الوحدة التاريخية للسور القرآنية: تفاوت میان نسخه‌ها

هیچ تغییری در اندازه به وجود نیامده‌ است. ،  ‏۳ اوت ۲۰۲۱
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۳۱: خط ۳۱:


==انگیزه تألیف==
==انگیزه تألیف==
نویسنده خود می‌گوید رهنمودهای دوستان‌، وی را به بیان تأثیر عملی دانش تاریخ نزول و تبیین تأثیر رویکرد تاریخی در نوآوری در تفسیر تمامی قرآن یا برخی از سوره‌ها تشویق کرد. نیاز به ادامه بحث و بررسی در قواعد این روش و رویکرد و برگرفتن آن رهنمودها وی را در این کار جدی کرد و بر آن داشت تا برخی از اشکالاتی که ناشی از برداشت نادرست است، بپردازد‌؛ اما وظیفه اصلی همان تأکید و تمرکز بر یکی از مسائل مهم دانش تاریخ نزول، یعنی وحدت تاریخی در تفسیر سوره‌های قرآن و تبیین تأثیر این وحدت در تفسیر تمامی قرآن است‌؛ گویی قرآن کریم یک واحد به‌هم‌پیوسته و نظام‌مند است که با سیره نبوی در دوران مکی و مدنی سازگار است.<ref>ر.ک: مقدمه، ص11؛ نزال، عمران مسیح، ص13؛ قدمی، هاجرخاتون، ص27</ref>.
نویسنده خود می‌گوید رهنمودهای دوستان‌، وی را به بیان تأثیر عملی دانش تاریخ نزول و تبیین تأثیر رویکرد تاریخی در نوآوری در تفسیر تمامی قرآن یا برخی از سوره‌ها تشویق کرد. نیاز به ادامه بحث و بررسی در قواعد این روش و رویکرد و برگرفتن آن رهنمودها وی را در این کار جدی کرد و بر آن داشت تا برخی از اشکالاتی که ناشی از برداشت نادرست است، بپردازد‌؛ اما وظیفه اصلی همان تأکید و تمرکز بر یکی از مسائل مهم دانش تاریخ نزول، یعنی وحدت تاریخی در تفسیر سوره‌های قرآن و تبیین تأثیر این وحدت در تفسیر تمامی قرآن است‌؛ گویی قرآن کریم یک واحد به‌هم‌پیوسته و نظام‌مند است که با سیره نبوی در دوران مکی و مدنی سازگار است.<ref>ر.ک: مقدمه، ص11؛ نزال، عمران سمیح، ص13؛ قدمی، هاجرخاتون، ص27</ref>.


==ساختار==
==ساختار==
خط ۳۹: خط ۳۹:
نویسنده در ابتدای کتاب بهتر دانسته که انگیزه نگارش اثر را تبیین کند. سپس از ساختار کتاب سخن به میان آورد<ref>ر.ک: مقدمه، ص15-7</ref>.
نویسنده در ابتدای کتاب بهتر دانسته که انگیزه نگارش اثر را تبیین کند. سپس از ساختار کتاب سخن به میان آورد<ref>ر.ک: مقدمه، ص15-7</ref>.


نویسنده در بخش اول به بیان معنای گردآوری قرآن و تفاوت میان گردآوری قرآن توسط خداوند و گردآوری توسط پیامبر(ص) و سپس گردآوری آن توسط دیگران پرداخته است. هدف او از این کار، تفکیک بین گردآوری قرآن از جانب خداوند و گردآوری مصحف توسط دیگران است. در همین بخش خواننده را به تجدیدنظر در دانش‌های قرآنی فرا می‌خواند<ref>ر.ک: مقدمه، ص13؛ نزال، عمران مسیح، ص15؛ قدمی، هاجرخاتون، ص27</ref>.
نویسنده در بخش اول به بیان معنای گردآوری قرآن و تفاوت میان گردآوری قرآن توسط خداوند و گردآوری توسط پیامبر(ص) و سپس گردآوری آن توسط دیگران پرداخته است. هدف او از این کار، تفکیک بین گردآوری قرآن از جانب خداوند و گردآوری مصحف توسط دیگران است. در همین بخش خواننده را به تجدیدنظر در دانش‌های قرآنی فرا می‌خواند<ref>ر.ک: مقدمه، ص13؛ نزال، عمران سمیح، ص15؛ قدمی، هاجرخاتون، ص27</ref>.


در باب اول از این بخش در رابطه با نظریه گردآوری قرآن چنین می‌خوانیم: اگر این سخن درست باشد که قرآن به‌صورت پراکنده نازل شده است و هم‌چنین آیاتی که به‌طور پراکنده باقی نمانده‌اند و در سوره‌های مستقلی قرار داده شده‌اند هرچند که نزول سوره کامل نبوده این‌، بدان معناست که وحدت ساختار بنیادین در قرآن کریم، در سوره‌ها تجلی یافته است‌. پس سوره اساس و مبنای وحدت ساختار در قرآن کریم است؛ لذا خداوند و تعداد واحدهای ساختار در قرآن کریم را صد و چهارده سوره قرار داده و در موارد متعددی به آن اشاره نموده است.<ref>متن کتاب، ص19؛ همان، ص20؛ همان</ref>.
در باب اول از این بخش در رابطه با نظریه گردآوری قرآن چنین می‌خوانیم: اگر این سخن درست باشد که قرآن به‌صورت پراکنده نازل شده است و هم‌چنین آیاتی که به‌طور پراکنده باقی نمانده‌اند و در سوره‌های مستقلی قرار داده شده‌اند هرچند که نزول سوره کامل نبوده این‌، بدان معناست که وحدت ساختار بنیادین در قرآن کریم، در سوره‌ها تجلی یافته است‌. پس سوره اساس و مبنای وحدت ساختار در قرآن کریم است؛ لذا خداوند و تعداد واحدهای ساختار در قرآن کریم را صد و چهارده سوره قرار داده و در موارد متعددی به آن اشاره نموده است.<ref>متن کتاب، ص19؛ همان، ص20؛ همان</ref>.
خط ۵۶: خط ۵۶:
# اصل در نزول سوره‌های قرآن، نزولش در مدت‌زمانی نزدیک به‌حکم مناسبات ترتیلی در خود سوره است و هیچ آیه‌ای از مدت‌زمانی سوره بیرون نمی‌رود مگر به دلیلی‌<ref>ر.ک: همان، ص84-83؛ همان، ص76؛ همان، ص34-33</ref>. ‌
# اصل در نزول سوره‌های قرآن، نزولش در مدت‌زمانی نزدیک به‌حکم مناسبات ترتیلی در خود سوره است و هیچ آیه‌ای از مدت‌زمانی سوره بیرون نمی‌رود مگر به دلیلی‌<ref>ر.ک: همان، ص84-83؛ همان، ص76؛ همان، ص34-33</ref>. ‌


ممکن است شناخت این وحدت تاریخی از حکمت‌هایی باشد که هدف خداوند از پراکنده نازل کردن سوره‌ها بوده است. زیرا سوره‌ها به‌مثابه واحدهای یک ساختمانند که هر یک دربردارنده تعداد معینی از آیاتند، یعنی وجود قرآن کریم در سوره‌های بسیاری است، چه بزرگ و چه کوچک و سوره‌ها دارای موضوع‌ها و مسائل متنوعی هستند و به اندیشه‌ورزی در حکمت آن فرا می‌خوانند‌<ref>ر.ک: متن کتاب، ص84؛ نزال، عمران مسیح، ص76</ref>. ‌
ممکن است شناخت این وحدت تاریخی از حکمت‌هایی باشد که هدف خداوند از پراکنده نازل کردن سوره‌ها بوده است. زیرا سوره‌ها به‌مثابه واحدهای یک ساختمانند که هر یک دربردارنده تعداد معینی از آیاتند، یعنی وجود قرآن کریم در سوره‌های بسیاری است، چه بزرگ و چه کوچک و سوره‌ها دارای موضوع‌ها و مسائل متنوعی هستند و به اندیشه‌ورزی در حکمت آن فرا می‌خوانند‌<ref>ر.ک: متن کتاب، ص84؛ نزال، عمران سمیح، ص76</ref>. ‌


در دوران اخیر بحث تفسیر موضوعی قرآن یا وحدت موضوعی در تفسیر سوره‌های قرآن مطرح شده است و برخی می‌پندارند که رویکرد تازه‌ای در تفسیر است اما در حقیقت رویکردی کهن است و تنها در نام و توصیف و وضع قواعد علمی برای آن و تعیین روش پژوهش در آن، جدید است. آنچه جدید است در حقیقت همان وحدت موضوعی در تفسیر سوره‌هاست؛ اما مهم‌ترین نقد بر تفسیر موضوعی یا وحدت موضوعی در تفسیر قرآن یا تفسیر برخی سوره‌ها، عدم تکیه طرفداران این رویکرد به تفسیر تاریخی وحدت تاریخی سوره‌هاست که چنین رویکردهایی بسیاری از عوامل قدرت و روشمندی ضروری این تفسیر را از بین می‌برند‌. در آخرین فصل از بخش اول کتاب به برخی از نقاط مشترک بین وحدت موضوعی و وحدت تاریخی تفسیر سوره‌های قرآن اشاره شده که از آن جمله است: شناخت اولیه از سوره، چه مکی چه مدنی، چه در اوایل مکی باشد یا اواسط و یا اواخر آن؛ تعداد آیات و نام‌های آن اگر بیش از یک نام دارد و ارتباط این نام با موضوع و تاریخ و ترتیب آن<ref>ر.ک: همان، ص90 و95؛ همان، ص86؛ همان، ص34-33</ref>. ‌
در دوران اخیر بحث تفسیر موضوعی قرآن یا وحدت موضوعی در تفسیر سوره‌های قرآن مطرح شده است و برخی می‌پندارند که رویکرد تازه‌ای در تفسیر است اما در حقیقت رویکردی کهن است و تنها در نام و توصیف و وضع قواعد علمی برای آن و تعیین روش پژوهش در آن، جدید است. آنچه جدید است در حقیقت همان وحدت موضوعی در تفسیر سوره‌هاست؛ اما مهم‌ترین نقد بر تفسیر موضوعی یا وحدت موضوعی در تفسیر قرآن یا تفسیر برخی سوره‌ها، عدم تکیه طرفداران این رویکرد به تفسیر تاریخی وحدت تاریخی سوره‌هاست که چنین رویکردهایی بسیاری از عوامل قدرت و روشمندی ضروری این تفسیر را از بین می‌برند‌. در آخرین فصل از بخش اول کتاب به برخی از نقاط مشترک بین وحدت موضوعی و وحدت تاریخی تفسیر سوره‌های قرآن اشاره شده که از آن جمله است: شناخت اولیه از سوره، چه مکی چه مدنی، چه در اوایل مکی باشد یا اواسط و یا اواخر آن؛ تعداد آیات و نام‌های آن اگر بیش از یک نام دارد و ارتباط این نام با موضوع و تاریخ و ترتیب آن<ref>ر.ک: همان، ص90 و95؛ همان، ص86؛ همان، ص34-33</ref>. ‌
خط ۷۲: خط ۷۲:
# مقدمه و متن کتاب.
# مقدمه و متن کتاب.
#[[:noormags:970294|قدمی، هاجرخاتون، «تأملی بر کتاب وحدت تاریخی سوره‌های قرآن»، پایگاه مجلات تخصصی نور: کتاب ماه دین، اردیبهشت 1392، شماره 187، صفحه 26 تا 34]].
#[[:noormags:970294|قدمی، هاجرخاتون، «تأملی بر کتاب وحدت تاریخی سوره‌های قرآن»، پایگاه مجلات تخصصی نور: کتاب ماه دین، اردیبهشت 1392، شماره 187، صفحه 26 تا 34]].
# نزال، عمران مسیح، وحدت تاریخی سوره‌های قرآن، ترجمه سید حسین سیدی، تهران، انتشارات سخن، چاپ اول، 1390.
# نزال، عمران سمیح، وحدت تاریخی سوره‌های قرآن، ترجمه سید حسین سیدی، تهران، انتشارات سخن، چاپ اول، 1390.


==وابسته‌ها==
==وابسته‌ها==
۶۱٬۱۸۹

ویرایش