میراث حوزه اصفهان: تفاوت میان نسخه‌ها

#'''هفت استفتای فقهی''' بهاء‎الدین محمد بن حسین عاملی (متوفی 1031ق)؛ در این نوشتار ابتدا عنوان آثار فقهی شیخ بهایی ذکر و پس‌ازآن هفت استفتای فقهی از وی برای اولین بار تقدیم ارباب نظر شده است. محقق اثر علی صدرایی خویی است<ref>ر.ک: همان، ص347</ref>.

#'''مشارع الأحكام في تحقيق مسائل الحلال و الحرام''' تألیف شیخ محمدحسین اصفهانی (متوفی 1255ق)؛ از جمله آثار فقهی صاحب فصول است که در اوج اقتدار و اشتهار علمی و اجتماعی ایشان نوشته شده است<ref>ر.ک: همان، ص368</ref>. محقق اثر مهدی باقری سیانی است.

#'''ترجمة العلامة الشیخ محمدحسین النجفي الإصفهانی (متوفی 1308ق)''' اثر آیت‌الله مجدالدین نجفی اصفهانی (متوفی 1403ق)؛ رساله مختصری است که به‌عنوان آخرین نوشته بر فرزندش املاء فرمود تا به‌عنوان پی‌نوشت ایشان بر تفسیر «مجد البیان» -که درصدد چاپ و احیای آن بوده‌اند- به طبع درآید. این رساله را مجید هادی‌زاده تحقیق و تصحیح کرده است<ref>ر.ک: همان، ص601</ref>.

#'''شرح فقره‌ای از نهج‎البلاغه''' میر سید احمد علوی عاملی(متوفی 1057ق)؛ به بررسی کوتاهی از یک فراز نامه هفدهم نهج‎البلاغه پرداخته است. نامه هفدهم امام علی(ع) در نهج‎البلاغه در جواب یکی از نامه‌های معاویه که منکر فضیلت‎های شخصیتی و نسبی امام الموحدین بوده به رشته تحریر قدوسی آن امام همام درآمده است<ref>ر.ک: مقدمه، ج6، ص23</ref>.

#'''اجازات علامه ملا محمدتقی مجلسی'''؛ دربردارنده 52 اجازه است که آخوند مولی محمدتقی مجلسی برای شاگردان و شخصیت‎های معاصر خویش نگاشته است. مقدمه، تحقیق و تصحیح اثر به قلم سید جعفر حسینی اشکوری است<ref>ر.ک: همان، ص23</ref>.

#'''اقل و اکثر ارتباطی از منظر صاحب محصول، كشف الغطاء و هدایة المسترشدين''' اثر علامه سید محمدجواد عاملی (متوفی 1228ق)؛ تدوینی ارزنده و ابتکاری شایسته به قلم صاحب مفتاح الكرامة است. وی در این رساله نظرات سه تن از فقها و اصولیین بزرگ در این موضوع را جمع‎آوری و تدوین نموده است. این رساله توسط مهدی باقری تصحیح و تحقیق شده است.<ref>ر.ک: مقدمه، ج6، ص24</ref>.

#'''مدارس اصفهان: گزارشی از وضعیت حوزه‌های اصفهان برای ظل السلطان'''؛ رساله‌ای است از مؤلفی ناشناخته که به همت مجید غلامی جلیسه تحقیق و آماده شده است. مؤلف به معرفی مدارس علمیه اصفهان در عصر قاجار پرداخته و محقق نیز در ضرورت سامان‌دهی پژوهش‎های پیرامون تاریخ حوزه‌های علمیه شیعه تأکید کرده و به تحلیل و بررسی این مجموعه همت گمارده است<ref>ر.ک: مقدمه، ج6، ص25-24</ref>.

===جلد هشتم===

#'''رسالة التعليقات علی زبدة البيان''' اثر محمد بن عبدالفتاح تنکابنی معروف به فاضل سراب (متوفی 1124ق) در موضوع آیات الاحکام است. یکی از آثاری که در تألیفات شیعی جایگاه ویژه‌ای به خود اختصاص داده زبدة البیان مقدس اردبیلی (متوفی 993ق) است. این اثر دارای شروح و تعلیقات و ترجمه‌های فراوانی است که از آن جمله تعلیقات فاضل سراب است. این اثر با تحقیق مهدی باقری منتشر شده است<ref>ر.ک: مقدمه، ج8، ص 20-19</ref>.

#'''رساله طاهریه''' عبدالرحیم بن کرمعلی پاچناری اصفهانی (عالم سده سیزدهم هجری)؛ در طهارت خون معصومین(ع) نوشته شده است. آنچه بیش از مقصود رساله اهمیت دارد، یکی، چرایی پرداختن به موضوع مورد بحث و دیگر چگونگی پرداختن به آن است. محقق اثر جویا جهانبخش در مقدمه‌ای محققانه سابقه و ثمرات موضوع را کاویده و موافقان و مخالفان این نظر را به اجمال مطرح کرده است<ref>ر.ک: همان؛ متن کتاب، ج8، ص368</ref>.

#'''الأنوار اللامعة لزوار الجامعة''' تألیف بهاء‎الدین محمد حسینی معروف به مختاری نائینی(متوفی بعد از 1131ق)؛ شرحی است گران‎بها بر زیارت جامعه کبیره که باکمال تأسف تا فراز «المکرمون» رسیده و مؤلف از ادامه آن بازمانده است. تحقیق و تصحیح رساله به قلم محمدجواد نور محمدی است<ref>ر.ک: همان، ص467؛ مقدمه، ج1، ص21-20</ref>.

#'''رسالة في عدم انفعال الماء القليل''' آیت‌الله سید ناصرالدین حجت نجف‌آبادی (متوفی 1360ق)؛ تنها اثر فقهی موجود از فقیه بزرگوار سید ناصرالدین حجت نجف‌آبادی است. پیش از نگارش این اثر تصور نمی‌شد که ایشان در مبانی فقهی نیز تا این مقدار توان فقهی داشته‌اند. مهدی باقری سیانی در مقدمه تحقیق خویش، التفاتی ویژه و ارزنده به مشرب فکری و زندگی مؤلف رساله نموده است<ref>ر.ک: همان، ص22</ref>.

#'''رسالة أحکام ذی الید''' اثر بهاء‎الدین محمد حسینی نائینی معروف به مختاری نائینی (متوفی بعد از 1131ق)؛ که با عنوان‌های دیگری از جمله: «باسط الأیدی بالبینات في تساقط الأیدي و البینات»، «حجية اليد»، «رسالة في قاعدة اليد و كشفها عن الملك» نیز آمده، رساله‌ای مختصر پیرامون قاعده ید و احکام و فروعات مختلف آن است که مؤلف برخی ادله مسئله را بررسی و ابعاد مختلف آن را کاویده است. تحقیق و تصحیح رساله بر عهده سید محمود نریمانی بوده است<ref>ر.ک: همان</ref>.

#'''رساله تاریخ فلسفه''' اثر حکیم میرزا باقر امامی (متوفی 1361ق)؛ پیرامون تاریخ فلسفه غرب و اشاره‌ای کوتاه به عقاید و نظرات آنان است که از شخصیت‎های فلسفه غرب از قبل از میلاد شروع کرده و تا دوره اسلامی را بررسی کرده است. در این اثر پس از طرح گزیده اندیشه‌ها و نظرات فرقه‌ها و مکتب‌های فلسفی به اندیشه‌وران آن مکتب و فرقه نیز اشاره شده است. سید محمدعلی مدرس مطلق این رساله را تحقیق و تصحیح کرده است<ref>ر.ک: همان</ref>.

#'''حلو التناول و سهل التداول في مسئلة التداخل''' نوشته میرزا زین‌العابدین موسوی خوانساری (متوفی 1275ق)؛ نگاهی گذرا به موضوع «تداخل اسباب»، از موضوعات موردتوجه در علم اصول است. مهدی باقری سیانی تحقیق و تصحیح آن را انجام داده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ج10، ص251</ref>. شیخ آقابزرگ در الذریعة در دو جا از این رساله نام برده است<ref>ر.ک: همان، ص256</ref>.

#'''حقیقت منی، مذی، وذی و ودی''' محمدجعفر کلباسی (متوفی 1175ق)؛ رساله‌ای کوتاه شامل مباحثی از مباحث کتاب طهارت است که در آن به تعریف هر یک از میاه چهارگانه پرداخته و احکام آن را به اجمال بیان کرده است. تحقیق و تصحیح اثر توسط مجتبی مطهری‌پور به انجام رسیده است<ref>ر.ک: مقدمه، ج10، ص22</ref>.

#'''کتاب‎شناسی آثار عاصی اصفهانی''' (متوفی 1237ق)؛ کتاب‎شناسی آثار عالم پر تألیف جناب ملا محمد محسن رشتی اصفهانی متخلص و مشهور به عاصی است که به همت مصطفی صادقی تحقیق گردیده است. در این کتاب‎شناسی 169 اثر و 135 نسخه در کتابخانه‌های مختلف معرفی شده است<ref>ر.ک: مقدمه، ج10، ص23</ref>.

#'''فهرست نسخ خطی حوزه علمیه نجف‌آباد (بخش اول) '''؛ مشتمل بر فهرست یک‎صد نسخه خطی حوزه علمیه نجف‌آباد است که به‌صورت مفصل به نگارش درآمده است. محمدجواد نورمحمدی، محمد داوری و سید محمود نریمانی تحقیق و تصحیح را بر عهده داشته‌اند<ref>ر.ک: مقدمه، ج10، ص24؛ متن کتاب، ص443</ref>.

#'''رد المظالم''' تألیف محمدحسن موسوی اصفهانی؛ در بحث رد مظالم از مباحث فقهی کمتر رساله مستقلی به نگارش درآمده و این موضوع مهم و مورد ابتلای اجتماعی، هرچند دانشمندان اسلامی به آن در خلال جوامع و آثار فقهی خود پرداخته‌اند، اما به‌صورت مستقل و مستوفی با تأسف به آن پرداخته نشده است. محقق می‌گوید: ما جز این رساله، رساله مستقلی در این باب نیافتیم. این رساله به همت سید محمود نریمانی تحقیق گردیده است<ref>ر.ک: همان، ص19</ref>.

#'''حرمة محارم الموطوء علی الواطی''' نوشته سید محمدباقر موسوی مشهور به حجت‌الاسلام؛ این اثر که عهده‌دار بیان حرمت مادر، خواهر و دختر موطوء در ازدواج برای واطی است، از مباحث و مسائل باب نکاح فقه شیعه و از موضوعات اجتماعی فقه شیعه است و بیانگر حکم دیدگاه فقه و دینی شیعه درباره این معضل اخلاقی و اجتماعی است. سید مهدی شفتی این رساله را تصحیح و تحقیق کرده است<ref>ر.ک: همان، ص20-19</ref>.

#'''آب نیسان و قمر در عقرب''' نوشته ملا محمدباقر خاتون‌آبادی (متوفی 1127ق)؛ تحقیقی روایی در استحباب خوردن آب نیسان و فوائد آن و همچنین موضوع داخل شدن قمر در برج عقرب است که در روایات آثار وضعی نامطلوب آن از جمله در ازدواج بیان گردیده است. محقق و مصحح اثر محمدجواد نور محمدی است<ref>ر.ک: همان؛ متن کتاب، ج11، ص333</ref>.

#'''شرح ابیات دهدار''' نوشته ملا محمدجعفر لاهیجی (متوفی 1260ق)؛ منظومه‌ای در شناخت بعضی از اسرار حروف و اعداد از مرحوم «محمود دهدار عیانی شیرازی» و شرح آن از حکیم و عارف الهی «ملا محمدجعفر لاهیجی» است. علم اعداد علمی مستقل می‌باشد و فهم آن به تأمل و تفکر بسیار نیاز دارد. اکثر کتاب‌هایی که در این زمینه نوشته شده، دارای رمز و معما است، زیرا معتقد بودند این علم نباید به دست نااهل برسد و تنها از طریق استاد و ریاضت فهمیده می‌شود. رونق این علم موجب پیدایش برخی از مکاتب عرفانی شد، از آن جمله می‌توان از فرقه حروفیه که معتقد به بنای عالم بر اساس حروف می‌باشند نام برد. این رساله نمونه بارزی از یگانگی عرفان، حکمت و اعتقاد راسخ مذهبی می‌باشد. مسعود خداوردی تحقیق و تصحیح اثر را به سرانجام رسانده است<ref>ر.ک: همان، ص360-359</ref>.