اصول و مبانی نظری طب سنتی
| اصول و مبانی نظری طب سنتی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مصطفوی، جلال (مصحح) جرجانی، اسماعیل بن حسن (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | کتاب اصول و مبانی نظری طب سنتی
گزیده‌ای از کتاب نخستین ذخیره خوارزمشاهی ذخیر خوارزمشاهی. برگزیده |
| ناشر | دانشگاه علوم پزشکی ایران، مؤسسه مطالعات تاريخ پزشکی، طب اسلامی و مکمل |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1383 ش |
| چاپ | 1 |
| موضوع | پزشکی اسلامی - متون قدیمی تا قرن 14
پزشکی سنتی - متون قدیمی تا قرن 14 دارو شناسی - متون قدیمی تا قرن 14 |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | R 128/3 /ج4 ذ3018 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
اصول و مبانى نظرى طب سنتى گزيده‌اى از کتاب نخستين ذخيره خوارزمشاهى تألیف اسماعيل جرجانى (434-530ق) است كه با تصحيح و حواشى دكتر سيد جلال مصطفوى منتشر شده است.
مرحوم دكتر جلال مصطفوى با توجه به اهميت کتاب ذخيره خوارزمشاهى -خصوصاً بخش اول آن كه پيرامون كليات علم پزشکى است- دست به تصحيح و حاشيه‌زدن بر بخش نخست این اثر ارزنده زده است.
وى در مقدمه‌اى كه بر این اثر نگاشته به انگیزه‌اش برای این كار تصريح نمى‌نمايد هرچند آنچه وى در ارزش و اعتبار طب سنتى و نيز کتاب ذخيره خوارزمشاهى نگاشته به خوبى انگیزه او را از این امر نشان مى‌دهد.
ساختار
کتاب مشتمل بر یک مقدمه به قلم دكتر محمد مهدى اصفهانى و شش گفتار است كه هر گفتار خود به چندين باب تقسيم مى‌شود.
گزارش محتوا
شخصيت علمى جرجانى و شهرت او بيش از آن است كه نياز به معرفى داشته باشد. این طبيب فرزانه در کتاب نخستين از مجلدات دهگانه ذخيره خوارزمشاهى شرحى شايسته درباره اصول مبانى طب سنتى دارد.
یکى از نقاط ابهام و تقريباً دشوار در طب سنتى، بازشناسى اصول و مبانى آن و دريافت صحيح از مصطلحات متداول آن است كه به خصوص برای محققین زمان ما، به لحاظ آگاهى‌هاى آنها از دانش‌هاى همچون فيزيولوژى، بيوشيمى و ساير علوم تجربى نيازمند توضيحاتى فراخور این زمان و دانش روز است. اهميت مسأله شناخت عناصر اربعه، اخلاط اركان و مزاج‌ها با عنوان بحث زيربنايى در طب سنتى به اندازه‌اى است كه بدون آن نمى‌توان به ارائه خدمات پزشکى متناسب، مبادرت ورزيد.
ذخيره خوارزمشاهى در مدت نهصد سالى كه از تاريخ تأليف آن مى‌گذرد، همواره مانند قانون ابن سينا مورد مطالعه و استناد اهل علم و مخصوصاًً پزشکان قديم بوده است. نگارش فارسی این اثر، تفصيل مطالب و تحقيقات و تجربيات شخصى مؤلف هر كدام ويژگى‌هایى است كه بر ارزش این اثر مى‌افزايد محققان را به تأمل در نگاشته‌هاى آن فرا مى‌خواند. حتى برای كسانى كه چندان علاقه‌اى به طب سنتى ندارند ولى در حوزه ادبيات به تحقيق و پژوهش مشغول‌اند، کتاب ذخيره خوارزمشاهى متنى بسيار سودمند و مفيد است.
حواشى سودمند و عالمانه مرحوم دكتر جلال مصطفوى نيز ارزش این اثر را دو چندان نموده است.
عناوين گفتارهاى شش‌گانه کتاب و تعداد ابواب هر یک بدين ترتيب است:
1.حد طب و منفعت آن و ياد كردن حال مايه‌ها (سه باب) 2. معرفت مزاج (هشت باب)؛ 3. خلطهاى چهارگونه (شش باب)؛ 4. تشريح اندام‌هاى یکسان كه در پنج جزء، استخوان‌ها و غضروف‌ها، عضلات، اعصاب، رگها و شريان‌ها را تشريح كرده است؛ 5. تشريح اندام‌هاى مركب (17 باب)؛ 6. قوت‌ها (پنج باب)
وضعيت کتاب
کتاب در سال 1344ش توسط انتشارات انجمن آثار ملى چاپ و منتشر شده است.
افست این کتاب توسط مؤسسه مطالعات تاريخ پزشکى، طب اسلامى و مكمل دانشگاه علوم پزشکى ایران در مرداد ماه سال 1383ش با ديباچه‌اى به قلم آقاى دكتر محمد مهدى اصفهانى پيرامون معرفى این اثر منتشر شده است.
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب