۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
شرائع الإسلام في مسائل الحلال و الحرام (محشی حسینی شیرازی) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۴ اکتبر ۲۰۱۶، ساعت ۱۳:۵۵
، ۴ اکتبر ۲۰۱۶بدون خلاصۀ ویرایش
جز (A-esmaili@noornet.net صفحهٔ شرائع الإسلام في مسائل الحلال و الحرام را بدون برجای‌گذاشتن تغییرمسیر به [[شرائع الإسلام في مسائل الحلال و الحرام (محش...) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۳: | خط ۳۳: | ||
|-class='articleCode' | |-class='articleCode' | ||
|کد اتوماسیون | |کد اتوماسیون | ||
|data-type='automationCode'| | |data-type='automationCode'|AUTOMATIONCODE531AUTOMATIONCODE | ||
|} | |} | ||
</div> | </div> | ||
| خط ۴۱: | خط ۴۱: | ||
'''شرائع الإسلام في مسائل الحلال و الحرام'''، اثر [[محقق حلی، جعفر بن حسن |نجم‌الدين شيخ جعفر]]، فرزند حسن بن يحيى و معروف به [[محقق حلی، جعفر بن حسن |محقق حلى]]، عالم و فقيه اصولى و مرجع بزرگ اوايل قرن هفتم است كه به زبان عربى در باره فقه شيعه اماميه و يك دوره كامل احكام اسلام و مسائل حلال و حرام نوشته شده است. مسائل اين كتاب را بين دوازده تا پانزده هزار گفته‌اند. | |||
اين كتاب، از زمان «محقق حلى» تا اين زمان، جزو متون درسى حوزه‌هاى علميه است. فضلاى عرب در حوزه‌هاى علمى به جاى «شرح لمعه» بيشتر اين كتاب را تدريس و تدرس مى‌كنند. | اين كتاب، از زمان «محقق حلى» تا اين زمان، جزو متون درسى حوزه‌هاى علميه است. فضلاى عرب در حوزه‌هاى علمى به جاى «شرح لمعه» بيشتر اين كتاب را تدريس و تدرس مى‌كنند. | ||
| خط ۵۵: | خط ۵۵: | ||
اگر بخواهيم ويژگى‌هاى اين كتاب را برشمريم بهتر است مختصرى از تاريخ شيعه را گزارشى بيان نماييم. فقه شيعه در آغاز، متون روايات بود و فقهاء و محدثان از تعبير كلمات حديث و زياد و كم كردن آن و اظهار نظر رأى پرهيز مى‌كردند و احاديث را دسته‌بندى مى‌كردند، مانند | اگر بخواهيم ويژگى‌هاى اين كتاب را برشمريم بهتر است مختصرى از تاريخ شيعه را گزارشى بيان نماييم. فقه شيعه در آغاز، متون روايات بود و فقهاء و محدثان از تعبير كلمات حديث و زياد و كم كردن آن و اظهار نظر رأى پرهيز مى‌كردند و احاديث را دسته‌بندى مى‌كردند، مانند [[الكافي (ط. الاسلاميه)|اصول و فروع كافى]] [[کلینی، محمد بن یعقوب|شيخ يعقوب كلينى]]، اما نگارش كتب فقهى بدون روايات توسط [[شيخ طوسى]] در «[[النهاية في مجرد الفقه و الفتاوی|النهايه]]» و «[[المبسوط في فقه الإمامية|مبسوط]]» آغاز گرديد و تا دو قرن، فقهاء، مقلد شيخ طوسى بودند و كارشان شرح فتاوى ايشان بود، اما در تبويب ابواب، آراء مختلفى وجود داشت و تشتت و پراكندگى حاكم بود. | ||
قديمى‌ترين تقسيم و دسته‌بندى بحث‌هاى فقه در كتاب «الفروع من الكافي» تاليف شيخ كلينى ديده مى‌شود. بعد از آن دسته‌بندى ايشان با تغييراتى اعمال مى‌شد تا نوبت شيخ طوسى در كتاب «النهايه» رسيد و بعد هم تقسيم‌بندى‌هاى ديگرى وجود داشت، اما مبناى خاصى براى آنها وجود نداشت و تا دو قرن بعد، سبك و روش شيخ طوسى حاكم بود و اين دوره را دوره «ركود» مى‌نامند. تا آنكه طرح «محقق حلى» در كتاب «شرائع الإسلام» ارائه شد. او فقه را به چهار باب مجزا بدين ترتيب تقسيم كرد: 1. عبادات؛ 2. عقود؛ 3. ايقاعات؛ 4. احكام. | قديمى‌ترين تقسيم و دسته‌بندى بحث‌هاى فقه در كتاب «الفروع من الكافي» تاليف شيخ كلينى ديده مى‌شود. بعد از آن دسته‌بندى ايشان با تغييراتى اعمال مى‌شد تا نوبت شيخ طوسى در كتاب «النهايه» رسيد و بعد هم تقسيم‌بندى‌هاى ديگرى وجود داشت، اما مبناى خاصى براى آنها وجود نداشت و تا دو قرن بعد، سبك و روش شيخ طوسى حاكم بود و اين دوره را دوره «ركود» مى‌نامند. تا آنكه طرح «محقق حلى» در كتاب «شرائع الإسلام» ارائه شد. او فقه را به چهار باب مجزا بدين ترتيب تقسيم كرد: 1. عبادات؛ 2. عقود؛ 3. ايقاعات؛ 4. احكام. | ||
| خط ۶۷: | خط ۶۷: | ||
«احكام»، شامل دوازده كتاب به اين قرار است: 1. صيد و ذباحه؛ 2. اطعمه و اشربه؛ 3. غصب؛ 4. شفعه؛ 5. احياى موات؛ 6. لقطه؛ 7. فرائض؛ 8. قضاء؛ 9. شهادات؛ 10. حدود و تعزيرات؛ 11. قصاص؛ 12. ديات. | «احكام»، شامل دوازده كتاب به اين قرار است: 1. صيد و ذباحه؛ 2. اطعمه و اشربه؛ 3. غصب؛ 4. شفعه؛ 5. احياى موات؛ 6. لقطه؛ 7. فرائض؛ 8. قضاء؛ 9. شهادات؛ 10. حدود و تعزيرات؛ 11. قصاص؛ 12. ديات. | ||
محقق، فقه شيعه را از پراكندگى و تشتت تبويب در ابواب نجات داد و راهى را رفت كه رهروان بسيارى يافت و اكثر فقهاء تا عصر حاضر در شكل‌بندى ابواب فقه راه ايشان را طى نموده‌اند و حتى برخى از فقهاء مانند شهيد | محقق، فقه شيعه را از پراكندگى و تشتت تبويب در ابواب نجات داد و راهى را رفت كه رهروان بسيارى يافت و اكثر فقهاء تا عصر حاضر در شكل‌بندى ابواب فقه راه ايشان را طى نموده‌اند و حتى برخى از فقهاء مانند [[شهید اول، محمد بن مکی|شهيد اول]]، در جلد اول كتاب «[[القواعد و الفوائد في الفقه و الاُصول و العربية|القواعد و الفوائد]]» و [[فاضل مقداد]] نيز در جلد اول كتاب «[[التنقيح الرائع لمختصر الشرائع|التنقيح الرائع]]»، بر آن داشته كه تبيين علمى براى انحصار ابواب فقه در چهار باب محقق حلى بياورند. البته، اين شاكله‌بندى حلى وجه غالب بود و شاكله‌سازى‌هاى ديگرى هم از محقق حلى در ابواب فقه وجود داشت، مانند: 1. طرح حاجب مفتاح الكرامه؛ 2. طرح شهيد اول در كتاب القواعد و الفوائد؛ 3. طرح فيض كاشانى؛ 4. طرح شهيد صدر، كه مورد استقبال چندانى قرار نگرفتند. | ||
گرچه انتقادهايى هم در طرح محقق حلى وارد گرديد، مثل اين انتقاد كه مى‌گويند: اساس و ملاكى كه وى براى دسته‌بندى كتب فقهى از آن سود جسته، كاربردى ندارد؛ زيرا وى به داشتن عبارت «صيغه» و نداشتن آن و نيز دو طرفى بودن عبارت «صيغه» و يك طرف بودن، به‌عنوان اساس و ملاك تكيه كرده و به ماهيت و طبيعت كتاب‌ها توجهى نكرده و در نتيجه بسيارى از باب‌ها كه از جهت ماهيت و طبيعت مناسب و در يك رديف جاى مى‌گيرند، از يكديگر جدا شده‌اند و بسيارى از كتاب‌ها، غير مناسب كنار يكديگر قرار گرفته‌اند، ولى بااين‌همه طرح محقق همچنان مورد توجه مى‌باشد. | گرچه انتقادهايى هم در طرح محقق حلى وارد گرديد، مثل اين انتقاد كه مى‌گويند: اساس و ملاكى كه وى براى دسته‌بندى كتب فقهى از آن سود جسته، كاربردى ندارد؛ زيرا وى به داشتن عبارت «صيغه» و نداشتن آن و نيز دو طرفى بودن عبارت «صيغه» و يك طرف بودن، به‌عنوان اساس و ملاك تكيه كرده و به ماهيت و طبيعت كتاب‌ها توجهى نكرده و در نتيجه بسيارى از باب‌ها كه از جهت ماهيت و طبيعت مناسب و در يك رديف جاى مى‌گيرند، از يكديگر جدا شده‌اند و بسيارى از كتاب‌ها، غير مناسب كنار يكديگر قرار گرفته‌اند، ولى بااين‌همه طرح محقق همچنان مورد توجه مى‌باشد. | ||
| خط ۸۰: | خط ۸۰: | ||
كتاب، به زبان‌هاى فرانسه، روسى، انگليسى، فارسى و تركى ترجمه شده است. | كتاب، به زبان‌هاى فرانسه، روسى، انگليسى، فارسى و تركى ترجمه شده است. | ||
كتاب، بعد از نگارش، توسط خود محقق حلى تحت عنوان | كتاب، بعد از نگارش، توسط خود محقق حلى تحت عنوان «[[المختصر النافع في فقه الإمامية|مختصر النافع]]» تلخيص شد و سپس خود ايشان كتاب «[[المعتبر في شرح المختصر|المعتبر في شرح المختصر]]» را در شرح «[[المختصر النافع في فقه الإمامية|مختصر النافع]]» نگاشت. | ||
يكى از ترجمه‌هاى فارسى اين كتاب، ترجمه‌اى است از شيخ محمدتقى بن عباس نهاوندى. | يكى از ترجمه‌هاى فارسى اين كتاب، ترجمه‌اى است از شيخ محمدتقى بن عباس نهاوندى. | ||
| خط ۸۸: | خط ۸۸: | ||
شروح متعددى بر اين كتاب نگاشته شده، از قبيل: | شروح متعددى بر اين كتاب نگاشته شده، از قبيل: | ||
#بزرگ‌ترين كتاب فقهى شيعى كه جنبه دائرةالمعارفى در اين زمينه دارد؛ يعنى كتاب «جواهر الكلام في شرح شرائع الإسلام»، تاليف محمدحسن نجفى؛ | |||
#أساس الأحكام؛ | |||
#تقرير المرام؛ | |||
#جامع الجوامع؛ | |||
#دلائل الأحكام؛ | |||
#غاية المرام؛ | |||
و... | و... | ||
| خط ۱۱۷: | خط ۱۱۲: | ||
[[رده:فقه مذاهب]] | [[رده:فقه مذاهب]] | ||
[[رده:فقه شیعه]] | [[رده:فقه شیعه]] | ||