی نظری طب سنتی

اصول و مبانی نظری طب سنتی

نام کتاب	اصول و مبانی نظری طب سنتی
نام های دیگر کتاب	کتاب اصول و مبانی نظری طب سنتی گزیده‌ای از کتاب نخستین ذخیره خوارزمشاهی ذخیر خوارزمشاهی. برگزیده
پدیدآورندگان	مصطفوی، جلال‏ (مصحح) جرجانی، اسماعیل بن حسن (نويسنده)
زبان	فارسی
کد کنگره	‏R‎‏ ‎‏128‎‏/‎‏3‎‏ ‎‏/‎‏ج‎‏4‎‏ ‎‏ذ‎‏3018
موضوع	پزشکی اسلامی - متون قدیمی تا قرن 14 پزشکی سنتی - متون قدیمی تا قرن 14 دارو شناسی - متون قدیمی تا قرن 14
ناشر	دانشگاه علوم پزشكی ايران، موسسه مطالعات تاريخ پزشکی، طب اسلامی و مکمل
مکان نشر	تهران - ایران
سال نشر	1383 هـ.ش
کد اتوماسیون	AUTOMATIONCODE12560AUTOMATIONCODE

معرفى اجمالى

«اصول و مبانى نظرى طب سنتى» گزيده‌اى از کتاب نخستين ذخيره خوارزمشاهى تألیف اسماعيل جرجانى (434-530ق) است كه با تصحيح و حواشى دكتر سيد جلال مصطفوى منتشر شده است.

مرحوم دكتر جلال مصطفوى با توجه به اهميت کتاب ذخيره خوارزمشاهى -خصوصاً بخش اول آن كه پيرامون كليات علم پزشكى است- دست به تصحيح و حاشيه‌زدن بر بخش نخست اين اثر ارزنده زده است.

وى در مقدمه‌اى كه بر اين اثر نگاشته به انگيزه‌اش براى اين كار تصريح نمى‌نمايد هر چند آنچه وى در ارزش و اعتبار طب سنتى و نيز کتاب ذخيره خوارزمشاهى نگاشته به خوبى انگيزه او را از اين امر نشان مى‌دهد.

ساختار

کتاب مشتمل بر يك مقدمه به قلم دكتر محمد مهدى اصفهانى و شش گفتار است كه هر گفتار خود به چندين باب تقسيم مى‌شود.

گزارش محتوا

شخصيت علمى جرجانى و شهرت او بيش از آن است كه نياز به معرفى داشته باشد. اين طبيب فرزانه در کتاب نخستين از مجلدات دهگانه ذخيره خوارزمشاهى شرحى شايسته درباره اصول مبانى طب سنتى دارد.

يكى از نقاط ابهام و تقريباً دشوار در طب سنتى، بازشناسى اصول و مبانى آن و دريافت صحيح از مصطلحات متداول آن است كه به خصوص براى محققين زمان ما، به لحاظ آگاهى‌هاى آنها از دانش‌هاى همچون فيزيولوژى، بيوشيمى و ساير علوم تجربى نيازمند توضيحاتى فراخور اين زمان و دانش روز است. اهميت مسأله شناخت عناصر اربعه، اخلاط اركان و مزاج‌ها با عنوان بحث زيربنايى در طب سنتى به اندازه‌اى است كه بدون آن نمى‌توان به ارائه خدمات پزشكى متناسب، مبادرت ورزيد.

ذخيره خوارزمشاهى در مدت نهصد سالى كه از تاريخ تأليف آن مى‌گذرد، همواره مانند قانون ابن سينا مورد مطالعه و استناد اهل علم و مخصوصاً پزشكان قديم بوده است. نگارش فارسى اين اثر، تفصيل مطالب و تحقيقات و تجربيات شخصى مؤلف هر كدام ويژگى‌هايى است كه بر ارزش اين اثر مى‌افزايد محققان را به تأمل در نگاشته‌هاى آن فرا مى‌خواند. حتى براى كسانى كه چندان علاقه‌اى به طب سنتى ندارند ولى در حوزه ادبيات به تحقيق و پژوهش مشغول‌اند، کتاب ذخيره خوارزمشاهى متنى بسيار سودمند و مفيد است.

حواشى سودمند و عالمانه مرحوم دكتر جلال مصطفوى نيز ارزش اين اثر را دو چندان نموده است.

عناوين گفتارهاى شش‌گانه کتاب و تعداد ابواب هر يك بدين ترتيب است:

1. حد طب و منفعت آن و ياد كردن حال مايه‌ها (سه باب)

2. معرفت مزاج (هشت باب)؛ 3. خلطهاى چهارگونه (شش باب)؛ 4. تشريح اندام‌هاى يكسان كه در پنج جزء، استخوان‌ها و غضروف‌ها، عضلات، اعصاب، رگها و شريان‌ها را تشريح كرده است؛ 5. تشريح اندام‌هاى مركب (17 باب)؛ 6. قوت‌ها (پنج باب)

وضعيت کتاب

کتاب در سال 1344ش توسط انتشارات انجمن آثار ملى چاپ و منتشر شده است.

افست اين کتاب توسط موسسه مطالعات تاريخ پزشكى، طب اسلامى و مكمل دانشگاه علوم پزشكى ايران در مرداد ماه سال 1383ش با ديباچه‌اى به قلم آقاى دكتر محمد مهدى اصفهانى پيرامون معرفى اين اثر منتشر شده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب

پیوندها

مطالعه کتاب اصول و مبانی نظری طب سنتی در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور