البدعة؛ دراسة موضوعية لمفهموم البدعة و تطبيقها علی ضوء منهج أهلالبيت(ع): تفاوت میان نسخهها
جز (جایگزینی متن - 'عليهم السلام' به 'عليهمالسلام') |
جز (جایگزینی متن - 'است<ref>' به 'است.<ref>') |
||
خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
در مقدمه، به موضوع و محتوای کتاب، اشاره گردیده است<ref>ر.ک: مقدمه، ص5-8</ref>. | در مقدمه، به موضوع و محتوای کتاب، اشاره گردیده است.<ref>ر.ک: مقدمه، ص5-8</ref>. | ||
در باب اول، در قالب سه فصل زیر، بهموضوع «حصانت و استوار و محکم نگهداشتن تشریع و خطر بدعتگذاری»، پرداخته شده است: | در باب اول، در قالب سه فصل زیر، بهموضوع «حصانت و استوار و محکم نگهداشتن تشریع و خطر بدعتگذاری»، پرداخته شده است: | ||
در فصل نخست، به بیان عناصر جاودانگی تشریع و خطوط اساسی برای حصانت آن پرداخته شده و از شمولیت تشریع، سعه دایره حلال، ضرورت عرضه مشکلات بر کتاب و سنت، توقف در موقع شبهات، رجوع در جزئیات تشریع و قانونگذاری به علما و عدم جواز اجتهاد در مقابل تشریع، سخن به میان آمده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص6-47</ref>. | در فصل نخست، به بیان عناصر جاودانگی تشریع و خطوط اساسی برای حصانت آن پرداخته شده و از شمولیت تشریع، سعه دایره حلال، ضرورت عرضه مشکلات بر کتاب و سنت، توقف در موقع شبهات، رجوع در جزئیات تشریع و قانونگذاری به علما و عدم جواز اجتهاد در مقابل تشریع، سخن به میان آمده است.<ref>ر.ک: متن کتاب، ص6-47</ref>. | ||
در فصل دوم، با توجه به روایات پیامبر(ص)، به توضیح این امر پرداخته شده که در مواجهه با بدعت، باید چه تمهیداتی اندیشیده و چه اقداماتی را به عمل آورد. در این زمینه، به امور زیر اشاره و پیرامون هریک، توضیحاتی ارائه شده است: نکوهش بدعت و برحذر داشتن از آن؛ مذمت بدعتگذاران و نکوهش آنها؛ تأکید بر قطع ارتباط با بدعتگذاران و عدم قبول توبه آنان<ref>ر.ک: همان، ص52-59</ref>. | در فصل دوم، با توجه به روایات پیامبر(ص)، به توضیح این امر پرداخته شده که در مواجهه با بدعت، باید چه تمهیداتی اندیشیده و چه اقداماتی را به عمل آورد. در این زمینه، به امور زیر اشاره و پیرامون هریک، توضیحاتی ارائه شده است: نکوهش بدعت و برحذر داشتن از آن؛ مذمت بدعتگذاران و نکوهش آنها؛ تأکید بر قطع ارتباط با بدعتگذاران و عدم قبول توبه آنان<ref>ر.ک: همان، ص52-59</ref>. | ||
خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
نویسنده در فصل سوم، به بیان و توضیح اسباب و علل پیدایش و رشد بدعت، پرداخته و سادهلوحی، جهل و تسامح در امر دین، از جمله این اسباب دانسته شده است. از دیگر اسباب، میتوان به دیدگاه کوتهبینانه به دین، سؤال از معضلات و خوض در محظورات و پیروی از هواهای نفسانی، اشاره نمود<ref>ر.ک: همان، ص65-124</ref>. | نویسنده در فصل سوم، به بیان و توضیح اسباب و علل پیدایش و رشد بدعت، پرداخته و سادهلوحی، جهل و تسامح در امر دین، از جمله این اسباب دانسته شده است. از دیگر اسباب، میتوان به دیدگاه کوتهبینانه به دین، سؤال از معضلات و خوض در محظورات و پیروی از هواهای نفسانی، اشاره نمود<ref>ر.ک: همان، ص65-124</ref>. | ||
در باب دوم، در ضمن چهار فصل زیر، به بررسی هویت بدعت پرداخته شده است: در فصل نخست، بدعت در لغت و اصطلاح شرعی مورد بحث و بررسی قرار گرفته<ref>ر.ک: همان، ص129-135</ref> و در فصل دوم، به بررسی قول به تقسیم بدعت به انواع مختلف و استدلال بر بطلان این قول، پرداخته شده است<ref>ر.ک: همان، ص141-180</ref>. | در باب دوم، در ضمن چهار فصل زیر، به بررسی هویت بدعت پرداخته شده است: در فصل نخست، بدعت در لغت و اصطلاح شرعی مورد بحث و بررسی قرار گرفته<ref>ر.ک: همان، ص129-135</ref> و در فصل دوم، به بررسی قول به تقسیم بدعت به انواع مختلف و استدلال بر بطلان این قول، پرداخته شده است.<ref>ر.ک: همان، ص141-180</ref>. | ||
با دقت در نصوص اسلامی، میتوان دریافت که بدعت، در مفاهیم مختلفی همچون تقابل با سنت، غش، گمراهی و تبعیت از هواهای نفسانی و پستترین مراتب کفر و شرک بهکار رفته است. بدین منظور در فصل سوم، با استفاده از روایات، مفهوم بدعت در نصوص اسلامی مورد بررسی قرار گرفته<ref>ر.ک: همان، ص187-193</ref> و در فصل چهارم، به توضیح این امر پرداخته شده: بدعت، به معنای «إدخال ما ليس من الدين فيه» بوده و این مفهوم، متقوم به دو امر است: نخست، اختصاص داشتن به امور شرعی توقیفی (پس بنابراین بدعت شامل عادات متغیر، مباحاتی که در جریان اصلی زندگی انسان پیش میآید و امور عرفی مختلف نزد مردم نمیشود) و دوم، عدم وجود دلیل شرعی و دینی برای امر حادث (که این قید، از مهمترین مقومات اساسی برای بدعت میباشد) <ref>ر.ک: همان، ص201-284</ref>. | با دقت در نصوص اسلامی، میتوان دریافت که بدعت، در مفاهیم مختلفی همچون تقابل با سنت، غش، گمراهی و تبعیت از هواهای نفسانی و پستترین مراتب کفر و شرک بهکار رفته است. بدین منظور در فصل سوم، با استفاده از روایات، مفهوم بدعت در نصوص اسلامی مورد بررسی قرار گرفته<ref>ر.ک: همان، ص187-193</ref> و در فصل چهارم، به توضیح این امر پرداخته شده: بدعت، به معنای «إدخال ما ليس من الدين فيه» بوده و این مفهوم، متقوم به دو امر است: نخست، اختصاص داشتن به امور شرعی توقیفی (پس بنابراین بدعت شامل عادات متغیر، مباحاتی که در جریان اصلی زندگی انسان پیش میآید و امور عرفی مختلف نزد مردم نمیشود) و دوم، عدم وجود دلیل شرعی و دینی برای امر حادث (که این قید، از مهمترین مقومات اساسی برای بدعت میباشد) <ref>ر.ک: همان، ص201-284</ref>. | ||
باب سوم، در دو فصل، به تطبیقات موارد بدعت اختصاص یافته است، ولذا در فصل نخست، به بررسی نماز تراویح و نحوه بدعت شدن آن و نهی پیامبر(ص) از خواندن نمازهای مستحبی بهصورت جماعت و پیروی [[امام على(ع)|حضرت علی(ع)]] از این امر و مخالفت با جماعت خواندن نماز تراویح، پرداخته شده<ref>ر.ک: همان، ص291-318</ref> و در فصل دوم نیز حدیث «سنت خلفای راشدین» و مشروع جلوه دادن اعمال خلفا بهوسیله این حدیث، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است<ref>ر.ک: همان، ص332-386</ref>. | باب سوم، در دو فصل، به تطبیقات موارد بدعت اختصاص یافته است، ولذا در فصل نخست، به بررسی نماز تراویح و نحوه بدعت شدن آن و نهی پیامبر(ص) از خواندن نمازهای مستحبی بهصورت جماعت و پیروی [[امام على(ع)|حضرت علی(ع)]] از این امر و مخالفت با جماعت خواندن نماز تراویح، پرداخته شده<ref>ر.ک: همان، ص291-318</ref> و در فصل دوم نیز حدیث «سنت خلفای راشدین» و مشروع جلوه دادن اعمال خلفا بهوسیله این حدیث، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.<ref>ر.ک: همان، ص332-386</ref>. | ||
در آخرین باب، در دو فصل، به بررسی نقش اهلبیت(ع) در مواجهه با بدعتها پرداخته شده است. در این باب ابتدا، معنای تشیع و چگونگی به وجود آمدن آن، مورد بحث قرار گرفته و سپس به سفارشات پیامبر(ص) به پیروی و اتباع از [[امام على(ع)|حضرت علی(ع)]]، اشاره شده است. از دیگر موضوعات مطرحشده در این باب، عبارتند از: جبر و تفویض و قضا و قدر؛ قیاس و رأی؛ تشبیه و تجسیم؛ تصوف و رهبانیت؛ مواجهه با غلات و... <ref>ر.ک: همان، ص395-519</ref>. | در آخرین باب، در دو فصل، به بررسی نقش اهلبیت(ع) در مواجهه با بدعتها پرداخته شده است. در این باب ابتدا، معنای تشیع و چگونگی به وجود آمدن آن، مورد بحث قرار گرفته و سپس به سفارشات پیامبر(ص) به پیروی و اتباع از [[امام على(ع)|حضرت علی(ع)]]، اشاره شده است. از دیگر موضوعات مطرحشده در این باب، عبارتند از: جبر و تفویض و قضا و قدر؛ قیاس و رأی؛ تشبیه و تجسیم؛ تصوف و رهبانیت؛ مواجهه با غلات و... <ref>ر.ک: همان، ص395-519</ref>. | ||
خطبه اشباح [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین(ع)]]، احتجاج [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]] با زندیق درباره سؤال وی از معرفت خدا و صفات او و مسائل دینی دیگر، مجلس امام رضا(ع) با مروزی پیرامون توحید در نزد مأمون و رساله امام جواد(ع) درباره جبر و تفویض و بیان معنای «الأمر بين الأمرين»، بهصورت ملحقات باب چهارم، در انتهای کتاب آمده است<ref>ر.ک: همان، ص527-585</ref>. | خطبه اشباح [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین(ع)]]، احتجاج [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]] با زندیق درباره سؤال وی از معرفت خدا و صفات او و مسائل دینی دیگر، مجلس امام رضا(ع) با مروزی پیرامون توحید در نزد مأمون و رساله امام جواد(ع) درباره جبر و تفویض و بیان معنای «الأمر بين الأمرين»، بهصورت ملحقات باب چهارم، در انتهای کتاب آمده است.<ref>ر.ک: همان، ص527-585</ref>. | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== |